Bảo đảm phân biệt phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp chính quyền địa phương

Các đại biểu Quốc hội bấm nút biểu quyết thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Ảnh: VPQH

Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm có: tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương; xã, phường, thị trấn; đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quyết định thành lập.

Tùy theo điều kiện địa lý, dân cư, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đơn vị hành chính cấp huyện tại các đảo, quần đảo có thể không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã.

Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở trung ương và cơ quan nhà nước ở địa phương và của chính quyền địa phương các cấp theo hình thức phân quyền, phân cấp.

Luật cũng quy định, HĐND gồm các đại biểu HĐND do cử tri ở địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.

UBND ở cấp chính quyền địa phương do HĐND cùng cấp bầu, là cơ quan chấp hành của HĐND, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương, HĐND cùng cấp và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên.

UBND ở nơi không tổ chức cấp chính quyền địa phương là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và UBND cấp trên trực tiếp.

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật trước khi Quốc hội thông qua, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, có ý kiến đề nghị bổ sung một điều giải thích các thuật ngữ phân cấp, phân quyền, ủy quyền. Một số ý kiến đề nghị rà soát, chỉnh lý quy định của dự thảo Luật để bảo đảm thống nhất với Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi).

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiếp thu ý kiến nêu trên và rà soát, chỉnh lý quy định tại các điều 12, 13 và 14 của Dự thảo Luật để bảo đảm thống nhất, phù hợp với vai trò, tính chất của mỗi chủ thể, rõ ràng về điều kiện bảo đảm và cơ chế chịu trách nhiệm trong thực hiện phân quyền, phân cấp, ủy quyền.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật. Ảnh: VPQH

Về khái niệm phân quyền, phân cấp, ủy quyền, Luật Tổ chức Chính phủ vừa được Quốc hội thông qua đã có quy định cụ thể nên xin phép không nhắc lại trong Luật này để tránh trùng lặp.

Một số ý kiến đề nghị rà soát, bổ sung, chỉnh lý các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của HĐND, Thường trực HĐND, UBND, Chủ tịch UBND các cấp bảo đảm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, phù hợp và thống nhất với các quy định có liên quan.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh lý các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND các cấp bảo đảm có sự phân biệt nhất định về phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương ở từng cấp, tạo cơ sở cho việc tiếp tục quy định cụ thể các nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND các cấp trong từng lĩnh vực quản lý nhà nước trong các luật chuyên ngành, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật và tính khả thi, ổn định, lâu dài của Luật.

Một số ý kiến đề nghị tiếp tục kế thừa cách thức quy định của Luật hiện hành về số lượng đại biểu HĐND, số lượng Phó Chủ tịch HĐND, số lượng các Ban của HĐND thay vì giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể. Đồng thời, chỉnh lý quy định về cơ cấu tổ chức của UBND các cấp bảo đảm thống nhất, phù hợp thực tế.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu ý kiến nêu trên và bổ sung thêm một điều (Điều 28) quy định cụ thể về số lượng đại biểu HĐND các cấp trên cơ sở kế thừa quy định của Luật hiện hành; đồng thời bổ sung quy định về số Phó Chủ tịch HĐND, số lượng Ban của HĐND tại các điều khoản tương ứng trong dự thảo Luật để bảo đảm thuận lợi cho việc áp dụng pháp luật và việc tổ chức công tác bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031.

Đối với cơ cấu tổ chức của UBND, Dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng giao Chính phủ quy định cụ thể số lượng Ủy viên UBND các cấp để tạo sự chủ động trong việc điều chỉnh cơ cấu tổ chức của UBND các cấp, phù hợp với chủ trương tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo từng giai đoạn.

Đ. KHOA