Phát triển công nghệ chiến lược: Mục tiêu và giải pháp

Mục tiêu làm chủ 25 công nghệ chiến lược năm 2030

Lần đầu tiên được pháp chế hóa trong Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, khái niệm công nghệ chiến lược đã “định hình cách làm của Việt Nam, từ mua dùng công nghệ sang làm chủ công nghệ”.

Công nghệ chiến lược là những công nghệ lõi, có ảnh hưởng sâu rộng đến phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh quốc gia và vị thế của một quốc gia trên thế giới và thậm chí có thể định hình lại thế giới.

Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 30/6/2025 (QĐ 1131) phê duyệt Danh mục 11 nhóm công nghệ chiến lược với 35 sản phẩm ưu tiên. Bộ Khoa học và Công nghệ trình Chính phủ danh sách 6 công nghệ chiến lược lựa chọn ưu tiên triển khai sớm để phát triển kinh tế, gồm: Thiết bị mạng di động 5G chuẩn ORAN, mô hình ngôn ngữ lớn và trợ lý ảo tiếng Việt, robot di động tự hành, nền tảng blockchain truy xuất nguồn gốc, thiết bị bay không người lái (UAV) và AI camera xử lý tại biên.

Ông Nguyễn Phú Hùng, Vụ trưởng Khoa học, kỹ thuật và công nghệ.

Theo lộ trình được Bộ Khoa học và Công nghệ công bố, năm 2025, Việt Nam sẽ làm chủ 3 sản phẩm công nghệ chiến lược; đến 2027, mục tiêu mở rộng lên ít nhất 20 sản phẩm và đến năm 2035 sẽ có 25 sản phẩm, tiến tới phát triển các ngành công nghệ chiến lược đóng góp 15-20% GDP.

“Nếu không làm chủ công nghệ chiến lược, chúng ta sẽ bị tụt hậu và có thể phải đối mặt nguy cơ không thể bảo vệ được sự phát triển một cách độc lập của đất nước”, ông Nguyễn Phú Hùng, Vụ trưởng Khoa học, Kỹ thuật và Công nghệ chia sẻ trong bài tham luận Phát triển công nghệ chiến lược tại Việt Nam.

Giải pháp phát triển công nghệ chiến lược tại Việt Nam

Trong bối cảnh của Cách mạng công nghiệp 4.0 và kỷ nguyên kinh tế tri thức, nhiều diễn giả tham gia Diễn đàn đều thống nhất liên kết ba nhà: nhà nước, viện trường, doanh nghiệp trở thành chìa khóa quan trọng để phát triển công nghệ, đặc biệt là công nghệ chiến lược và thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Theo ông Nguyễn Phú Hùng, Bộ Khoa học và Công nghệ đã xác định “lấy doanh nghiệp làm trung tâm, lấy bài toán lớn làm động lực, lấy nhân tài là chìa khóa, lấy hệ sinh thái là sức mạnh”. Doanh nghiệp sẽ đóng vai trò chủ lực trong phát triển sản phẩm; viện, trường cung cấp nền tảng nghiên cứu, làm chủ công nghệ; Nhà nước tạo hành lang pháp lý và hỗ trợ hạ tầng như các phòng thí nghiệm, cơ sở nghiên cứu. Đặc biệt, vai trò của nhà nước là rất lớn trong việc tạo dựng thị trường cho doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Đạt, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Viettel.

Trong khi đó, dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Đạt - Phó Tổng Giám đốc Viettel - nhấn mạnh rằng trong bối cảnh kinh tế số, quốc gia biết nắm giữ và làm chủ công nghệ sẽ có cơ hội vươn lên mạnh mẽ, khẳng định vị thế quốc tế.

Viettel đã dành hơn một thập kỷ để vượt qua rào cản nghiên cứu, sáng chế, bản quyền và nguồn nhân lực để nhiều thành tựu trong nghiên cứu sản phẩm khoa học công nghệ những năm gần đây. Ông Đạt chia sẻ Viettel bí quyết thành công của đơn vị này là: đặt mục tiêu cao, cách làm đột phá, làm chủ thiết kế và tích hợp hệ thống, tiến tới công nghệ lõi. Quá trình nghiên cứu - phát triển đi qua ba giai đoạn: Tiếp nhận - làm chủ - sáng tạo.

Để trở thành tập đoàn công nghệ toàn cầu trong giai đoạn tới, theo ông Đạt, Viettel xác định “chủ động tham gia vào phát triển 10 nhóm công nghệ chiến lược trong số 11 nhóm công nghệ chiến lược đã được ban hành trong QĐ 1311 và tiếp tục xây dựng đội ngũ nhân sự chất lượng cao của Việt Nam”.

GS.TS. Lê Anh Tuấn phát biểu tại Phiên thảo luận.

Trong khi đó, GS.TS. Lê Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Bách khoa Hà Nội bày tỏ quan điểm mô hình phát triển khoa học công nghệ của Hàn Quốc khá phù hợp để Việt Nam tham khảo. Theo đó, chính phủ đầu tư mạnh mẽ vào các chương trình khoa học quốc gia và hỗ trợ các khu công nghệ. Các tập đoàn lớn hợp tác chặt chẽ với viện nghiên cứu, trường đại học để phát triển sản phẩm mới.

“Cần đề cao vai trò hệ sinh thái đổi mới sáng tạo ở cấp viện trường. Khuyến khích hình thành các quỹ phát triển khoa học công nghệ, quỹ đầu tư mạo hiểm. Bên cạnh thiết lập quỹ, cần xây dựng các fab lab ở nhiều cấp độ (trung tâm chế thử dùng chung cho nhóm nhà khoa học, nhóm nghiên cứu)” - GS Lê Anh Tuấn chia sẻ.

Theo ông Nguyễn Phú Hùng, danh sách Danh mục 11 nhóm công nghệ chiến lược với 35 sản phẩm ưu tiên chính là những bài toán lớn mà Chính phủ đặt ra cho doanh nghiệp, viện trường. Các bài toán lớn này cũng được kỳ vọng sẽ tạo động lực thu hút các nhân tài khoa học trở về đóng góp trí tuệ, chất xám và hưởng lợi từ thành quả lao động của mình.

Hiền Thảo