Bảo vệ đàn voọc chà vá chân xám ở Phú Yên

Nhóm khảo sát này do anh A Siu – người dân tộc Sedang, cán bộ nghiên cứu của Trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học Nước Việt Xanh (GreenViet) thuộc Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật TP Đà Nẵng đảm nhiệm trưởng nhóm, cùng đồng nghiệp và 4 thành viên là nhân viên Ban quản lý rừng phòng hộ Đồng Xuân và người dân địa phương thực hiện.

Môt góc rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân. Ảnh: A Siu.

Theo Trung tâm GreenViet, từ cuộc hội thảo khoa học “Xây dựng, hướng dẫn kỹ thuật công tác bảo tồn voọc chà vá chân xám giai đoạn 2022-2030” do Sở Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Nam phối hợp Trung tâm GreenViet và Tổ chức bảo tồn động thực vật Quốc tế tại Việt Nam (FFI) tổ chức từ năm ngoái, Trung tâm GreenViet nhận thấy rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân là một trong những khu vực có tiềm năng cao về khả năng phân bố của loại voọc chà vá nên tổ chức chuyến khảo sát, nghiên cứu, bổ sung về sự phân bố, số lượng và sinh cảnh của loại voọc chà vá chân xám, để có thêm cơ sở dữ liệu khoa học phục vụ quy hoạch, quản lý, bảo tồn bền vững trên phạm vi toàn quốc.

Đây cũng là một trong những hành động triển khai thực hiện quyết định 628/QĐ-TTg ngày 10/5/2017 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt kế hoạch hành động khẩn cấp bảo tồn các loài linh trưởng ở Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn 2030.

Nhóm khảo sát đã tìm thấy những cá thể voọc chà vá chân xám hiện hữu trong rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân. Ảnh: A Siu.

Sau hơn nửa tháng lập lán trại trong rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân, nhóm khảo sát đã truy bám địa hình, sinh cảnh các tiểu khu 52, 53, 61, 62, 63 trên diện tích khoảng 1.700ha.

Báo cáo kỹ thuật của Trung tâm GreenViet cho biết, kết quả khảo sát đã ghi nhận thêm 8 đàn voọc chà vá chân xám với số lượng ước tính là 48 cá thể, trong đó có 30 cá thể đã được quan sát trực tiếp. Ngoài ra nhóm khảo sát còn tìm thấy 14 điểm được ghi nhận có dấu phân, mùi nước tiểu và tiếng kêu của voọc chà vá chân xám – Đây là loài linh trưởng thuộc danh sách các loài cực kỳ nguy cấp trong sách đỏ của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN).

"Dù đã nỗ lực nhưng cuộc khảo sát chưa bao phủ hết toàn bộ diện tích rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân, nhưng với kết quả đã ghi nhận và đặc điểm sinh cảnh rừng, chúng tôi ước tính tại thời điểm này có khoảng từ 15 đến 20 đàn voọc chà vá chân xám đang sinh sống ở khu vực này" - Anh A Siu - Trưởng nhóm khảo sát cho biết.

Một số động vật hoang dã quý hiểm khác được nhóm khảo sát tìm thấy trong rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân. Ảnh: A Siu.

Không riêng rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân, mà giữa tháng 2/2022 tại chùa Quang Sơn ở thôn Cẩm Tú, xã Hòa Kiến, TP Tuy Hòa (Phú Yên), nhóm khảo sát Trung tâm GreenViet cũng đã ghi nhân sự xuất hiện của 3 cá thể voọc chà vá chân xám. Đây là điểm phân bố tự nhiên được ghi nhận mới nhất về ranh giới phía Nam của loài voọc chà vá chân xám hiện có tại Việt Nam.

Báo cáo của Trung tâm GreenViet cảnh báo về sự tác động đe dọa đến sự an toàn của các đàn voọc chà vá chân xám trong rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân khi phát hiện lối mòn cũ, lỗi đi mới cùng với lán trai của lâm tặc, thợ săn và những dấu hiệu bẫy thú, săn bắn... Thậm chí nhóm khảo sát còn phát hiện dấu vết máu, lông và xương và voọc chà vá chân xám trong một lán trại.

Nhóm khảo sát trong hành trình thực thi nhiệm vụ ở rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân. Ảnh: A Siu.

Quá trình khảo sát tại rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân, nhóm khảo sát còn ghi nhận tiếng hót của 6 đàn vượn Trung Bộ, có tên khoa học Nomascus annamensis. Đây cũng là loài linh trưởng quý hiếm cực kỳ nguy cấp có tên trong sách đỏ Việt Nam 2007 và danh mục trong sách đỏ của IUCN ở mức độ cực kỳ nguy cấp (CR) đang bị đe dọa nghiêm trọng.

Mặt khác, nhóm khảo sát cũng đã phát hiện một số động vật đáng lưu ý như như: thằn lằn không chân hiếm gặp (Ophisaurus sokolovi), rắn lục Vogel (Viridovipera vogeli), chim trảu đầu hung (Merops leschenaulti), chim phường chèo đỏ lớn (Pericrocotus flammeus)… Phát hiện đó cho thấy sự đa dạng sinh học đang hiện hữu trong các cánh rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân.

“Rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân tiếp giáp với các cánh rừng tự nhiên hai huyện Kong Chro, Ia Pa (Gia Lai) là khu vực tiềm năng sinh sống của loài chà vá chân xám, nhưng sự tồn tài của loài này đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi nạn săn bắt đã và đang diễn ra” – báo cáo của Trung tâm GreenViet nêu.

Ông Lê Văn Bé cho biết, từ những kiến nghị của nhóm khảo sát, Chi cục Kiểm lâm Phú Yên đang triển khai kế hoạch phối hợp UBND huyện Đồng Xuân và các cơ quan chức trách tuyên truyền sâu rộng các quy định của pháp luật về bảo vệ loài linh trưởng quý hiếm cực kỳ nguy cấp, đồng thời tập trung đấu tranh ngăn chặn nạn săn bắt voọc chà vá chân xám cùng các loài động vật hoang dã khác trong rừng phòng hộ huyện Đồng Xuân nói riêng và các cánh rừng ở Phú Yên nói chung.

"Về giải pháp lâu dài, Chi cục kiểm lâm tỉnh Phú Yên sẽ đề xuất cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép thực hiện các cuộc khảo sát trên diện rộng tại những cánh rừng có tiềm năng phân bố của voọc chà vá chân xám để có giải pháp bảo vệ quần thể loài linh trưởng này ở huyện Đồng Xuân" - ông Lê Văn Bé chia sẻ thêm.

Hữu Toàn