Bảo vệ học sinh, sinh viên trên không gian mạng

VẤN ĐỀ CẤP THIẾT

Thời gian qua, các thế lực thù địch đã triệt để lợi dụng mạng xã hội như một công cụ để phát tán quan điểm sai trái, xuyên tạc, chống phá Đảng và Nhà nước. Mỗi khi đất nước diễn ra sự kiện trọng đại hay có những biến động lớn trong khu vực và thế giới, các đối tượng đồng loạt tung tin xấu, xuyên tạc, hòng gây hoang mang dư luận, kích động “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong xã hội.

Đáng lo ngại hơn, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), đã tạo điều kiện cho các đối tượng dễ dàng cắt ghép hình ảnh, video giả mạo; dựng chuyện tham nhũng, bôi nhọ đời tư cán bộ; xuyên tạc thành tựu phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của Đảng và Nhà nước.

Thậm chí, nhiều bản tin, chương trình giả danh cơ quan báo chí chính thống được tung lên mạng, lồng ghép giọng điệu kích động, đánh thẳng vào tâm lý hiếu kỳ của giới trẻ.

Tòa án nhân dân tỉnh vừa tuyên phạt một bị cáo 12 tháng tù, cho hưởng án treo vì lợi dụng quyền tự do dân chủ, xâm phạm lợi ích của nhà nước, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Ảnh: TL.

Thế hệ học sinh, sinh viên là nhóm dễ bị tác động mạnh mẽ nhất. Nếu thiếu sự định hướng đúng đắn, các em rất dễ mất phương hướng, suy giảm niềm tin vào Đảng và Nhà nước, thậm chí hình thành tư duy lệch lạc, đi ngược lại lợi ích chung. Đây là nguy cơ cần được nhìn nhận tỉnh táo và có giải pháp ngăn chặn kịp thời.

Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục, tâm lý và quản lý xã hội thống nhất nhận định, để bảo vệ học sinh, sinh viên trước những luồng thông tin độc hại, điều quan trọng trước hết là phải trang bị cho các em một “lá chắn tinh thần” vững vàng.

Giống như cơ thể khỏe mạnh có thể miễn dịch trước dịch bệnh, người trẻ khi được bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, trang bị kiến thức pháp luật và kỹ năng số sẽ đủ khả năng nhận diện, sàng lọc và phản bác những quan điểm sai trái, lệch lạc trên mạng xã hội.

ĐIỂM TỰA TRONG THỜI ĐẠI SỐ

Gia đình luôn là điểm tựa vững chắc trong giáo dục nhân cách và định hướng lối sống cho con trẻ. Cha mẹ cần quan tâm hơn đến quá trình học tập, tâm lý, đời sống tinh thần của con, đặc biệt trong môi trường trực tuyến. Không chỉ đồng hành, lắng nghe, phụ huynh còn phải làm gương trong việc sử dụng mạng xã hội, cùng con trao đổi, phân tích khi gặp thông tin bất thường.

Những câu chuyện giản dị trong bữa cơm, giờ nghỉ ngơi chính là cơ hội để cha mẹ định hướng giá trị sống, giúp con biết tự bảo vệ trước thông tin xấu độc. Như GS.TS Nguyễn Văn Minh - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã từng nhấn mạnh, giáo dục, trước hết và trên hết là hướng con người sống tử tế, sống có trách nhiệm, sống bằng tình yêu thương, bằng bao dung và độ lượng... Phải bắt đầu từ trong nhà mới ra ngoài ngõ.

Lực lượng Công an cơ sở phối hợp đơn vị liên quan tổ chức tuyên truyền pháp luật trong học sinh nhân dịp đầu năm học mới.

Song hành cùng gia đình, nhà trường giữ vai trò hạt nhân trong việc giáo dục kỹ năng số và văn hóa ứng xử trên mạng cho học sinh, sinh viên. Thông qua các Fanpage, nhóm tương tác trực tuyến, trường học vừa tạo kênh thông tin nhanh chóng, vừa nắm bắt dư luận và tâm lý học sinh. Các tổ chức đoàn, hội trong trường cũng cần đẩy mạnh các cuộc thi, diễn đàn, hoạt động ngoại khóa với chủ đề “sử dụng mạng xã hội an toàn”, “nói không với tin giả”… nhằm nâng cao ý thức cho đoàn viên, thanh niên.

Bên cạnh đó, bộ quy tắc ứng xử trong trường học phải được thực hiện nghiêm túc và thực chất. Nhà trường cần quy định rõ việc sử dụng điện thoại, thiết bị thông minh trong giờ học, tránh lạm dụng, mất kiểm soát. Quan trọng hơn, cần khuyến khích học sinh, sinh viên khai thác mặt tích cực của mạng xã hội, ứng dụng vào học tập, kết nối tri thức; lan tỏa hình ảnh đẹp, gương người tốt, việc tốt trong cuộc sống.

Hệ thống giáo dục cần chú trọng đổi mới công tác tuyên truyền, định hướng tư tưởng và trang bị kỹ năng sống cho học sinh, sinh viên. Đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý phải thường xuyên cập nhật thông tin chính thống, đồng thời chuyển tải dưới hình thức dễ hiểu, phù hợp với từng lứa tuổi. Những giờ sinh hoạt lớp, sinh hoạt dưới cờ hay các diễn đàn trực tuyến trong nhà trường cần trở thành kênh thông tin chủ đạo, giúp học sinh, sinh viên tiếp cận nguồn tin chính xác; tránh bị cuốn theo luồng thông tin xấu, độc.

Song song với đó, lực lượng công an cơ sở và các tổ chức đoàn thể cần phối hợp chặt chẽ với nhà trường, lồng ghép tuyên truyền pháp luật và kỹ năng an toàn mạng cho học sinh, sinh viên. Qua đó, hình thành nền tảng vững chắc để các em chủ động phòng ngừa, nhận diện và phản bác quan điểm sai trái.

LAN TỎA GIÁ TRỊ TÍCH CỰC

Việc bảo vệ học sinh, sinh viên trước những luồng thông tin xấu độc trên mạng xã hội không phải là trách nhiệm của riêng ai, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội, từ gia đình, nhà trường, các tổ chức đoàn thể, cơ quan truyền thông cho đến từng cá nhân.

Một trong những giải pháp căn cơ là xây dựng dòng thông tin tích cực với phương châm “lấy cái đẹp, dẹp cái xấu”. Báo chí, truyền thông, đội ngũ nhà giáo và cán bộ đoàn thể... cần thường xuyên lan tỏa những câu chuyện nhân văn, các thành tựu phát triển đất nước, cùng truyền thống lịch sử hào hùng của dân tộc. Đây chính là nguồn chất liệu nuôi dưỡng niềm tin, lòng tự hào và khơi dậy khát vọng cống hiến trong thế hệ trẻ.

Trong một buổi lễ khai giảng, GS.TS Nguyễn Văn Minh - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội từng xúc động chia sẻ, sau lũy tre làng là gia đình, là mẹ cha, là nơi chôn rau cắt rốn; sau bản làng, góc phố là nơi thân thương để có chốn đi về. Đó là nơi cho mỗi chúng ta nương nhờ thuở ban đầu về yêu thương và ân nghĩa cho mai sau.

"Và xin đừng vì cái gọi là 'hội nhập', cái gọi là 'thời công nghệ số' mà trong những vần thơ trong trẻo, hồn nhiên, đầy yêu thương của thế giới thần tiên trong từng bài giảng không còn nữa; không còn 'cánh cò bay lả, bay la'; không còn lời ru của mẹ, không còn bóng hình của dòng sông, bến nước; không còn mùi rơm rạ phảng phất đâu đây; không còn lễ hội cầu mưa hay mừng lúa mới; không còn trò ném còn, hay lễ hội hoa ban... mà trở thành những trò ghép chữ, đọc lên không thấy đâu bóng dáng quê hương và chẳng làm lay động hồn ai cả", GS.TS Nguyễn Văn Minh nhấn mạnh thêm.

Những lời phát biểu đầy cảm xúc này đã trở thành thông điệp sâu sắc, lay động hàng triệu trái tim. Đó không chỉ là lời nhắc nhở về trách nhiệm học tập, rèn luyện, mà còn là định hướng sống, biết yêu thương, biết trân trọng hy sinh của cha ông và sẵn sàng dấn thân khi Tổ quốc cần.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi số mạnh mẽ, thanh, thiếu niên không thể đứng ngoài mạng xã hội. Điều quan trọng là phải được trang bị bản lĩnh, kỹ năng và niềm tin để biết chọn lọc, làm chủ không gian mạng.

Chỉ khi thế hệ trẻ có được khả năng miễn dịch vững vàng trước thông tin xấu, độc hại, chúng ta mới có thể yên tâm rằng, dòng chảy thông tin tích cực, nhân văn sẽ được lan tỏa; trở thành động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Bài, ảnh: BÌNH KHÊ