Bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp
Trong quá trình sản xuất nông nghiệp, không ít nông dân sử dụng nhiều hóa chất, phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, xử lý phế phẩm nông nghiệp không tốt… tác động xấu tới môi trường, đất, nguồn nước, mùa vụ, năng suất, chất lượng cây trồng.
Mô hình trồng sầu riêng sạch của một nông dân phường Xuân Lập, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: Đ.Phú
Hướng tới nền nông nghiệp xanh - mô hình sản xuất hướng đến bảo vệ môi trường, sử dụng tài nguyên hiệu quả và tạo ra sản phẩm sạch, an toàn, nông dân trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã áp dụng, triển khai nhiều mô hình canh tác, quy trình kỹ thuật tiến bộ như: GAP (Good Agricultural Practices), VietGAP (Vietnamese Good Agricultural Practices). Đây là những quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt, là tập hợp các tiêu chí do tổ chức, quốc gia, nhóm quốc gia ban hành hướng dẫn người sản xuất áp dụng nhằm bảo đảm chất lượng, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, bảo vệ môi trường và sức khỏe, an sinh xã hội cho người sản xuất.
Ý thức bảo vệ môi trường
Nông dân Nguyễn Văn Lành (ngụ xã Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai) cho biết: Nhờ áp dụng mô hình VietGAP trong trồng dưa lưới, rau màu các loại, sản phẩm do vườn nhà ông sản xuất ra luôn có uy tín. Bên cạnh đó, nhờ sử dụng phân, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, ứng dụng quy trình canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, ông không phải tiếp xúc với các loại thuốc bảo vệ thực vật độc hại nên sức khỏe được đảm bảo.
“Hiện vẫn còn không ít nông dân chưa áp dụng quy trình VietGap. Vì vậy, khi vườn cây bị nhiễm bệnh, họ sẵn sàng phun thuốc bảo vệ thực vật tự pha trộn, không nhãn mác cho cây trồng, làm ảnh hưởng tới các vườn xung quanh, môi trường sống” - ông Nguyễn Văn Lành bày tỏ.
Để khuyến khích nhà nông bảo vệ môi trường đất, nguồn nước, ngoài khuyến cáo hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật độc hại, tự pha trộn, không rõ nhãn mác…, nhiều địa phương còn triển khai các ụ, thùng chứa chất thải tại các tuyến đường, cánh đồng, phòng tránh việc nông dân vứt bỏ bừa bãi dụng cụ chứa thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng, ảnh hưởng tới môi trường, đất và nguồn nước.
Nông dân Lê Văn Bình (ngụ xã Lộc Quang, tỉnh Đồng Nai) chia sẻ: Ai cũng biết, nông nghiệp xanh là tất yếu của quy trình, xu hướng sản xuất nông nghiệp hiện đại, hướng đến bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm, sức khỏe cho nhà nông… Tuy nhiên, không phải nông dân nào cũng ý thức tốt được việc này, vẫn còn người vì lợi nhuận, thiếu ý thức, sử dụng thuốc hóa học bị cấm đã ảnh hưởng rất lớn đến môi trường, đất, nguồn nước.
“Tôi được biết địa phương, ngành nông nghiệp luôn khuyến khích nhà nông sản xuất theo mô hình nông nghiệp xanh, sạch, an toàn và tạo điều kiện như: tập huấn, phổ biến quy trình VietGAP trong sản xuất, chăn nuôi. Vậy pháp luật chế tài những hành vi gây ô nhiễm môi trường, đất và nguồn nước trong sản xuất nông nghiệp ra sao?” - ông Lê Văn Bình đặt câu hỏi.
Điều 41 Nghị định 45 quy định: Phạt tiền từ 30-50 triệu đồng đối với hành vi không thực hiện việc đánh giá và kiểm soát hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y theo quy định. Phạt tiền từ 50-70 triệu đồng đối với hành vi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, hóa chất đã hết hạn sử dụng hoặc ngoài danh mục cho phép và gây ô nhiễm môi trường. Phạt tiền từ 50-100 triệu đồng đối với hành vi nhập khẩu hóa chất, vật liệu chứa hóa chất nguy hại không đáp ứng quy định về bảo vệ môi trường.
Đã có chế tài xử phạt nếu vi phạm
Vấn đề ông Lê Văn Bình muốn biết cũng là sự bức xúc của nhiều nông dân trước hành vi thiếu ý thức, thiếu trách nhiệm bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp của một số nông dân khác.
Luật gia Chu Văn Hiển (Hội Luật gia tỉnh Đồng Nai) cho biết: Tại Điều 61 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có quy định, cá nhân sử dụng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, phân bón trong sản xuất nông nghiệp phải thực hiện theo đúng quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và quy định khác của pháp luật có liên quan. Phụ phẩm nông nghiệp phải được thu gom để sản xuất ra sản phẩm hàng hóa, sử dụng làm nguyên liệu, nhiên liệu, sản xuất phân bón, sản xuất năng lượng hoặc phải được xử lý theo quy định; không đốt ngoài trời phụ phẩm từ cây trồng gây ô nhiễm môi trường. Nhà nước có chính sách khuyến khích đổi mới mô hình, phương pháp sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, tiết kiệm nước, hạn chế sử dụng phân bón vô cơ, thuốc bảo vệ thực vật hóa học và sản phẩm xử lý môi trường trong nông nghiệp; phát triển mô hình nông nghiệp thân thiện với môi trường…
Luật gia Chu Văn Hiển nêu rõ: Tại Điều 41 Nghị định 45/2022/NĐ-CP ngày 7-7-2022 của Chính phủ quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường (gọi tắt là Nghị định 45) có quy định, phạt tiền từ 2,5-3 triệu đồng đối với hành vi đốt ngoài trời phụ phẩm từ cây trồng cạnh khu vực dân cư, sân bay, các tuyến giao thông chính. Phạt tiền từ 10-15 triệu đồng đối với hành vi không đăng ký, kiểm kê, báo cáo và quản lý thông tin về hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật và thuốc thú y theo quy định; sử dụng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y sai quy định và gây ô nhiễm môi trường.
