Bảo vệ công dân, củng cố niềm tin số trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo

Quang cảnh tọa đàm. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Bảo vệ công dân số - nền tảng của phát triển bền vững

Sự kiện quy tụ đại diện Ngân hàng Nhà nước, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, các chuyên gia, nhà quản lý, đại diện doanh nghiệp công nghệ và tổ chức quốc tế, cùng chia sẻ góc nhìn về thách thức, giải pháp và trách nhiệm chung trong việc bảo đảm an toàn không gian mạng, bảo vệ người dân và niềm tin xã hội trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI).

Phát biểu khai mạc, Trung tướng Nguyễn Minh Chính, nguyên Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng quốc gia nhấn mạnh: Sự kiện diễn ra trong bối cảnh Việt Nam vinh dự là quốc gia chủ nhà đăng cai Lễ mở ký Công ước Hà Nội.

Trung tướng Nguyễn Minh Chính phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Đây không chỉ là dấu mốc ngoại giao đa phương quan trọng, mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam đối với nỗ lực toàn cầu xây dựng không gian mạng an toàn, minh bạch và tin cậy.

Theo Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Công ước Hà Nội thể hiện tầm vóc và uy tín quốc tế của Việt Nam - một quốc gia ổn định, phát triển năng động và ngày càng đóng vai trò tích cực trong các tiến trình quốc tế về quản trị không gian mạng.

“Bảo vệ công dân trên không gian mạng không chỉ là nhiệm vụ an ninh mà còn là nền tảng của phát triển bền vững và là điều kiện để củng cố niềm tin - yếu tố cốt lõi của nền kinh tế số, xã hội số”, ông khẳng định.

“Hiếu PC” - CEO Chống lừa đảo phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Đại diện khu vực doanh nghiệp xã hội, ông Ngô Minh Hiếu, CEO doanh nghiệp xã hội Chống lừa đảo, chia sẻ: “Từng đi qua mặt tối của thế giới tội phạm mạng, tôi hiểu sức tàn phá khủng khiếp mà nó gây ra không chỉ cho cá nhân mà cho cả xã hội. Điều mất mát lớn nhất không phải là tiền bạc, mà là niềm tin vào công nghệ, vào con người và vào chính môi trường số mà chúng ta đang sống”.

Dẫn thống kê của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, ông Hiếu cho hay, năm 2024, Việt Nam chịu thiệt hại gần 19 nghìn tỷ đồng do các vụ tấn công và lừa đảo trực tuyến. Trung bình cứ 220 người dùng điện thoại thì có 1 người là nạn nhân của lừa đảo qua mạng. Tình trạng lộ, lọt dữ liệu cá nhân là chất xúc tác khiến các vụ lừa đảo ngày càng gia tăng.

“Điều đáng lo nhất là nhiều nạn nhân không dám trình báo vì tâm lý sợ hãi, tự ti. Còn tội phạm thì ngày càng tinh vi, sử dụng AI, deepfake giọng nói, video giả, dữ liệu sinh trắc học để đánh cắp thông tin”, ông Hiếu nói.

Riêng năm 2024, Việt Nam chịu thiệt hại gần 19 nghìn tỷ đồng do các vụ tấn công và lừa đảo trực tuyến. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Từ đó, “Hiếu PC” cho rằng, việc củng cố niềm tin số là một hành trình dài cần sự chung tay của toàn xã hội - từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp đến từng công dân.

Ông Hiếu cho biết, doanh nghiệp xã hội Chống lừa đảo ra đời với sứ mệnh bảo vệ người dân trên không gian mạng, đồng hành cùng các cơ quan quản lý và cộng đồng trong việc cảnh báo, nâng cao nhận thức và phòng tránh rủi ro.

Sự phối hợp giữa Hiệp hội An ninh mạng quốc gia và Chống lừa đảo thể hiện tinh thần hợp tác công-tư-cộng đồng, cùng nhau hiện thực hóa tinh thần của Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng bằng các hành động thiết thực vì người dân.

“Mỗi tin nhắn cảnh báo, mỗi hành động cảnh giác nhỏ bé đều góp phần tạo nên tuyến phòng thủ mềm bằng ý thức và lòng tin”, CEO Chống lừa đảo nhấn mạnh.

Phối hợp liên ngành - tăng miễn dịch xã hội số

Các chuyên gia tham gia phiên thảo luận. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Tại tọa đàm, các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực cùng thảo luận các biện pháp nhận diện sớm và ứng phó trước thủ đoạn lừa đảo tinh vi sử dụng công nghệ AI như deepfake giọng nói, video giả, hay dữ liệu sinh trắc học bị thao túng.

Các chuyên gia thống nhất: Ứng phó với tội phạm mạng không chỉ là cuộc đua công nghệ mà còn là bài toán niềm tin. Bảo vệ công dân trên không gian mạng đòi hỏi sự tỉnh táo của mỗi người dân, sự phối hợp liên ngành và hành lang pháp lý vững chắc.

Tiến sĩ Đào Trung Hiếu tham gia thảo luận. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Ở góc độ điều tra, Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu - nhà nghiên cứu về tội phạm học cho rằng: Cuộc chiến chống tội phạm AI không chỉ là bảo vệ dữ liệu, mà là bảo vệ niềm tin xã hội.

Ông Hiếu đề xuất thay đổi cách tiếp cận điều tra, không chạy theo hậu quả mà phải chủ động điều tra song hành với sự phát triển của công nghệ, đồng thời xây dựng cơ chế phối hợp đa tầng giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân cùng tham gia.

Chủ tịch Mạng lưới ViSecurity Ngô Tuấn Anh phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Chủ tịch Mạng lưới ViSecurity Ngô Tuấn Anh đề xuất cơ chế chia sẻ nhanh về các hình thức tấn công mới giữa ngân hàng, tổ chức tài chính và cơ quan chức năng, tương tự mô hình cảnh báo mối nguy trong an ninh mạng. “Đây phải là cơ chế pháp lý hóa để chia sẻ thông tin kịp thời, giúp phòng ngừa và ứng phó hiệu quả”, ông nói.

Trong khi đó, đại diện Ngân hàng Nhà nước, bà Nguyễn Thị Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán cho biết, tội phạm thường tấn công để chiếm quyền sử dụng điện thoại, giả mạo cơ quan chức năng hoặc người thân để chiếm đoạt tài sản.

Bà Nguyễn Thị Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước phát biểu ý kiến. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Bà Thu cho hay, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp Bộ Công an triển khai nhiều biện pháp, như yêu cầu xác thực sinh trắc học với giao dịch hơn 10 triệu đồng, xây dựng bộ tiêu chí nhận diện tài khoản nghi ngờ gian lận, giúp giảm hơn 50% số vụ lừa đảo tài chính.

Bà Thu cũng thông tin thêm, hệ thống cảnh báo gian lận do Ngân hàng Nhà nước phối hợp triển khai đã giúp ngăn chặn hơn 490 nghìn giao dịch đáng ngờ, với tổng giá trị lên tới 1.800 tỷ đồng. Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục mở rộng yêu cầu xác thực sinh trắc học đối với khách hàng tổ chức và tăng cường giám sát, phản ứng nhanh trong toàn hệ thống.

Ở góc nhìn ngân hàng, ông Nguyễn Quang Huy, Quản lý cao cấp An ninh bảo mật công nghệ thông tin của Ngân hàng VPBank cho biết, hệ thống ngân hàng đang chịu sức ép rất lớn từ các hình thức tội phạm mạng ứng dụng trí tuệ nhân tạo.

Ông Nguyễn Quang Huy, Quản lý cao cấp An ninh bảo mật công nghệ thông tin của VPBank. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

“Các thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi khi tội phạm mạng khai thác công nghệ AI để giả mạo giọng nói, khuôn mặt, dữ liệu sinh trắc học... Vì vậy, VPBank ưu tiên hiện đại hóa các giải pháp công nghệ, tăng khả năng nhận diện và phản ứng nhanh trước các nguy cơ, đồng thời duy trì quy trình kiểm soát nhiều tầng, kết hợp giữa con người và công nghệ”, ông nói.

Theo ông Huy, VPBank xây dựng đội ngũ chuyên trách về phân tích rủi ro và nghiên cứu các tiêu chuẩn quốc tế, liên tục cập nhật phương án phòng ngừa.

“Quan trọng là phải bảo đảm các quy định, tiêu chuẩn được cập nhật liên tục dựa vào những nguy cơ rủi ro thực tế hàng ngày qua giám sát, bao gồm cả những sai sót về mặt con người”, ông Huy nhấn mạnh.

TRUNG HƯNG