Bảo vệ vững chắc của ngõ phía Nam căn cứ địa kháng chiến

Tháng 6-1950, tại ATK Định Hóa, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp, quyết định mở Chiến dịch Biên giới.

Mở màn Chiến dịch Biên giới, 6 giờ ngày 16/9/1950, quân ta tấn công cụm cứ điểm Đông Khê. Ngày 18/9/1950, ta tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm Đông Khê.

Mất Đông Khê, quân Pháp ở Thất Khê và Cao Bằng bị uy hiếp, đường ứng cứu bị cắt và lâm vào tình thế bị cô lập, có nguy cơ bị tiêu diệt.

Bộ Chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương quyết định rút quân khỏi Cao Bằng và triển khai kế hoạch “hành binh kép”- mở cuộc hành quân mang mật danh “Phoque” - Chó biển, tấn công lên Thái Nguyên, một trong những địa bàn trọng yếu ở phía Nam căn cứ địa Việt Bắc.

Vét các tiểu đoàn dự bị chiến lược ở đồng bằng Bắc bộ tấn công lên Thái Nguyên uy hiếp căn cứ địa kháng chiến Việt Bắc, Bộ Chỉ huy quân đội Pháp hy vọng kéo bộ đội chủ lực của ta từ biên giới Việt - Trung về Thái Nguyên, cứu nguy cho các binh đoàn của chúng đang bị ta đe dọa tiêu diệt, chặn giữ được cửa ngõ phía Nam căn cứ địa Việt Bắc và các tuyến đường trọng yếu (Quốc lộ 3, Quốc lộ 1B và Đường 13).

Để đối phó với cuộc tiến công của địch, ngoài bộ đội địa phương và dân quân du kích của Thái Nguyên còn có Trung đoàn 246, Trung đoàn 121, Tiểu đoàn 64, Tiểu đoàn 68 bộ đội chủ lực của Bộ và Liên khu Việt Bắc. Các lực lượng vũ trang cũng sẵn sàng phối hợp và chiến đấu cùng Thái Nguyên.

Ngày 29/9/1950, địch huy động lực lượng gồm 1 tiểu đoàn bộ binh, 1 đại đội pháo binh, 1 đại đội dù với khoảng 3.000 quân (có máy bay và tầu chiến yểm trợ) tấn công lên Thái Nguyên theo 3 hướng.

Hướng thứ nhất từ Quốc lộ 3 đánh lên Phổ Yên. Hướng thứ 2 theo sông Cầu đánh lên Phú Bình. Hướng thứ 3 từ Phúc Yên theo sườn Tam Đảo vượt đèo Nhe đánh sang các xã: Hợp Thành, Phúc Thuận (Phổ Yên); Thịnh Đức, Thịnh Đán (Đồng Hỷ).

Bộ đội địa phương và dân quân du kích Thái Nguyên đã chặn đánh địch liên tiếp ở khắp nơi. Sau gần nửa tháng chiến đấu chống lại cuộc hành quân “Phoque” của địch, quân và dân Thái Nguyên cùng với bộ đội chủ lực đã đánh trên 60 trận lớn nhỏ, loại khỏi vòng chiến đấu 872 tên địch, bắn rơi 1 máy bay, bắn hỏng 3 ca nô, thu 160 súng các loại.

Từ ngày 11/10/1950, quân Pháp buộc phải rút khỏi Thái Nguyên về Hà Nội. Chiều 12/10/1950, tỉnh Thái Nguyên hoàn toàn sạch bóng quân Pháp.

Với thắng lợi đập tan cuộc hành binh “Phoque”, quân và dân Thái Nguyên đã tiêu hao một bộ phận sinh lực địch, bảo vệ vững chắc cửa ngõ phía Nam căn cứ địa kháng chiến Việt Bắc, làm thất bại một kế hoạch lớn của Bộ Chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương.