Bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của nạn nhân mua bán người

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành hội nghị

Cấm mua bán bào thai, thỏa thuận mua bán người từ khi còn là bào thai

Đa số ĐBQH tán thành với việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) lần này; cho rằng, đây là dự án Luật quan trọng, có nhiều chính sách mới liên quan đến việc xác định hành vi mua bán người, việc tiếp nhận, giải cứu, hỗ trợ nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân và người dưới 18 tuổi đi cùng; đồng thời có nhiều nội dung nội luật hóa các quy định của các điều ước quốc tế có liên quan.

Một trong những điểm mới của dự thảo Luật lần này được Thường trực Ủy ban Tư pháp đã tiếp thu đề nghị của ĐBQH và bổ sung tại khoản 2, Điều 3 về hành vi bị nghiêm cấm “mua bán bào thai; thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai”.

Tuy nhiên, ĐBQH Dương Khắc Mai (Đắk Nông) đề nghị, cần tiếp tục rà soát, tham khảo chi tiết các luật liên quan để thống nhất trong triển khai thi hành.

Đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai (Đắk Nông) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Cụ thể như tại Khoản 22, Điều 3 giải thích từ ngữ của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: Mang thai hộ vì mục đích thương mại là việc một người phụ nữ mang thai cho người khác bằng việc áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản để được hưởng lợi về kinh tế hoặc lợi ích khác. Như vậy, vẫn có trường hợp mua bán bào thai được pháp luật công nhận.

Do đó, đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị, có thể quy định tại Khoản 2, Điều 3 cụ thể hơn, mua bán bào thai, thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai mà không được sự đồng ý của người mẹ hoặc mua bán bào thai, thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai, trừ trường hợp quy định tại Khoản 22, Điều 3 của Luật Hôn nhân và gia đình.

Cần miễn trách nhiệm hình sự với nạn nhân bị ép buộc trong mua bán người

Về nguyên tắc phòng, chống mua bán người (Điều 4) tại Khoản 1 quy định, tôn trọng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân là trung tâm bảo đảm bình đẳng giới.

Theo đại biểu Dương Khắc Mai, cần quy định bảo đảm các quyền và lợi ích hợp pháp của nạn nhân thay vì từ “trung tâm”, bởi người đang trong quá trình xác định là nạn nhân chưa chắc đã là nạn nhân. Ví dụ có trường hợp cố ý vượt biên trái phép để làm các công việc theo chủ định của cá nhân nhưng kết quả không như mong muốn nên báo tin bị bắt cóc, lừa gạt sang biên giới… để được nhận trợ giúp. Vì vậy, khi xác minh hoàn thành, ngoài việc bảo đảm các quyền, lợi ích hợp pháp cũng phải tách bạch, xử lý hành vi vi phạm trước đó hoặc áp dụng phương pháp hỗ trợ khác.

Đại biểu Quốc hội Trần Thị Hoa Ry (Bạc Liêu) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Cùng quan điểm này, ĐBQH Trần Thị Hoa Ry (Bạc Liêu) chỉ rõ, tại Khoản 8, Điều 4 dự thảo Luật quy định: “Tùy từng trường hợp cụ thể theo quy định của pháp luật có liên quan, nạn nhân bị ép buộc thực hiện hành vi vi phạm pháp luật có thể không bị xử lý hành chính hoặc không bị truy cứu trách nhiệm hình sự”.

Do đó, đại biểu Trần Thị Hoa Ry đề nghị, cần tiếp tục nghiên cứu khi đã xác minh được là nạn nhân bị ép buộc trong việc mua bán người cần được xem xét đương nhiên là được miễn hình phạt hành chính cũng như là miễn trách nhiệm hình sự hoặc có thể bỏ quy định này.

T. Thành