Bất ngờ 2 món ăn giản dị của ẩm thực Tuyên Quang nhưng được vinh danh là món ăn tiêu biểu ở Việt Nam

Nền ẩm thực Tuyên Quang - Hương sắc vùng cao Đông Bắc

Tuyên Quang là một tỉnh bao gồm nhiều các dân tộc cư trú. Trong đó, mỗi dân tộc đều có những nét văn hóa, phong tục tập quán riêng. Tùy từng dân tộc, các phong tục, tập quán này đã được hình thành và phát triển qua hàng trăm năm và tạo nên những điểm nét riêng biệt. Chính vì vậy, những món ăn ẩm thực Tuyên Quang cũng mang những nét rất phong phú và đặc trưng.

Một trong số những món ăn không thể không kể đến khi nhắc đến vùng đất Tuyên Quang là: rượu ngô, thịt trâu gác bếp, lạp xưởng tên lửa, thịt lợn đen,... Mỗi món ăn đều mang một hương vị đặc biệt riêng mà có lẽ phải thử mới thấy hết độ ngon của nó.

Trong đó, tỉnh Tuyên Quang có 2 món ăn đặc trưng là vịt bầu Hàm Yên và mắm cá ruộng Chiêm Hóa là hai món ăn đã được vinh danh trong hành trình tìm kiếm giá trị văn hóa ẩm thực tại Việt Nam thuộc Đề án “Xây dựng và phát triển văn hóa ẩm thực Việt Nam thành thương hiệu quốc gia, giai đoạn 2022 - 2024”.

Bằng chứng nhận 2 món ẩm thực tỉnh Tuyên Quang được vinh danh là ẩm thực tiêu biểu Việt Nam.

Đề án nhằm xây dựng “Tổng tập 1.000 món ẩm thực tiêu biểu Việt Nam” và tiến hành chuyển đổi số cơ sở dữ liệu đó thành “Bản đồ trực tuyến ẩm thực Việt Nam” và “Bảo tàng trực tuyến ẩm thực Việt Nam”.

Hương vị đặc trưng trong món ăn nổi tiếng của ẩm thực Tuyên Quang - vịt Hàm Yên

Vịt bầu Minh Hương Tuyên Quang là giống vịt bản địa, có nguồn gốc từ xã Minh Hương, huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang. Loại vịt này được chăn thả tự nhiên nên thịt rất chắc và thơm, ít mỡ và tỉ lệ nạc cao. Ngoài ra, trong vịt cũng có lượng giá trị dinh dưỡng cao, mang hương vị đặc trưng mà không nơi nào có được.

Vịt bầu Minh Hương Tuyên Quang là giống vịt bản địa, có nguồn gốc từ xã Minh Hương, huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang.

Vịt Minh Hương có mình tròn, cổ ngắn, chân ngắn và có màu vàng đều với phần lông vàng. Con vịt khi lớn có trọng lượng khoảng 1,8 - 2,2kg.

Các món ăn được chế biến từ vịt bầu khá đa dạng như: vịt luộc, quay, om sấu, hấp, xào sả ớt chua cay,...

Hương vị đặc biệt trong mắm cá ruộng Chiêm Hóa - đặc sản nổi tiếng ở Tuyên Quang

Mắm cá ruộng Chiêm Hóa là món ăn ngon đặc sản nổi tiếng của vùng đất Tuyên Quang. Đây vừa là món ăn truyền thống, cũng vừa là một vị thuốc độc đáo của đồng bào dân tộc Tày từ bao đời nay.

Đây là món ăn, vị thuốc của đồng bào dân tộc Tày từ lâu đời nay. Bên cạnh đó, để có hũ mắm cá thơm ngon tuyệt hảo, bà con dân tộc Tày nơi đây đã phải mất đúng 13 tháng trời: Nuôi cá ở ruộng 3 tháng, ủ men làm mắm 10 tháng.

Mắm cá ruộng Chiêm Hóa là món ăn ngon đặc sản nổi tiếng của vùng đất Tuyên Quang.

Trước ngày thu hoạch cá 1 tuần bà con nơi đây chuẩn bị sẵn gạo nếp, men rượu, đan sọt để ủ men. Gạo nếp được xôi lên, để nguội rồi trộn đều với men rượu, sau đó lót lá chuối vào sọt, đổ món xôi đã được trộn men vào ủ kín. Tiếp theo, sau 4 ngày, khi món xôi nếp đã lên men thơm như rượu thi người dân mới ra tháo nước ruộng bắt cá. Sau đó, người dân sẽ mổ moi ruột sạch sẽ và để ráo nước.

Trong đó, khâu mổ cá phải thật khéo, không được làm vỡ mật cá, nếu không vị đắng sẽ làm hỏng món mắm. Ngoài ra, người dân phải đào giềng, thêm lá trầu và lá cơm đỏ rửa sạch. Sau đó, lá trầu và lá cơm đỏ sẽ được thái chỉ, còn phần giềng thì sẽ thái thành từng lát mỏng.

Tiếp đến, người dân sẽ trộn đều phần xôi nếp đã lên men với cá, giềng, lá trầu không, lá cơm đỏ, muối, sau đó đổ hỗn hợp đã trộn đều vào hũ. Sau khi hoàn thành các bước này thì cho thêm nước rồi đậy thật kín. 10 tháng sau mới mở hũ mắm ra, thấy dậy mùi thơm là dùng được. Món mắm cá ruộng ở Chiêm Hóa có màu đỏ tía, dậy mùi thơm sực nức của cơm nếp, men rượu, giềng, lá trầu, lá cơm đỏ.

Trong Lễ hội ẩm thực Tuyên Quang, nghệ nhân Lê Văn Khánh cũng đã trổ tài làm món cá lăng sông Lô đốt trà cổ thụ shan tuyết, sốt cá mắm ruộng Chiêm Hóa và nhận được sự ca ngợi nhiệt tình của du khách.

Ngày nay, mắm cá ruộng – tinh hoa ẩm thực của đồng bào Tày vùng quê Chiêm Hóa đã trở thành món đặc sản Tuyên Quang nói riêng và trở thành món ăn tiêu biểu trong nền ẩm thực Việt. Đây là vừa là cơ sở để góp phần đưa thương hiệu du lịch Tuyên Quang nói riêng, văn hóa ẩm thực Việt Nam nói chung đến gần hơn với du khách trong nước và quốc tế.

Bảo An