Bảo vệ bảo vật… là phòng ngừa tình huống?

Bảo vệ làm nhiệm vụ bên trong di tích Điện Thái Hòa (Đại Nội Huế)

Những ngày qua, Điện Thái Hòa (Đại Nội Huế) vẫn đón lượng lớn du khách đến tham quan sau sự cố bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn bị xâm hại.

Nhiều du khách bày tỏ tiếc nuối khi không được chiêm ngưỡng bảo vật quốc gia tại đây, song vẫn rất hào hứng với ngai vàng bản phục chế năm 2023 được đưa ra trưng bày. Ngoài ra, tại đây còn có bảo vật quốc gia cặp tượng rồng thời Thiệu Trị và nhiều hiện vật quý dưới triều Nguyễn.

Theo ghi nhận của phóng viên Văn Hóa, công tác đảm bảo an ninh, an toàn tại Điện Thái Hòa đã được thắt chặt hơn. Một bảo vệ túc trực ở khu vực nội điện, theo dõi và quan sát du khách vào tham quan; một bảo vệ khác đi tuần tra xung quanh, từ chái Đông hậu điện, chái Tây của di tích.

Có mặt ở Điện Thái Hòa, chúng tôi đã chứng kiến cảnh bảo vệ ứng xử chưa được khéo léo với du khách tham quan. Một du khách khi biết hiện vật ngai vàng là bản phục chế đã hỏi bảo vệ rằng, liệu có cho du khách ngồi được không, nhưng bảo vệ tên V. có thái độ khó chịu và trả lời rằng “chờ tôi bị đuổi việc đã rồi anh vào ngồi lên đó”. Du khách nghe trả lời đã phải lắc đầu rồi rời đi.

Bảo vệ di tích, di sản là nhiệm vụ cũng không hề đơn giản, đòi hỏi nhân sự phải đảm bảo kỹ năng về bảo vệ và ứng xử trước các tình huống và cả kỹ năng giao tiếp với du khách, góp phần giới thiệu và quảng bá hình ảnh di sản của địa phương đến bạn bè trong nước và quốc tế.

Khảo sát tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Huế cho rằng, không gian trưng bày được bố trí hợp lý, hài hòa, song các bảo vật quốc gia, hiện vật quý đang trưng bày lại dễ bị “đụng chạm” với một cái với tay. Các dải phân cách mềm quá gần và dễ bị “vượt rào” nếu người tham quan cố tình tiếp cận, nguy cơ ảnh hưởng đến bảo vật và hiện vật. Như bảo vật quốc gia Ngai hoàng đế Duy Tân đang trưng bày ở đây khá lỏng lẻo.

Điều này, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế cần phối hợp với ngành du lịch thành phố Huế để tổ chức tập huấn bài bản hơn trong giao tiếp, ứng xử của lực lượng bảo vệ di tích.

Trước khi xảy ra sự cố, Điện Thái Hòa có trang bị hệ thống camera giám sát, báo động…, tuy nhiên, phía bên trong điện chỉ sử dụng rào chắn phân luồng lối đi cho khách, chưa có hệ thống báo động khi có người đến gần bảo vật quốc gia.

Hiện nay, lực lượng bảo vệ của di tích Huế khoảng 150 người, thực hiện nhiệm vụ ở nhiều địa điểm di tích khác nhau với quy mô rộng lớn. Ông Trần Đình Thân, Trưởng phòng Quản lý bảo vệ (Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế), cho biết: Tại khu vực Đại Nội có 10 điểm với 24 bảo vệ làm nhiệm vụ trong một ngày sẽ thay ca. Qua họp đánh giá lại, dù lực lượng bảo vệ đã xử lý kịp thời và báo thông tin nhanh, nhưng phải thừa nhận là phản ứng từ đầu có hơi chậm.

Khu vực Điện Thái Hòa mỗi ca có hai nhân viên trực/ca, mỗi ca làm việc 24h. Tại đây có 21 camera giám sát. Theo ông Thân, hằng năm bảo vệ ở di tích đều được tập huấn về nghiệp vụ bảo vệ, phòng cháy chữa cháy, sử dụng công cụ hỗ trợ như roi điện, côn. Trước đây, các tổ bảo vệ cũng được trang bị các dụng cụ hỗ trợ song đã hết hạn và đã thu hồi cách đây khoảng 2 tháng.

Ông Thân cho biết, trước khi có sự cố ở Điện Thái Hòa, Phòng Quản lý bảo vệ đã đề xuất lãnh đạo Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế trang bị lại công cụ hỗ trợ. Dự kiến tháng 6 tới, công an sẽ tập huấn cách sử dụng công cụ hỗ trợ cho bảo vệ; việc sử dụng công cụ này do phía cơ quan công an cấp phép.

Du khách tham quan, tìm hiểu bảo vật quốc gia Bức phù điêu bằng đá thời Minh Mạng

Trong ngày 26.5, ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Huế và các đơn vị liên quan đã kiểm tra công tác bảo vệ di tích và các điểm trưng bày bảo vật quốc gia, hiện vật quý tại quần thể di tích Cố đô Huế.

Ông Bình đề nghị đơn vị quản lý di tích rà soát và đánh giá lại việc phân công, bố trí nhân lực phù hợp đảm bảo cho công tác bảo vệ; đồng thời cần tăng cường ứng dụng công nghệ để gìn giữ, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho các di tích, hiện vật.

Khảo sát tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Huế cho rằng, không gian trưng bày được bố trí hợp lý, hài hòa, song các bảo vật quốc gia, hiện vật quý đang trưng bày lại dễ bị “đụng chạm” với một cái với tay. Các dải phân cách mềm quá gần và dễ bị “vượt rào” nếu người tham quan cố tình tiếp cận, nguy cơ ảnh hưởng đến bảo vật và hiện vật.

Như bảo vật quốc gia Ngai hoàng đế Duy Tân (vừa được Thủ tướng Chính phủ công nhận cuối năm 2024) đang trưng bày ở đây khá lỏng lẻo. Ông Nguyễn Thanh Bình đề nghị bảo tàng xây dựng phương án bảo vệ hiện vật trưng bày khoa học, chặt chẽ hơn cũng như các giải pháp phòng ngừa tình huống bất ngờ, trong đó lưu ý ứng dụng công nghệ, cân nhắc trang bị hệ thống cảnh báo khi có người đến gần bảo vật, hiện vật.

Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế đang lưu giữ và quản lý hơn 11.000 hiện vật, trong đó nhiều bảo vật quốc gia. Tại không gian trưng bày của bảo tàng, hiện đang trưng bày bảo vật Ngai hoàng đế Duy Tân, Bức phù điêu bằng đá thời Minh Mạng và các hiện vật quý như long sàng, ngai thời Khải Định, kiệu… nhưng chưa có giải pháp bảo vệ chặt chẽ.

Ông Nguyễn Thanh Bình cũng chỉ đạo Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế và các đơn vị liên quan không chỉ tăng cường nhân lực, vật lực mà công tác đào tạo và tập huấn cho đội ngũ thực hiện nhiệm vụ bảo vệ di tích, hiện vật cũng phải được thực hiện bài bản.

Đồng thời, tăng cường công tác tuyên truyền vận động để người dân, cộng đồng quan tâm chung tay gìn giữ, bảo vệ các tài sản quý báu của dân tộc đang hiện hữu trên địa bàn. Lãnh đạo thành phố Huế yêu cầu làm rõ và xử lý trách nhiệm của các cá nhân, đơn vị liên quan.

Về Ngai vua triều Nguyễn vừa bị xâm phạm gây hư hại, gãy phần tựa tay (bên trái) xảy ra hôm 24.5 vừa qua, trên mạng xã hội đã có nhiều ý kiến cho rằng, ngai này có một số điểm khác so với hình ảnh tư liệu có vua Bảo Đại ngồi. Thậm chí một số người tỏ ra nghi ngờ tính “nguyên bản” và nguồn gốc của chiếc ngai vừa bị hư hại.

Trao đổi với Văn Hóa, ông Ngô Văn Minh, Giám đốc Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế khẳng định: Ngai vua triều Nguyễn vừa bị xâm hại có hồ sơ lưu trữ là bản gốc và đã được công nhận là bảo vật quốc gia.

SƠN THÙY