Bảo đảm công trình điện mặt trời mái nhà vận hành an toàn trong mùa mưa bão

Kết cấu mái, chất lượng thiết bị, kỹ thuật lắp đặt là các yếu tố khách hàng cần đặc biệt lưu ý để sử dụng an toàn hệ thống điện mặt trời áp mái. Trong ảnh: Viettel construction Thanh Hóa thi công lắp đặt công trình.

Thanh Hóa hiện là một trong những tỉnh, thành có hệ thống điện mặt trời mái nhà phát triển mạnh trong những năm gần đây. Nhiều hộ dân và doanh nghiệp lựa chọn đơn vị thi công có kinh nghiệm, lắp đặt đúng kỹ thuật nên hệ thống không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn vận hành ổn định, ngay cả trong điều kiện mưa bão. Chị Lê Thị Diệp (phường Đông Quang), chia sẻ: “Gia đình tôi tiết kiệm được khoảng 2/3 chi phí tiền điện sau khi lắp đặt. Đặc biệt, qua hai cơn bão số 3 và số 5 vừa qua, hệ thống vẫn an toàn, không xảy ra sự cố nào, khiến chúng tôi yên tâm hơn về quyết định đầu tư”.

Theo chuyên gia, để hệ thống điện mặt trời mái nhà vận hành an toàn, việc khảo sát khả năng chịu lực của mái và thiết kế khung giàn là bước bắt buộc. Mái yếu, xuống cấp hoặc không đảm bảo tiêu chuẩn dễ gây nguy cơ sập, thấm dột khi lắp thêm tải trọng pin mặt trời. Khung giàn làm từ vật liệu đạt chuẩn, chống ăn mòn, liên kết chặt để chống gió bão. Dây dẫn, cáp điện cần chuyên dụng, chịu nhiệt, chống tia UV, kèm các thiết bị bảo vệ như aptomat, tiếp địa, chống sét. Sau lắp đặt, hệ thống phải được nghiệm thu, đo kiểm và bảo trì định kỳ.

Có mặt trên thị trường vào năm 2020, Chi nhánh Công trình Viettel Thanh Hóa - Tổng Công ty CP Công trình Viettel (Viettel construction Thanh Hóa) đã thi công lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà cho hơn 100 khách hàng doanh nghiệp và khoảng 1.000 khách hàng hộ gia đình. Ông Trịnh Hữu Quang, Giám đốc Viettel Construction Thanh Hóa, chia sẻ: “Công trình điện mặt trời mái nhà là một khoản đầu tư lâu dài, với giá trị sử dụng từ 20 - 30 năm; do đó, khách hàng cần đặc biệt lưu ý đến các vấn đề quan trọng trong lắp đặt, như: Khả năng chịu lực của kết cấu mái, chất lượng thiết bị, kỹ thuật lắp đặt, chế độ bảo hành, bảo trì và các hướng dẫn sử dụng an toàn”.

Ông Quang nhấn mạnh, để công trình vận hành an toàn, mỗi dự án đều phải được khảo sát kỹ kết cấu mái và gia cố khi cần thiết. Thiết bị sử dụng phải đạt chuẩn quốc tế, có nguồn gốc rõ ràng và bảo hành chính hãng. Quy trình lắp đặt được thực hiện bài bản từ khảo sát, thiết kế đến đấu nối, kiểm tra an toàn, với các bước bắt buộc như đo kiểm dòng - áp, siết khung giàn, kiểm tra tiếp địa, aptomat và bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy. Sau bàn giao, hệ thống cần được bảo trì định kỳ, vệ sinh tấm pin, theo dõi sản lượng điện để kịp thời phát hiện bất thường. “Đặc biệt, trước mùa mưa bão, đơn vị đều có thông tin nhắc nhở khách hàng lưu ý biện pháp an toàn. Hiện hơn 1.000 công trình do đơn vị thi công đang vận hành ổn định, chưa ghi nhận sự cố”, ông Quang nhấn mạnh.

Theo nghiên cứu tấm pin năng lượng mặt trời hiện nay được thiết kế chịu áp lực âm 2.400 Pa, tương đương sức gió tới 225 km/h (cấp 17 theo thang bão quốc tế). Tuy nhiên, độ bền của cả hệ thống còn phụ thuộc lớn vào thương hiệu, chất lượng tấm pin, vật liệu khung và đặc biệt là kỹ thuật lắp đặt. Một số sự cố ghi nhận phần lớn xuất phát từ việc người dân chọn nhà thầu thiếu kinh nghiệm hoặc sử dụng vật tư kém chất lượng. Thực tế cho thấy, với khách hàng nhỏ lẻ, yếu tố chi phí thường được đặt lên hàng đầu. Tuy nhiên, theo khuyến cáo của các đơn vị thi công, khách hàng không nên lựa chọn thiết bị giá rẻ quá mức vì có thể gặp rủi ro pin tái chế, inverter kém chất lượng. Những sản phẩm này tuy tiết kiệm ban đầu nhưng tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ, giảm hiệu suất. Cần ưu tiên lắp đặt hệ thống với thiết bị đạt chuẩn, thương hiệu uy tín và chính sách bảo hành rõ ràng, lâu dài để bảo đảm an toàn và hiệu quả sử dụng.

Việt Nam trung bình hứng chịu 5 - 6 cơn bão và 2 - 3 áp thấp nhiệt đới mỗi năm, tập trung vào các tháng 8 - 10. Đặc điểm khí hậu này đòi hỏi người sử dụng điện mặt trời mái nhà cũng cần phải chủ động phòng ngừa. Bà Nguyễn Thị Vân Anh, Phó Giám đốc Công ty TNHH Công nghệ Kỷ Nguyên Mới - LE SMART, cho biết: “Ngoài việc lắp đặt đúng kỹ thuật ngay từ đầu, trong mùa mưa bão, người sử dụng cần đặc biệt chú ý đến việc gia cố bổ sung cho hệ thống điện mặt trời mái nhà. Một số biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả có thể áp dụng như đặt các bao túi nước nhỏ trên bề mặt pin để tăng độ ổn định, hạn chế tác động của gió lớn. Đồng thời, cần kiểm tra định kỳ, siết chặt lại toàn bộ bulông, ốc vít, các khớp nối và dụng cụ kẹp giữ khung giàn, duy trì an toàn và hiệu quả vận hành của công trình”.

Theo Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh và Nghị định số 58/2025/NĐ-CP, mục tiêu đến năm 2030 có 50% tòa nhà công sở và 50% hộ gia đình sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu. Chính phủ cũng đang nghiên cứu chính sách tín dụng, hỗ trợ chi phí để khuyến khích người dân, doanh nghiệp đầu tư. Song hành với nỗ lực đó, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm soát chất lượng thiết bị lưu thông trên thị trường, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật để cộng đồng nâng cao nhận thức, sử dụng hệ thống đúng cách và an toàn.

Bài và ảnh: Tùng Lâm