Bảo vệ trẻ em trên mạng xã hội thông qua bộ quy tắc ứng xử

Bảo vệ trẻ em trên không gian mạng là việc thực hiện các biện pháp và hành động phù hợp để bảo đảm trẻ em được sử dụng mạng an toàn, lành mạnh; phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý các hành vi xâm hại và bắt nạt trẻ em trên mạng; hướng dẫn và hỗ trợ trẻ em tiếp cận các thông tin hữu ích và có tính giáo dục; trợ giúp trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt qua mạng.

Trẻ em rất dễ bị thu hút, lôi kéo bởi những nội dung độc hại trên không gian mạng (ảnh minh họa).

Theo dự thảo, bộ quy tắc áp dụng cho 5 nhóm đối tượng gồm: trẻ em; cha mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ; người dùng Internet; đơn vị truyền thông và người sáng tạo nội dung trên mạng; doanh nghiệp cung cấp hạ tầng mạng, nội dung tại Việt Nam.

Đối với trẻ em, quy tắc ứng xử nhấn mạnh việc tìm hiểu các biện pháp an toàn khi sử dụng các thiết bị công nghệ thông tin, mạng xã hội cũng như khi sử dụng các dịch vụ trên mạng và chia sẻ với bạn bè một cách an toàn, lành mạnh, có trách nhiệm.

Cẩn thận khi tham gia các hoạt động trên không gian mạng, khi tìm kiếm các thông tin trên Internet; không truy cập vào các đường dẫn, nội dung có nguồn gốc không rõ ràng, do người lạ gửi. Đặc biệt không chia sẻ, cung cấp các thông tin cá nhân, thông tin bí mật đời sống riêng tư, bí mật cá nhân trên mạng hoặc khi truy cập các trang web, dịch vụ mạng lạ; không làm quen, gặp gỡ với người lạ qua mạng khi chưa có sự đồng ý của bố mẹ.

Bên cạnh đó, bộ quy tắc ứng xử khuyến cáo trẻ em không tham gia các hoạt động kéo bè, công kích, mạo danh, bắt nạt, hạ nhục bạn bè, người khác. Không truy cập, sử dụng và chia sẻ các thông tin, có nội dung độc hại; giao tiếp, ứng xử tích cực trên không gian mạng. Các em cũng cần chia sẻ với cha mẹ, thầy cô khi gặp các vấn đề, khó khăn, khi bị bắt nạt, cô lập hoặc bị xâm hại trên mạng.

Theo các chuyên gia, trẻ em hiện nay rất dễ bị thu hút, lôi kéo vào các nhóm thiếu lành mạnh, các cuộc tấn công mạng, lừa đảo trực tuyến diễn biến ngày càng phức tạp, tinh vi hơn. Ông Nguyễn Đức Tuân, quyền Giám đốc Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng quốc gia, Cục An toàn thông tin cho biết, trẻ em được coi là đối tượng yếu thế, chưa được trang bị nhiều kỹ năng tự bảo vệ trên môi trường mạng, sẽ phải đối mặt với 5 nhóm nguy cơ khi online.

Đặc biệt là những nội dung thông tin độc hại như bạo lực, khiêu dâm, dẫn đến làm lệch lạc suy nghĩ và ảnh hưởng tới sự phát triển lành mạnh. Trẻ em cũng có thể bị phát tán những nội dung thông tin riêng tư, cá nhân; bị nghiện Internet hoặc bị cuốn vào những nội dung vô bổ trên mạng.

Không những thế, trên môi trường mạng, các em có thể bị bắt nạt và nghiêm trọng hơn là có thể bị lừa đảo, dụ dỗ, lôi kéo, hoặc ép tham gia vào các hoạt động vi phạm, thậm chí có thể bị xâm hại tình dục…

Bộ quy tắc cũng đề cao vai trò của các bậc phụ huynh, giáo viên, người chăm sóc trẻ. Trong đó cần tôn trọng quyền tự do cá nhân của trẻ trên mạng, quan tâm chăm sóc, lắng nghe ý kiến hay những thay đổi bất thường của trẻ. Đồng thời, luôn cập nhật các kiến thức, kỹ năng đảm bảo an toàn thông tin, bảo vệ trẻ em trên mạng; hướng dẫn con em mình các kỹ năng sử dụng thiết bị công nghệ thông tin, Internet, mạng xã hội an toàn.

Dự thảo quy tắc cũng nêu rõ người dùng mạng không chia sẻ các thông tin không lành mạnh ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em như bạo lực, khiêu dâm, tệ nạn...; không bình luận, không cổ súy cho các hành vi làm ảnh hưởng tiêu cực tới tâm lý, tình cảm của trẻ. Phản ánh các thông tin không lành mạnh, tiêu cực, các hành vi xâm hại đối với trẻ em cho cơ quan chức năng.

Đối với các cơ quan, doanh nghiệp truyền thông và người sáng tạo nội dung trên mạng, cần xây dựng các nội dung truyền thông phù hợp đạo đức, thuần phong mỹ tục của Việt Nam và tiêu chuẩn cộng đồng; luôn ưu tiên đặt lợi ích của trẻ em và bảo vệ trẻ em trên mạng. Các đơn vị này phải cẩn trọng khi xây dựng những nội dung truyền thông và phải kiểm tra, xác minh thông tin trước khi truyền thông…

Với doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Internet và doanh nghiệp cung cấp nền tảng, phải chủ động phát hiện, ngăn chặn các nội dung không lành mạnh, các hành vi xâm hại trẻ em; cung cấp thông tin về các nội dung không lành mạnh, hành vi xâm hại trẻ em cho cơ quan chức năng; tích cực thực hiện ngăn chặn các nội dung, hành vi xâm hại trẻ em khi người dùng phản ánh.

Dự thảo cũng nêu việc kiểm soát độ tuổi, tần suất sử dụng của trẻ em khi sử dụng các sản phẩm, dịch vụ; thiết lập các công cụ để rà soát, chặn lọc và loại bỏ các nội dung độc hại đối với trẻ em; cung cấp và liên tục cải tiến các bộ lọc nội dung, cảnh báo, hạn chế tiếp cận thông tin phù hợp với từng độ tuổi.

Đồng thời phối hợp ngăn chặn và gỡ bỏ các nội dung không lành mạnh; phát triển các nội dung, ứng dụng thúc đẩy sự phát triển, sáng tạo lành mạnh cho trẻ em.

Bộ quy tắc ứng xử trên không gian mạng được Bộ Thông tin và Truyền thông đã trình Thủ tướng ban hành vào tháng 4/2020. Trong đó, Chính phủ yêu cầu nhà cung cấp nội dung tôn trọng pháp luật Việt Nam và tôn trọng quyền con người, trong đó có quyền trẻ em. Nhà cung cấp phải ứng xử và giáo dục trẻ em và vị thành niên sử dụng mạng xã hội.

Dự thảo nằm trong lộ trình xây dựng đề án bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác sáng tạo và lành mạnh trên môi trường mạng, giai đoạn 2020-2025, đề án đưa ra yêu cầu tạo đầu mối duy nhất tiếp nhận các phản ánh về xâm hại trẻ em, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để phát hiện sớm, chủ động ngăn chặn và gỡ bỏ các nội dung xâm hại trẻ em trên không gian mạng…

M.C