Bảo đảm đồng bộ, tránh chồng chéo trong 3 chương trình mục tiêu quốc gia

Các đại biểu Quốc hội Đoàn thành phố Hà Nội thảo luận tại Tổ chiều 3-12. Ảnh: Đình Hiệp

Chiều 3-12, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ mười, Quốc hội thảo luận ở tổ về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035 cùng các nội dung liên quan.

Sự chồng chéo, trùng lặp và dàn trải trong mục tiêu

Thảo luận tại tổ, đại biểu Lê Nhật Thành (Đoàn Hà Nội) bày tỏ sự nhất trí cao với việc hợp nhất 3 chương trình: Xây dựng nông thôn mới; Giảm nghèo bền vững; Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có ý nghĩa quan trọng này.

Đại biểu Lê Nhật Thành (Đoàn Hà Nội) phát biểu thảo luận. Ảnh: Như Ý

Qua theo dõi, giám sát tại các địa phương và phản ánh của cơ sở, đại biểu nhận thấy từ thực tiễn triển khai 3 chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn vừa qua còn nhiều tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc cần được đánh giá, nhận diện để làm cơ sở hoàn thiện chương trình giai đoạn tới.

Theo đại biểu, những tồn tại, hạn chế khá phổ biến trong triển khai 3 chương trình giai đoạn vừa qua đó là sự chồng chéo, trùng lặp và dàn trải trong mục tiêu, nội dung, cơ chế thực hiện.

Các địa phương phản ánh nhiều nội dung bị giao cho cả 3 chương trình cùng thực hiện, gây dàn trải nguồn lực, lãng phí thời gian điều phối, khó khăn khi bố trí vốn và tổ chức thực hiện. Trong khi đó, hệ thống văn bản hướng dẫn quá nhiều, nhưng nhiều văn bản ban hành chậm, nhiều văn bản lại thiếu tính khả thi, không phù hợp thực tiễn, địa phương không áp dụng được.

Phó Chủ tịch HĐND thành phố, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai phát biểu. Ảnh: Như Ý

Trên cơ sở đó, đại biểu thống nhất về sự cần thiết hợp nhất 3 chương trình mục tiêu quốc gia thành một chương trình để khắc phục những bất cập trên và tập trung nguồn lực, tăng vai trò chủ động của địa phương.

Về hợp phần và các chính sách của chương trình, đại biểu cho rằng với cấu trúc chương trình gồm 2 hợp phần là hợp lý. Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, thể hiện rõ trong báo cáo khả thi. Trong đó, xác định rõ nhiệm vụ nào đã có trong các chương trình khác của các Bộ, ngành không đưa vào nội dung, vốn đầu tư để tránh dàn trải. Đồng thời, tiếp tục rà soát các nội dung, hoạt động giữa các hợp phần để bảo đảm không có sự trùng lặp, chồng chéo, không bỏ sót đối tượng.

Đại biểu đồng tình với quan điểm của Chính phủ là cần tạo ra “cú hích” phát triển và nên bắt đầu từ vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Vì vậy, đại biểu cho rằng nên nhất quán quan điểm tập trung và ưu tiên nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội khu vực này, trong đó ngân sách Trung ương giữ vai trò quan trọng và quyết định.

Đại biểu Nguyễn Hải Trung (Đoàn Hà Nội), Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo bày tỏ sự nhất trí cao với chủ trương hợp nhất 3 chương trình mục tiêu quốc gia vào một chương trình tổng thể nhằm bảo đảm tính đồng bộ, tránh chồng chéo và nâng cao hiệu quả quản lý, tổ chức thực hiện.

Đại biểu Nguyễn Hải Trung (Đoàn Hà Nội), Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo phát biểu. Ảnh: Như Ý

Về cơ chế quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện, đại biểu đề nghị phân chia chương trình thành hai hợp phần rõ ràng. Cụ thể, hợp phần thứ nhất gồm các nội dung chung (10 nội dung), nên giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì. Hợp phần thứ hai gồm 5 nội dung đặc thù liên quan trực tiếp đến đồng bào dân tộc thiểu số và vùng miền núi, đề nghị giao Bộ Dân tộc và Tôn giáo chủ trì.

Nâng cao mạnh mẽ chất lượng sống nông thôn

Đại biểu Nguyễn Thị Lan (Đoàn Hà Nội) đánh giá cao 3 điểm nổi bật của dự thảo. Cụ thể, cách tiếp cận tích hợp 3 chương trình vào một khung chung, giúp giảm trùng lặp và nâng hiệu quả đầu tư. Hai là định hướng phát triển rất hiện đại, chú trọng chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và ứng dụng khoa học, công nghệ. Ba là các mục tiêu rõ ràng, có cơ sở, đặc biệt là mục tiêu tăng thu nhập 2,5 - 3 lần và nâng cao mạnh mẽ chất lượng sống nông thôn.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan (Đoàn Hà Nội) phát biểu thảo luận. Ảnh: Như Ý

Về nguồn nhân lực nông thôn, đại biểu cho rằng dự thảo có đề cập đào tạo nghề nhưng còn chung chung. Trong khi đó, nông nghiệp ngày nay đòi hỏi kỹ năng mới từ số hóa, tự động hóa đến quản trị sản xuất.

Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung chương trình đào tạo “nguồn nhân lực nông thôn thế hệ mới”, tập trung vào kỹ năng số, kỹ năng vận hành máy móc hiện đại và kỹ năng quản trị kinh doanh nông nghiệp. Đồng thời, tăng vai trò của các trường đại học, viện nghiên cứu để chuyển giao công nghệ trực tiếp cho nông dân.

Về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đại biểu cho rằng, dự thảo chưa quy định tỷ lệ ngân sách dành cho khoa học, công nghệ, chưa có cơ chế đặt hàng nghiên cứu hay thu hút doanh nghiệp công nghệ.

Vì thế, cần có Quỹ đổi mới sáng tạo nông thôn; triển khai đặt hàng nghiên cứu theo nhu cầu địa phương; ưu tiên công nghệ sinh học, giống, chuyển đổi số, IoT, AI. Đặc biệt là tăng liên kết giữa viện - trường - doanh nghiệp - địa phương. Bởi muốn vượt qua giới hạn tài nguyên và nâng giá trị nông sản, phải dựa vào khoa học và đổi mới sáng tạo.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) phát biểu thảo luận. Ảnh: Như Ý

Quan tâm đến phát triển hạ tầng và ổn định dân cư, đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) cho biết, nhiều khu vực miền núi hiện đối mặt nguy cơ lũ quét, sạt lở, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân. Do đó, dự thảo cần ưu tiên bố trí lại dân cư, hình thành các cụm bản an toàn, qua đó đầu tư hạ tầng đồng bộ và bảo đảm đời sống bền vững cho đồng bào.

Về giáo dục vùng dân tộc, miền núi, đại biểu cho rằng chương trình nêu nhiệm vụ xây dựng trường học, nhưng chưa có chỉ tiêu về tỷ lệ trẻ em miền núi được tiếp cận giáo dục, đặc biệt là giáo dục hai buổi/ngày, trường bán trú và nội trú. Thực tế cho thấy, mô hình trường bán trú, nội trú là yếu tố then chốt giúp trẻ em vùng cao đến lớp an toàn, hạn chế rủi ro. Vì thế, đại biểu đề nghị bổ sung chỉ tiêu cụ thể trong nghị quyết.

Đình Hiệp