Bắc Ninh thúc đẩy tiềm năng du lịch của miền di sản Kinh Bắc

Bắc Ninh – mảnh đất địa linh nhân kiệt, nơi hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc với kho tàng di sản phong phú, đang từng bước chuyển mình mạnh mẽ trong chiến lược phát triển du lịch gắn với công nghiệp văn hóa. Với tầm nhìn chiến lược và nhiều giải pháp đồng bộ, Bắc Ninh đang từng bước đưa “miền di sản” bên sông Đuống, sông Cầu trở thành điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Miền đất “vàng” của di sản

Là một trong những tỉnh có diện tích nhỏ nhất cả nước, song Bắc Ninh lại sở hữu gần 1.600 di tích, trong đó có 5 di tích quốc gia đặc biệt, hơn 200 di tích quốc gia, hàng trăm di tích cấp tỉnh cùng 19 bảo vật quốc gia. Đặc biệt, tỉnh có 4 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh: Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Ca trù, Nghi lễ và trò chơi kéo co Hữu Chấp, Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt.

Lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh thăm, động viên du khách tham gia tour du lịch “Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh - Sắc màu di sản”.

Không chỉ là miền đất của Quan họ, của Phật giáo với những ngôi chùa cổ kính như chùa Dâu, chùa Phật Tích, Bắc Ninh còn là vùng quê giàu truyền thống hiếu học, nơi phát tích vương triều nhà Lý - triều đại mở đầu thời kỳ Đại Việt hưng thịnh.

Di sản Bắc Ninh không chỉ hiện diện trong kiến trúc, tôn giáo hay âm nhạc dân gian, mà còn lan tỏa trong đời sống sinh hoạt thường ngày, trong tín ngưỡng, triết lý sống và phong cách ứng xử của người dân. Với bề dày văn hóa như vậy, Bắc Ninh có đầy đủ điều kiện để phát triển thành trung tâm du lịch văn hóa – tâm linh đặc sắc của miền Bắc và cả nước.

Điểm sáng của du lịch Bắc Ninh chính là các loại hình du lịch tâm linh, lễ hội và trải nghiệm văn hóa. Hàng loạt di tích nổi tiếng như chùa Dâu, chùa Phật Tích, chùa Bút Tháp, đền Đô, đền Bà Chúa Kho… thu hút đông đảo khách hành hương, đặc biệt trong các dịp đầu xuân năm mới. Bên cạnh đó, việc lồng ghép các hoạt động trình diễn nghệ thuật dân gian, như hát Quan họ trên thuyền, hát canh, biểu diễn ca trù... góp phần tạo nên trải nghiệm văn hóa sâu sắc cho du khách.

Bắc Ninh đang từng bước cụ thể hóa mục tiêu trở thành trung tâm du lịch văn hóa – tâm linh trọng điểm khu vực đồng bằng sông Hồng. Từ việc khai thác các giá trị văn hóa truyền thống, gắn với đổi mới sáng tạo trong công tác truyền thông, xây dựng thương hiệu địa phương, đến việc kết nối liên vùng trong phát triển du lịch, Bắc Ninh đang có những bước đi vững chắc.

Một số đề xuất đang được nghiên cứu gồm: xây dựng tuyến du lịch sông Cầu – sông Đuống kết nối các điểm di sản ven sông; phát triển du lịch đêm tại thành phố Bắc Ninh; tổ chức các sự kiện văn hóa quy mô lớn hàng năm như “Ngày hội di sản Quan họ”, “Lễ hội âm nhạc và văn hóa Bắc Ninh”, Festival “Về miền Quan họ”… nhằm tạo điểm nhấn thu hút du khách.

Du khách được hướng dẫn viên thuyết mình tại các điểm đến.

Quảng bá hình ảnh bằng sản phẩm văn hóa

Bắc Ninh đang từng ngày khẳng định là nơi di sản không bị "phủ bụi", nơi văn hóa không ở trong bảo tàng mà len lỏi vào đời sống.

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý thời gian qua là sự kiện ra mắt MV ca nhạc “Bắc Bling” của ca sĩ Hòa Minzy – người con của quê hương Bắc Ninh, với sự góp mặt của danh hài Xuân Hinh và nhạc sĩ Tuấn Cry. MV được quay 100% tại các địa danh nổi tiếng của tỉnh như chùa Dâu, làng tranh Đông Hồ, Nhà hát Dân ca Quan họ, đền Đô, làng gốm Phù Lãng… và nhanh chóng lan tỏa mạnh mẽ trên mạng xã hội.

Chỉ sau một tuần phát hành, “Bắc Bling” lọt top ba MV nhạc Việt cán mốc 100 triệu lượt xem nhanh nhất, thậm chí có thời điểm dẫn đầu bảng xếp hạng toàn cầu của YouTube. Không chỉ góp phần quảng bá vẻ đẹp di sản và đời sống văn hóa Bắc Ninh, MV còn tạo ra một hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ về tình yêu quê hương trong cộng đồng, nhất là giới trẻ.

Nhà hát Quan họ là một trong những điểm đến trong tour du lịch.

Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn đã tặng bằng khen cho ê-kíp sản xuất và giao các ngành liên quan nghiên cứu triển khai các tuyến xe buýt miễn phí đưa du khách tham quan các địa danh xuất hiện trong MV. Đồng thời, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh cũng đã chỉ đạo các đơn vị liên quan đẩy mạnh đầu tư xây dựng tour du lịch gắn với văn hóa Quan họ, làng nghề truyền thống và lễ hội dân gian.

Theo đó, từ ngày 8/3 đến hết tháng 6/2025, Bắc Ninh triển khai thí điểm bốn tour du lịch miễn phí “Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh - Sắc màu di sản”.

Các tour du lịch miễn phí diễn ra vào thứ Bảy và Chủ nhật hằng tuần. Mỗi tour đều được thiết kế theo hành trình khép kín, khởi hành và kết thúc tại Bảo tàng Bắc Ninh, giúp du khách có được trải nghiệm toàn diện và thuận tiện.

Tour du lịch miễn phí “Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh-Sắc màu di sản” không chỉ là một sản phẩm du lịch, mà còn là hoạt động truyền thông văn hóa, góp phần quảng bá hình ảnh con người, vùng đất Bắc Ninh- Kinh Bắc, cái nôi của dân ca Quan họ đến với du khách trong nước và quốc tế.

Du khách trải nghiệm làm tranh Đông Hồ.

Đặc biệt, điểm đến các tour du lịch này đều gắn với lịch sử của vùng đất Kinh Bắc như chùa Bút Tháp, chùa Dâu, làng tranh Đông Hồ, đền Đô; chùa Phật Tích, lăng Kinh Dương Vương, làng gốm Phù Lãng, lăng Sĩ Nhiếp, chùa Linh Ứng, đền Tam Phủ, đền thờ Thái sư Lê Văn Thịnh, đền Lệ Chi Viên, làng Diềm (đền Cùng, giếng Ngọc, đền Vua Bà, đình Diềm, Nhà hát Quan họ)

Anh Nguyễn Hữu Chiến, cán bộ Trung tâm Bảo tồn di tích và Bảo tàng tỉnh, cho biết, sau những chuyến đầu tiên, du khách rất phấn khởi, được trải nghiệm thực tế các làng nghề, nghe kể chuyện lịch sử, tìm hiểu văn hóa Quan họ và tự tay tham gia làm tranh Đông Hồ hoặc nặn gốm. Những chuyến đi như thế giúp gắn kết cảm xúc, đánh thức niềm tự hào văn hóa trong mỗi người.

Chị Nguyễn Ngọc Hà (Hà Nội) chia sẻ, tôi tình cờ biết thông tin tỉnh Bắc Ninh tổ chức các tour du lịch miễn phí nên dành thời gian tìm hiểu trên báo chí. Đọc lịch trình các tour, tôi như vỡ òa cảm xúc, bởi thấy rất phong phú, đa dạng, là những địa danh tôi đã nghe tiếng, biết qua sách báo, truyền hình từ lâu, muốn đến từ lâu nhưng chưa có điều kiện đi. Với quyết tâm đi đủ 4 tour, tôi lập tức lên kế hoạch mỗi tuần đi 1 tour vào thứ 7.

"Bốn tour du lịch mà tôi tham gia mang đến những trải nghiệm rất khác nhau. Từ khám phá làng nghề truyền thống, hòa mình vào thiên nhiên yên bình, đến tìm hiểu văn hóa tâm linh và thưởng thức ẩm thực đặc sắc. Bắc Ninh không chỉ có quan họ mà còn rất nhiều điều thú vị để khám phá, sau một tháng trải nghiệm, tôi hoàn toàn thay đổi suy nghĩ và có những ấn tượng sâu sắc về vùng đất này", chị Hà cho biết thêm.

Chùa Bút Tháp, thị xã Thuận Thành luôn hấp dẫn du khách.

Cũng theo chị Hà, dù là tour du lịch miễn phí nhưng rất chất lượng, vẫn có sự đầu tư chỉn chu: Xe du lịch đời mới, nước uống cho du khách, hướng dẫn viên am hiểu di tích, nhiệt tình, cách nói truyền cảm; Lịch trình rõ ràng, khoa học, đảm bảo vừa đủ thời gian tham quan, trải nghiệm, chụp ảnh lưu niệm. Các điểm dừng nghỉ buổi trưa phù hợp, là những điểm du khách cần nhiều thời gian khám phá, ăn trưa, nghỉ trưa.

"Tôi thấy tỉnh Bắc Ninh thiết kế các tour rất khoa học, sáng tạo, theo chủ đề cụ thể, mỗi tour gắn với một trục nội dung nổi bật, chứng tỏ Bắc Ninh không tổ chức kiểu hình thức mà thực sự mong muốn quảng bá văn hóa một cách bài bản. Cách phân chia này cũng giúp du khách lựa chọn tour phù hợp với nhu cầu, đồng thời tránh trùng lặp điểm đến và nâng cao giá trị trải nghiệm", chị Hà chia sẻ thêm.

Cũng giống chị Hà, chị Hoàn Thị Hiền, du khách đến từ Lạng Sơn, chia sẻ, khi tham gia và hòa mình vào các tour du lịch, chị cũng như các du khách không chỉ được thưởng thức những giá trị văn hóa độc đáo mà còn cảm nhận được sự phát triển năng động của vùng đất này.

Bắc Ninh không chỉ là điểm đến của những người yêu quan họ mà còn là nơi lý tưởng cho những ai muốn khám phá văn hóa, lịch sử và trải nghiệm cuộc sống bình dị.

“Khi đến đây, tôi được nghe các liền anh, liền chị hát đối đáp trên thuyền, hay tại các nhà chứa quan họ cổ kính, tôi thực sự cảm nhận được cái hồn của di sản văn hóa phi vật thể này. Ngoài ra tôi còn được nghe những câu chuyện lịch sử, ngắm nhìn kiến trúc độc đáo, tôi cảm thấy như mình đang được sống chậm lại và kết nối với quá khứ, chắc chắn tôi sẽ quay lại Bắc Ninh trong tương lai để khám phá thêm những điều thú vị khác”, chị Hiền chia sẻ.

Cây Cô đơn ở phường Hòa Long, Bắc Ninh hút khách sau MV "Bắc Bling".

Ghi nhận thực tế cho thấy, lượng khách tham gia ngày một tăng, nhiều du khách đề nghị duy trì tour dài hạn, thậm chí sẵn sàng chi trả nếu chất lượng tiếp tục được bảo đảm. Do số lượng tour du lịch miễn phí có hạn, chưa thể đáp ứng hết nhu cầu du khách.

Tỉnh Bắc Ninh đang triển khai Đề án phát triển công nghiệp văn hóa, trong đó xác định du lịch văn hóa là một trong những trụ cột. Việc bảo tồn, khai thác và quảng bá di sản văn hóa truyền thống như Dân ca Quan họ, Ca trù, các làng nghề, lễ hội… được thực hiện song hành với ứng dụng công nghệ và truyền thông hiện đại.

Tỉnh đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, cải thiện chất lượng dịch vụ, xây dựng các trung tâm văn hóa, bảo tàng, nhà hát biểu diễn dân ca và khu trải nghiệm văn hóa. Các địa phương trong tỉnh cũng được khuyến khích xây dựng sản phẩm đặc trưng phù hợp với thế mạnh từng vùng: Tiên Du với chùa Phật Tích và hội Lim; Thuận Thành với chùa Dâu, tranh Đông Hồ; Gia Bình với đền Cao Lỗ, đền Lê Văn Thịnh; Quế Võ với làng gốm Phù Lãng…

Đồng thời, Bắc Ninh quan tâm đào tạo nhân lực ngành du lịch, xây dựng đội ngũ hướng dẫn viên am hiểu văn hóa bản địa, có khả năng kể chuyện lịch sử hấp dẫn. Đây là yếu tố then chốt để chuyển tải giá trị di sản một cách sinh động, gần gũi và dễ tiếp cận với du khách, đặc biệt là thế hệ trẻ.