Bao giờ thông tuyến cao tốc Bắc - Nam?

Với việc đồng loạt khởi công 12 dự án thành phần giai đoạn 2 vào ngày 1/1/2023, cộng với việc 9 dự án thành phần giai đoạn 1 đang gấp rút hoàn thành, đại dự án cao tốc Bắc - Nam sẽ được nối thông vào năm 2025.

Đây là sự nỗ lực, quyết tâm rất lớn của cả hệ thống chính trị, toàn ngành GTVT để phấn đấu đến năm 2030, cả nước có 5.000km cao tốc.

Sẵn sàng thi công ngay sau lễ khởi công

Thủ tướng Phạm Minh Chính kiểm tra hiện trường nút giao cao tốc Bắc - Nam đoạn qua địa bàn tỉnh Hậu Giang ngày 16/7/2022. Ảnh: Huỳnh Như

Hai ngày cuối năm 2022, Ban điều hành dự án cao tốc Bắc - Nam đoạn Bùng - Vạn Ninh vẫn ngược xuôi hoàn thiện những thủ tục cuối cùng cho lễ khởi công dự án vào ngày 1/1/2023.

Gắn bó với hành trình triển khai dự án từ tháng 2/2022, ông Phạm Văn Đua, Phó giám đốc Ban điều hành dự án không giấu được niềm vui khi đoạn tuyến dài gần 50km sắp được chính thức khởi động.

Từ ngày 20/12, máy móc, thiết bị đã được huy động vào hiện trường san gạt mặt bằng phục vụ lễ khởi công tại khu vực nông trường Việt Trung, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.

Khí thế triển khai dự án cũng đã sẵn sàng khi hiện tại, các nhà thầu huy động khoảng 30 thiết bị tập kết sẵn ở công trường để triển khai thi công trên phạm vi mặt bằng đã được bàn giao ngay sau lễ khởi công.

Theo ông Phạm Văn Khôi, Tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành, sau khi ký kết hợp đồng đến nay, Phương Thành Tranconsin đã huy động vào dự án Vũng Áng - Bùng khoảng 25 đầu máy, thiết bị. Sau lễ khởi công, máy móc, thiết bị sẽ được điều chuyển ngay đến vị trí có thể thi công được.

Trong khi đó, tại dự án thành phần Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, ông Phan Văn Thắng, Phó chủ tịch Thường trực HĐQT Công ty CP Tập đoàn Đèo Cả cho biết, hiện đơn vị cũng đã sẵn sàng nguồn lực thi công dự án.

Bên cạnh lên kế hoạch thi công ngay đường công vụ tiếp cận công trường, Đèo Cả cũng đã cử cán bộ phối hợp với Ban QLDA 2, cơ quan liên quan của địa phương để xúc tiến việc bàn giao, tiếp nhận mặt bằng, đặc biệt là các đoạn xung yếu; cử người phối hợp thúc đẩy các thủ tục bàn giao mỏ vật liệu, đảm bảo đủ điều kiện triển khai thi công ngay sau khởi công.

Với lợi thế có 33 đơn vị đầu mối trên toàn quốc, sở hữu hơn 1.000 máy móc, thiết bị và 4.000 nhân lực, ông Nguyễn Hữu Ngọc, Tổng giám đốc Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn cho biết, ngay sau khi được lựa chọn là nhà thầu tham gia thi công xây lắp các dự án thành phần Bùng - Vạn Ninh, Hoài Nhơn - Quy Nhơn, Cần Thơ - Hậu Giang, đơn vị đã khẩn trương huy động thiết bị (máy đào, máy ủi, ô tô), xây dựng lán trại.

“Rút kinh nghiệm ở dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1, thời gian chuẩn bị, lập bản vẽ thi công kéo dài 3 - 4 tháng, ở giai đoạn 2, bản vẽ thi công đã được làm từng hạng mục nhỏ, duyệt đến đâu triển khai ngay đến đó, không để lãng phí thời gian sau khởi công”, ông Ngọc nói.

Rốt ráo GPMB, bố trí tái định cư

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, Thứ trưởng Lê Đình Thọ chỉ đạo công tác hoàn thiện cao tốc Cam Lộ - La Sơn ngày 21/12. Ảnh: Xuân Huy

Theo báo cáo của các Ban QLDA, tính đến ngày 27/12/2022, các địa phương đã bàn giao mặt bằng được 516,31/721,16km tuyến chính.

Một số địa phương có tỷ lệ bàn giao cao như: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa, Hậu Giang, Bạc Liêu, Kiên Giang, Cà Mau.

Tại tỉnh Quảng Bình, tính đến ngày 22/12, đã cơ bản bàn giao đủ 70% diện tích mặt bằng các gói thầu xây lắp. Có khoảng 3.082 hộ dân bị ảnh hưởng, trong đó, có 662 hộ dân thuộc diện tái định cư tại 21 xã; các địa phương dự kiến bố trí 27 khu tái định cư với diện tích hơn 75ha.

Ông Trần Thắng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình thông tin, tiến độ GPMB đã đáp ứng theo yêu cầu, tuy nhiên tỷ lệ vẫn còn thấp.

Vì vậy, thời gian tới tỉnh yêu cầu các đơn vị liên quan cần bám sát để đốc thúc tiến độ. Về GPMB các khu tái định cư, tỉnh đang đốc thúc các địa phương khẩn trương lập, phê duyệt dự án đầu tư các dự án để sớm thi công.

Tại Hà Tĩnh, với việc bàn giao 81,3% khối lượng mặt bằng, Hà Tĩnh là một trong những địa phương được Chính phủ, Bộ GTVT đánh giá làm tốt công tác này. Ông Lê Anh Sơn, Phó giám đốc Sở GTVT tỉnh Hà Tĩnh cho biết, về công tác tái định cư, toàn tỉnh có 26 khu, trong đó có 8 khu đã trình sở Xây dựng tỉnh phê duyệt.

Tại Khánh Hòa, dự án thành phần Vân Phong - Nha Trang nằm trọn trên địa phận tỉnh, có chiều dài 83,35km. Lãnh đạo UBND tỉnh cho biết, đã bàn giao trên 70% diện tích mặt bằng. Công tác chi trả, đền bù đạt 82% kế hoạch năm 2022.

Tại buổi làm việc với Ban QLDA 7 và các huyện có cao tốc đi qua, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu các địa phương tập trung thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư đối với phần diện tích còn lại để đảm bảo hoàn thành các khối lượng công việc, bàn giao 100% mặt bằng cho đơn vị thi công theo yêu cầu của Chính phủ.

Với dự án thành phần Chí Thạnh - Vân Phong, theo Ban QLDA 7, hiện tại tổng diện tích mặt bằng mới được bàn giao 54,06% diện tích cần thu hồi.

Tại Hậu Giang, dự án đi qua địa bàn có chiều dài hơn 63km, ảnh hưởng 16 xã, thị trấn thuộc 4 huyện. Đến nay, địa phương đã lập và phê duyệt xong phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho 1.998 hộ dân, chiếm khoảng 96% diện tích với kinh phí bồi thường hơn 1.130 tỷ đồng.

Địa phương đã bàn giao hơn 80% mặt bằng cho dự án. Ông Đồng Văn Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh cho biết, địa phương sẽ phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan để dự án được triển khai nhanh nhất.

Lập tiến độ triển khai chi tiết

Theo ông Lê Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ GTVT), đây là lần đầu tiên Bộ GTVT tổ chức một lễ khởi công đồng loạt, kết nối trực tuyến 12 dự án thành phần có quy mô lớn thuộc dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2.

Thách thức là rất lớn, song lãnh đạo Cục Quản lý đầu tư xây dựng cũng khẳng định, cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2 bước đầu đạt được nhiều kết quả chưa từng có trong lịch sử ngành GTVT.

Quốc hội đã tổ chức phiên họp bất thường để thông qua chủ trương đầu tư dự án tại Nghị quyết số 44. Chỉ một tháng sau, Nghị quyết 18 triển khai Nghị quyết của Quốc hội được Chính phủ ban hành. Trong đó, xác định rõ trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương và ấn định thời gian hoàn thành.

“Đây là điều chưa từng có tiền lệ đối với các dự án giao thông trước đó”, ông Tiến nói và cho biết, Nghị quyết 18 của Chính phủ đã cụ thể hóa Nghị quyết của Quốc hội và đã cho phép áp dụng nhiều cơ chế đặc thù để bứt tốc thủ tục đầu tư.

Cho đến nay, toàn bộ 25 gói thầu thuộc 12 dự án thành phần đã được phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán. Trong đó, 14/25 gói thầu đã lựa chọn được nhà thầu xây lắp, thương thảo, ký hợp đồng trong tháng 12/2022.

Ngày 1/1/2023, 12 gói thầu đầu tiên đồng loạt khởi công. 13 gói thầu còn lại, Bộ GTVT đang chỉ đạo các đơn vị hoàn thành các thủ tục, tổ chức thi công trước Tết Quý Mão (yêu cầu của Nghị quyết 18/NQ-CP thi công đồng loạt trước ngày 31/3/2023).

“Cao tốc Bắc - Nam có thể đáp ứng đúng tiến độ khởi công có sự nỗ lực rất lớn của 12 địa phương dự án đi qua trong việc bàn giao 70% diện tích mặt bằng các gói thầu xây lắp. Đây cũng là kết quả rất đáng được khích lệ, chưa một dự án giao thông lớn nào trong nửa năm, tỷ lệ bàn giao mặt bằng lớn như vậy”, ông Tiến chia sẻ thêm.

Liên quan đến kế hoạch triển khai giai đoạn 2, theo ông Tiến, thực hiện chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ GTVT phải tổ chức triển khai dự án ngay sau lễ khởi công, Cục Quản lý đầu tư xây dựng sẽ tham mưu Bộ GTVT ban hành văn bản yêu cầu các chủ đầu tư chỉ đạo nhà thầu lập tiến độ triển khai chi tiết, trong đó có kế hoạch huy động nhân lực, thiết bị. Đồng thời, phải khẩn trương tiếp cận, rà soát phát hiện điểm nghẽn để đề xuất cấp có thẩm quyền xử lý.

“Mấu chốt để dự án thành công là mặt bằng, vật liệu, bãi đổ thải phải được đảm bảo. Nhiệm vụ đặt ra là phải xây dựng được tiến độ tổng thể, tiến độ chi tiết, xác định các hạng mục mang tính quyết định. Chỗ nào có công địa, mặt bằng, chỗ đó phải được tổ chức thi công ngay. Dự án muốn đảm bảo tiến độ, sự đồng hành, chia sẻ của các Bộ, ngành, địa phương vẫn đóng vai trò tiên quyết.

Với sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cả hệ thống chính trị tiếp tục quyết liệt vào cuộc, thay đổi tư duy, cách nghĩ, cách làm, chắc chắn chất lượng, tiến độ dự án sẽ được đảm bảo”, ông Tiến nhấn mạnh.

Hóa giải nỗi lo nguồn vật liệu

Theo đại diện Cục Quản lý đầu tư xây dựng, tính đến nay, công tác khảo sát mỏ vật liệu xây dựng thông thường đã được tư vấn cơ bản hoàn thành, thỏa thuận với các địa phương và đưa vào hồ sơ mỏ vật liệu.

Đối với 10 dự án thành phần từ tỉnh Hà Tĩnh đến tỉnh Khánh Hòa, hồ sơ khảo sát đã xác định 147 mỏ đất đắp nền đường với tổng trữ lượng khoảng hơn 187 triệu m3, đáp ứng đủ nhu cầu của dự án khoảng gần 60 triệu m3. 123 mỏ cát cũng đã được xác định với tổng trữ lượng khoảng gần 70 triệu m3, đáp ứng đủ nhu cầu của dự án khoảng hơn 11 triệu m3.

Trong đó, tại dự án Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, số lượng trong phạm vi khoanh vùng là 14 mỏ. Sau khi rà soát, điều chỉnh bổ sung các mỏ vật liệu ở bước thiết kế kỹ thuật, tổng trữ lượng đất san lấp được địa phương chấp thuận cho dự án khoảng gần 15 triệu m3, trong khi theo tính toán nhu cầu của dự án chỉ cần hơn 9,6 triệu m3.

Hiện nguồn vật liệu phục vụ hai dự án thành phần do Ban QLDA Thăng Long làm chủ đầu tư là Bãi Vọt - Hàm Nghi và Hàm Nghi - Vũng Áng cũng ghi nhận nhiều kết quả khả quan. Tại dự án Bãi Vọt - Hàm Nghi, nhu cầu trữ lượng đất cần hơn 3,9 triệu m3, công tác khảo sát được 13 vị trí với tổng trữ lượng hơn 15,4 triệu m3; vật liệu cát cần 450 nghìn m3, khảo sát được 5 vị trí với tổng trữ lượng hơn 935 nghìn m3; vật liệu đá cần 692 nghìn m3, khảo sát được 8 vị trí với tổng trữ lượng 11,7 triệu m3.

Đối với dự án đoạn Bãi Vọt - Hàm Nghi, nhu cầu đắt đắp khoảng hơn 7,5 triệu m3, công tác khảo sát được 8 vị trí với trữ lượng dự kiến 16,5 triệu m3; vật liệu cát các loại cần khoảng 456 nghìn m3, thực tế khảo sát được 12 vị trí với trữ lượng dự kiến hơn 1,5 triệu m3; vật liệu đá cần khoảng hơn 1 triệu m3, đã khảo sát được 8 vị trí với trữ lượng dự kiến hơn 13,5 triệu m3.

Tại hai dự án thành phần Vũng Áng - Bùng và Bùng - Vạn Ninh, vật liệu đất ở khu vực thi công dự án cũng dư sức đáp ứng nhu cầu. Sau khi cân đối đào, đắp, đoạn Vũng Áng - Bùng vẫn thừa khoảng 8 triệu m3 đất, đoạn Bùng - Vạn Ninh thừa hơn 2 triệu m3.

Đối với hai dự án thành phần Cần Thơ - Hậu Giang và Hậu Giang - Cà Mau, theo tính toán, nhu cầu cát đắp nền đường cần khoảng 18,5 triệu m3. Song, đến nay, mới chỉ có tỉnh An Giang dự kiến cung cấp cấp khoảng 1,1 triệu m3 cát cho dự án từ nguồn tăng 50% công suất các mỏ đang khai thác.

Ngày 14/12/2022, Bộ GTVT cũng đã phối hợp Bộ TN&MT, làm việc với các địa phương khu vực ĐBSCL có nguồn cát, đề nghị các địa phương có nguồn cát sông triển khai thủ tục giao mỏ mới, đăng ký khối lượng vật liệu cấp cho từng dự án theo nguyên tắc dự án nào triển khai trước sẽ được cấp trước.

Song song với nguồn cát sông, Bộ GTVT đã chủ động chỉ đạo các đơn vị tham mưu, Ban QLDA Mỹ Thuận nghiên cứu sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường.

Bộ GTVT đã giao Ban QLDA triển khai thí điểm cát biển làm vật liệu đắp nền đường đối với một đoạn tuyến thuộc dự án thành phần Hậu Giang - Cà Mau. Sau khi quan trắc đánh giá, nếu đáp ứng yêu cầu, Bộ TN&MT sẽ triển khai thủ tục cấp mỏ cho các đơn vị khai thác.

Nhóm PV

Đột phá tiến độ cao tốc giai đoạn 1

Những ngày cận kề khởi công cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2 đoạn Vạn Ninh - Cam Lộ, khối lượng công việc tăng lên gấp bội nhưng lãnh đạo, cán bộ Ban QLDA đường Hồ Chí Minh vẫn đầy tinh thần hứng khởi bởi khi trước thời điểm khởi công dự án mới 1 ngày, vào ngày 31/12/2022, dự án thành phần Cam Lộ - La Sơn (dài 98km) do đơn vị này phụ trách sẽ chính thức được khánh thành, đưa vào khai thác.

Chia sẻ với PV, ông Lê Văn Sáu, Phó giám đốc Ban QLDA đường Hồ Chí Minh không khỏi bồi hồi trước sự kiện quan trọng này: “Dự án được đưa vào khai thác không chỉ đạt được mong đợi của nhân dân, đáp ứng được yêu cầu của Chính phủ và Bộ GTVT mà còn là sự động viên tinh thần rất lớn, tiếp thêm sức mạnh các cán bộ Ban QLDA, kỹ sư nhà thầu bước vào dự án mới”.

Phát huy tinh thần vượt khó ở dự án Cam Lộ - La Sơn, 9 dự án thành phần còn lại thuộc dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 cũng đang hừng hực khí thế thi công, không kể ngày, đêm.

Theo Cục Quản lý đầu tư xây dựng, tính đến ngày 18/12/2022, tổng giá trị khối lượng xây lắp hoàn thành dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017 - 2020 đạt gần 60% giá trị hợp đồng.

Trong đó, 4 dự án hoàn thành năm 2022 (Mai Sơn - QL45, Cam Lộ - La Sơn, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây) sản lượng trung bình đạt 77,5%; 4 dự án hoàn thành năm 2023 (QL45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Nha Trang - Cam Lâm, cầu Mỹ Thuận 2) sản lượng trung bình đạt 59,4%; 2 dự án hoàn thành năm 2024 (Diễn Châu - Bãi Vọt, Cam Lâm - Vĩnh Hảo) sản lượng trung bình đạt 26,2% giá trị hợp đồng.

Riêng 4 dự án thành phần thông xe năm 2022, tháng 9/2022, Bộ GTVT đã phát động kế hoạch thi đua “120 ngày đêm”. Trong một thời gian ngắn, các đơn vị đã huy động nguồn lực, tổ chức thi công “3 ca’, “4 kíp”. Số lượng máy móc các nhà thầu huy động đã vượt số lượng yêu cầu trong hợp đồng.

Sản lượng trung bình thi công tháng của các dự án trước đó chỉ từ 2 - 2,5% đã tăng lên 4 - 4,5%, tiến độ trên các công trường đã có chuyển biến rõ rệt (từ sản lượng tháng 9/2022 khoảng 50% đến nay đã đạt được trên 70% giá trị hợp đồng).

Bộ GTVT sẽ tiếp tục chỉ đạo các Ban QLDA, nhà thầu phát huy kết quả đạt được, giữ vững nhịp độ thi công trên công trường, đẩy nhanh tiến độ các hạng mục còn lại để đưa các dự án vào khai thác sử dụng trước ngày 30/4/2023.

Nam Khánh

Nhóm phóng viên