Báo chí trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Ông TRẦN TRỌNG DŨNG, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam phụ trách phía Nam:

Chúng ta đang nói nhiều đến kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Tôi cho rằng đây là một thời điểm rất quan trọng đối với dân tộc ta, đất nước ta, trong đó có những người làm báo. Kỷ nguyên mới đòi hỏi tăng cường đại đoàn kết dân tộc để vượt qua các trở ngại, đưa đất nước phát triển về mọi mặt, đảm bảo đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước, đất nước sẽ đứng vào hàng ngũ các nước công nghiệp phát triển… Để làm được điều đó, tôi nghĩ rằng phải xây dựng được đội ngũ người làm báo mạnh về tư tưởng, tinh thần phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân; giỏi về công nghệ, kỹ năng làm báo để có những tác phẩm báo chí đi vào cuộc sống; nâng cao đạo đức người làm báo; tổ chức, sắp xếp lại bộ máy các cấp hội; đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực làm báo…

Tuy nhiên, kỷ nguyên mới cũng đặt ra những thách thức với người làm báo. Cụ thể, trong điều kiện phát triển của công nghệ, cách thức sản xuất, phân phối các tác phẩm báo chí đã thay đổi hoàn toàn. Điều đó tạo áp lực cho những người làm báo, bởi không phải ai cũng dễ dàng thích nghi. Thách thức thứ hai là nhu cầu đòi hỏi rất cao, rất đa dạng của công chúng. Thứ ba là về nhân lực và tài lực. Kỷ nguyên mới đòi hỏi người làm báo không chỉ biết viết báo, mà phải giỏi công nghệ. Tòa soạn hội tụ ngày nay yêu cầu một phóng viên vừa biết viết báo vừa phải biết viết kịch bản phóng sự, biết sử dụng các phần mềm làm báo hiện đại như longform, megastory, hay thể hiện clip bằng livestream… Còn về tài lực, đó là sự đầu tư, từ các phần mềm, trang thiết bị cho đến vấn đề đào tạo. Điều này đòi hỏi ngoài nguồn lực của nhà nước, phải huy động nguồn lực của xã hội chung tay vào. Để làm được điều đó, người đứng đầu các cơ quan báo chí phải năng động, sáng tạo để tập hợp được các nguồn lực trong tay.

Báo chí thời gian qua đã có một quá trình chuyển đổi phương pháp làm báo, từ truyền thống sang hiện đại, từ tòa soạn truyền thống sang tòa soạn hội tụ, và bây giờ là tòa soạn số, rồi từ cách làm báo cho đến sản xuất đã thay đổi rất nhiều. Nguồn nhân lực cũng đã được các cơ quan báo chí đào tạo. Hội nhà báo các cấp đã tổ chức rất nhiều chương trình và các địa phương cũng quan tâm đến việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho báo chí. Các cơ quan báo chí đã đổi mới rất nhanh, nắm bắt rất tốt và tới đây khi tinh gọn, sáp nhập đơn vị hành chính mới sẽ được “chắp cánh” thêm trong điều kiện mới, nhất là khi ứng dụng chuyển đổi số, công nghệ cùng với không gian rộng lớn, phương thức hoạt động báo chí sẽ mở rộng.

Trong kỷ nguyên mới, nhiều ý kiến cho rằng mai đây trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ thay thế nhà báo, làm được tất cả các công việc của người làm báo. Tuy nhiên, với tôi, nghề báo là một trong những nghề khắc nghiệt và mỗi tác phẩm báo chí là sản phẩm của con người, cho nên cho dù AI có công nghệ hiện đại thông minh đến đâu vẫn không thể thay thế con người làm báo được. Để làm báo được phải có nền tảng tri thức. Cho nên người làm báo phải không ngừng tự bồi dưỡng cho chính mình về kiến thức, quan trọng nhất là phụ trách lĩnh vực gì thì cố gắng tìm hiểu, nâng cao trình độ nhận thức về lĩnh vực đó. Điểm quan trọng thứ hai đó là thực tiễn. Chúng ta không thể viết báo ở trong phòng máy lạnh được. Hơi thở cuộc sống, chất liệu của cuộc sống và góc nhìn của nhà báo không máy móc, phương tiện nào thay thế được. Vì vậy, nhà báo phải dấn thân vào cuộc sống để thấy được những vấn đề của cuộc sống, vấn đề mà nhân dân đang đòi hỏi, từ đó sẽ bật ra các đề tài, các khía cạnh, góc nhìn riêng biệt của mình và đó là điều sẽ tạo nên sự thành công trong các tác phẩm báo chí của nhà báo.

Đối với các cơ quan báo chí, trong kỷ nguyên mới, việc hợp nhất là có điều kiện để triển khai rất nhiều các hoạt động tác nghiệp và là điều kiện để Nhà nước tập trung nguồn lực đầu tư, thay vì đầu tư nhỏ lẻ cho các tỉnh, thành như hiện nay. Tuy nhiên, cũng sẽ có những khó khăn nhất định, đầu tiên là sức ỳ, một bộ phận người làm báo chưa thích nghi được với không gian rộng khi hợp nhất tỉnh, địa bàn tác nghiệp xa xôi, điều kiện công nghệ còn hạn chế… Tuy nhiên, rõ ràng trong bối cảnh hiện nay tinh gọn bộ máy là cần thiết và phải làm, và chắc chắn khi tinh gọn bộ máy, nguồn lực đầu tư sẽ được tập trung và hiệu quả hơn, báo chí cũng không ngoại lệ.

Nhà báo PHAN ĐỨC HIỀN, nguyên Tổng Biên tập Báo Bà Rịa - Vũng Tàu, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu:

Nhà báo được ví như người chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng của Đảng, đặc biệt là báo Đảng thì nhiệm vụ đồng hành cùng dân tộc trong mỗi giai đoạn khác nhau, nhà báo sẽ có nhiệm vụ khác nhau. Trong kỷ nguyên vươn mình, mà cụ thể là trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước trong tình hình mới, tôi nghĩ nhiệm vụ bây giờ đã khác xưa nhiều. Bây giờ là cho dân giàu, nước mạnh, mọi người hạnh phúc và văn minh. Thế thì nhiệm vụ nhà báo phải bám sát mục tiêu này, thúc đẩy và tạo sự đồng thuận cao trong xã hội và truyền đạt được tất cả các ý tưởng, các nghị quyết của Đảng… đến với mọi người dân, để mọi người cùng chung tay, hợp sức thực hiện.

Trong bối cảnh hiện nay đòi hỏi nhà báo phải năng động, sáng tạo và dám đổi mới, nhất là trong kỷ nguyên số, sự cạnh tranh khốc liệt của thông tin mạng xã hội buộc nhà báo phải thay đổi mình, trước hết phải đổi mới để tồn tại và phải vươn lên trong chính môi trường đó và là người bạn tin cậy nhất trong toàn bộ môi trường đó. Đó là điều khó nhất của nhà báo.

Nhà báo NGUYỄN KHẮC VĂN, Phó Tổng Biên tập phụ trách Báo Sài Gòn Giải Phóng:

Trong kỷ nguyên mới hay thời nào cũng vậy, vấn đề đạo đức người làm báo phải được đặt lên trên hết, trước hết. Thứ hai là phải nâng cao tay nghề, rèn luyện bản lĩnh người làm báo. Lâu nay chúng ta đều biết sự phát triển rất mạnh mẽ của truyền thông mạng xã hội. Nhiều ý kiến cho rằng, báo chí hiện nay phải cạnh tranh gay gắt với mạng xã hội, truyền thông xã hội. Tôi thì cho rằng, báo chí không thể cạnh tranh được với truyền thông xã hội, mà báo chí sẽ bị tác động, ảnh hưởng chứ không thể cạnh tranh. Thế thì báo chí, những người làm báo trong giai đoạn hiện nay phải làm gì khi truyền thông xã hội bùng nổ? Cốt lõi trước tiên, các cơ quan báo chí phải xác định sản phẩm báo chí của mình phải là kênh kiểm chứng thông tin trong môi trường truyền thông số, làm sao giữ được độ tin cậy, độ chính xác, tính chính thống. Đối với báo Đảng, sự chuẩn mực trong viết bài sẽ giúp chúng ta có chỗ đứng, được công chúng đón nhận, tin tưởng và báo chí sẽ cộng hưởng, cộng sinh với mạng xã hội để đưa thông tin đến với công chúng. Thông tin của báo chí chính thống mang tính chính thống cao và công chúng đón nhận thông tin từ báo chí cũng chính vì độ tin cậy của tính chính thống.

Nhà báo HỒ VĂN CHỪNG, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo tỉnh Đồng Nai:

Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, trách nhiệm của báo chí càng nặng nề hơn. Có những điều rất mới, đòi hỏi báo chí phải tiên phong tuyên truyền để bạn đọc nắm bắt và theo dõi.

Trước đây báo chí đã có những thách thức rất lớn, trong bước chuyển mình sắp tới, tôi nghĩ thách thức càng lớn hơn. Đặc biệt là về công nghệ. Hiện nay, nền báo chí hiện đại của thế giới phát triển rất nhanh, công nghệ phát triển cực mạnh. Trong khi đó, đội ngũ làm báo của mình một số nơi còn rất hạn chế. Do đó, thách thức đầu tiên là ứng dụng khoa học công nghệ. Thách thức thứ hai là về nguồn nhân lực. Tức là người làm báo hiện nay phải tác nghiệp được trên mọi phương tiện thì mới đáp ứng được tình hình mới và nhu cầu tuyên truyền hiện nay.

Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ như hiện nay, người phóng viên phải đa năng hơn, phải làm được nhiều việc hơn. KHông chỉ biết làm báo giấy mà còn phải biết làm phát thanh, truyền hình, rồi báo điện tử. Vấn đề hiện nay là đào tạo nhân lực như thế nào để phù hợp với xu thế đó.

Nhà báo ĐOÀN NHƯ VIÊN, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Bình Phước:

Trong kỷ nguyên vươn mình, hội nhập, người làm báo phải có bản lĩnh chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng, phải năng động, sáng tạo, có những tác phẩm báo chí đột phá. Nhà báo phải đi vào quần chúng, sống với quần chúng, phản ánh trung thực hiện thực cuộc sống. Đặc biệt, trong kỷ nguyên mới, hội nhập hiện nay đòi hỏi người làm báo phải đa năng hơn, nhanh nhạy hơn, giỏi công nghệ để ứng dụng vào nghề và hội nhập với thế giới. Tuy nhiên, điều căn cốt nhà báo phải có cái tâm, giữ cho mình cái tâm trong sáng đối với chế độ, đối với nhân dân, đối với đối tượng mình phục vụ. Nếu người làm báo không có tâm, rất dễ bị sa ngã, trở thành đối lập với xã hội, với nhân dân.

Nhà báo VŨ THỊ NGUYỆT, phóng viên Báo Tây Ninh:

Để chuẩn bị cho kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, mỗi phóng viên phải tự trang bị cho mình những cái kỹ năng cần thiết và quan trọng như sử dụng công nghệ để giúp công việc của mình tốt hơn, chủ động hội nhập; sử dụng những tiện ích của công nghệ số để truyền tải thông tin đến bạn đọc nhanh và chính xác nhất.

Về tinh gọn, sắp xếp bộ máy, tôi cho rằng đây là một chủ trương rất đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta. Với phóng viên, đặc biệt phóng viên báo Đảng địa phương lâu nay chỉ tập trung tác nghiệp trong tỉnh, thì khi sáp nhập, phóng viên có cơ hội đến với nhiều vùng đất mới hơn, tiếp xúc với nhiều môi trường hơn, cũng như nghe, hiểu và tiếp cận nhiều vấn đề hơn. Đặc biệt, tỉnh mới sẽ có những chính sách mới cho sự phát triển của địa phương, điều này sẽ giúp việc phát triển nghề tốt hơn.

Trong kỷ nguyên mới, tôi nghĩ nhà báo phải không ngừng học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn, kiến thức của mình, làm sao để có thể bước vào môi trường mới, kỷ nguyên mới một cách tự tin nhất, để có thể đưa đến độc giả những thông tin một cách nhanh, chính xác và ngày càng thu hút độc giả.

Những chia sẻ của các nhà báo sẽ là nền tảng, động lực để những người làm báo hôm nay tiếp tục nuôi dưỡng lửa nghề, viết tiếp truyền thống vẻ vang 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam đồng hành cùng dân tộc, hòa cùng nhịp đi của đất nước, vì một Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc, rạng ngời.

Minh Luận - Đức Hiển (thực hiện)