Bảo vệ người cao tuổi trước nắng nóng

Người dân di chuyển trong thời tiết nắng nóng tại New York (Mỹ). Ảnh: AFP.

Tuổi lớn, tổn thương lớn

Khi mái vòm nhiệt phá vỡ các kỷ lục về nhiệt độ trên khắp miền Tây nước Mỹ và Canada vào tháng 6/2021, các trường hợp tử vong đã làm bộc lộ một xu hướng. Tại Portland, Oregon và quận Multnomah, 56 trong số 72 người chết đều từ 60 tuổi trở lên. Tại British Columbia, những người từ 60 tuổi trở lên chiếm 555/619 trường hợp tử vong. Chỉ hơn 1 năm sau, 3 tháng nắng nóng ở Anh đã khiến khoảng 2.800 người từ 65 tuổi trở lên tử vong.

Những đợt nắng nóng dữ dội trong những năm gần đây đưa ra lời cảnh báo rõ ràng với nhân loại về những gì đang bị đe dọa. Hành tinh vừa trải qua 12 tháng nóng nhất liên tiếp được ghi nhận và mùa hè năm nay có nguy cơ sẽ nóng hơn bao giờ hết. Nhưng những rủi ro đó không diễn ra đồng đều giữa các nhóm tuổi. Người lớn tuổi có nhiều nguy cơ bị ảnh hưởng sức khỏe nguy hiểm hơn trong thời gian nắng nóng gay gắt.

Bà Catharina Giudice - một bác sĩ cấp cứu, đồng thời là chuyên gia về biến đổi khí hậu và sức khỏe con người tại Trung tâm FXB của Harvard cho biết, người lớn tuổi là một trong những nhóm dân cư thường dễ bị tổn thương hơn trước tác động của biến đổi khí hậu, đặc biệt là ảnh hưởng của nhiệt độ cực cao. “Khi chúng ta già đi, khả năng thích ứng với nhiệt độ cũng giảm đi” - bà Giudice nói.

Khi đối mặt với tình trạng nhiệt độ tăng cao, cơ thể con người có 2 công cụ chính để điều nhiệt hoặc tránh quá nóng. Đầu tiên là mồ hôi, chúng tỏa nhiệt khi bay hơi. Ông Deborah Carr - giáo sư xã hội học tại Đại học Boston, người nghiên cứu về lão hóa cho biết: “Về cơ bản, người cao tuổi có hệ thống làm mát kém hiệu quả hơn so với những người trẻ và trung niên. Vì vậy, họ thường có nhiệt độ cao và không đổ mồ hôi”.

Công cụ thứ hai là tăng cường lưu thông máu, hút nhiệt từ sâu bên trong cơ thể đến da, nơi nhiệt có thể thoát ra ngoài. Ông Renee Salas - người liên kết với Trung tâm Khí hậu, Sức khỏe và Môi trường toàn cầu tại Trường Công lập T.H. Chan của Harvard cho biết, tim đôi khi phải bơm máu nhiều hơn từ 2 đến 4 lần mỗi phút so với những ngày mát mẻ. Một trái tim khỏe mạnh có thể xử lý được lượng bơm tăng thêm đó, nhưng những người mắc bệnh tim và các vấn đề về tim mạch có thể gặp khó khăn.

Theo ông Salas, người lớn tuổi có nhiều khả năng mắc các bệnh này hơn, cũng như các vấn đề mãn tính khác như tiểu đường, tăng huyết áp và các vấn đề về phổi, tất cả đều có thể ức chế khả năng phản ứng với nhiệt của cơ thể. Nhiều loại thuốc dùng để điều trị những bệnh này và các tình trạng sức khỏe khác cũng làm suy giảm phản ứng đó, chẳng hạn như giảm khả năng đổ mồ hôi hoặc đi tiểu nhiều có thể gây mất nước.

Tăng cường chăm sóc y tế

Tuy nhiên, đó chỉ là những bất lợi về mặt sinh lý. Nhiều người lớn tuổi sống một mình và bị cô lập về mặt xã hội, khiến họ ít có được mạng lưới hỗ trợ. Như ở British Columbia vào năm 2021, nhiều người lớn tuổi thiệt mạng là những người "sống một mình" và "không có người hỗ trợ hoặc thành viên gia đình" để chăm sóc khi đợt nắng nóng kéo dài.

Tất cả những rủi ro này đều tồn tại cho đến ngày nay: Nhiệt độ trung bình toàn cầu đã cao hơn 1,2 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, trong khi các đợt nắng nóng diễn ra thường xuyên và dữ dội hơn so với chỉ vài thập kỷ trước. Chỉ riêng trong năm nay, nắng nóng quá mức đã khiến các trường học phải đóng cửa, đẩy lưới điện đến mức giới hạn và cướp đi nhiều sinh mạng trên khắp thế giới.

Nhưng khi hành tinh tiếp tục ấm lên, tỷ lệ người già cũng ngày càng tăng. Vào năm 2021, toàn cầu có khoảng 1,1 tỷ người từ 60 tuổi trở lên; đến năm 2050, con số đó dự kiến sẽ đạt gần 2,1 tỷ người. Theo ông Giacomo Falchetta - nhà nghiên cứu khí hậu tại viện nghiên cứu CMCC của Italy, có một xu hướng chung là tuổi thọ đã cải thiện nhờ được tiếp cận tốt hơn với dịch vụ chăm sóc sức khỏe và tiếp cận dinh dưỡng tốt hơn. Trong những thập kỷ tới, sẽ có nhiều người lớn tuổi phải đối mặt với mức độ nắng nóng nguy hiểm hơn hiện nay.

Nghiên cứu của giáo sư Carr dự đoán rằng, đến năm 2050, khoảng 24% dân số toàn cầu ít nhất 69 tuổi sẽ sống ở những nơi có nhiệt độ tối đa vượt quá 37,5 độ C. Vào thời điểm đó, sẽ có khoảng từ 177 triệu đến 246 triệu người lớn tuổi sẽ phải đối mặt với cái nóng nguy hiểm hơn hiện nay.

Nhà nghiên cứu khí hậu tại viện nghiên cứu CMCC của Italy Giacomo Falchetta cho rằng, những kết luận này là có thể thành hiện thực. Ông hy vọng nghiên cứu sẽ cảnh báo cho các quan chức thành phố và quốc gia về mối đe dọa ngày càng tăng của nắng nóng để họ có thể lên kế hoạch bảo vệ những người lớn tuổi tốt hơn.

Hà Anh