Bầu cử Israel: Điều ít biết về đối thủ nặng ký nhất của ông Netanyahu
Với việc cuộc bầu cử Quốc hội đặt ra nhiều thách thức, Thủ tướng Israel Netanyahu đang phải đối mặt với nguy cơ thất bại.
Trong một nỗ lực nhằm bảo đảm quyền lực, ông Netanyahu đã kêu gọi thành lập liên minh với đối thủ chính là cựu Tham mưu trưởng quân đội Benny Gantz đứng đầu đảng Xanh và Trắng.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ảnh: Reuters.
Benny Gantz – gương mặt mới trên chính trường
Ông Grantz, 60 tuổi, người được cho là ít kinh nghiệm chính trị, đã để ngỏ việc thành lập chính phủ liên minh miễn là Thủ tướng Netanyahu không tiếp tục nắm vai trò lãnh đạo. Trong bối cảnh ông Netanyahu đang suy yếu về mặt chính trị và đối mặt với các cáo buộc tham nhũng, ông Grantz nổi lên như một ứng cử viên nặng ký, có tiềm năng trở thành nhà lãnh đạo tiếp theo của Israel.
Sau 9 tháng thực hiện chiến dịch tranh cử, đối đầu với ông Netanyahu - Thủ tướng tại vị lâu nhất của Israel và giáng đòn mạnh vào di sản của nhà lãnh đạo này, ông Grantz đã tự thể hiện mình là người đối lập với quan điểm của ông Netanyahu, đôi khi khác cả về phong cách chính trị, nhiều chuyên gia nhận định.
Chuyên gia David Makovsky, thuộc Viện nghiên cứu chính sách Cận Đông cho biết: “Ông ấy không giống Thủ tướng Netanyahu. Phong thái kín đáo, ổn định khiến mọi người nhìn nhận ông ấy như là một con người chính trực và đặt đất nước lên đầu tiên”.
Sinh ra tại Israel và là người sống sót trong thảm họa diệt chủng Do thái, ông Grantz gia nhập quân đội vào năm 1977 ở tuổi 18 và liên tục được thăng cấp trong sự nghiệp quân sự kéo dài 38 năm. Năm 1989 với tư cách là chỉ huy đơn vị tinh nhuệ của Không quân Israel (IAF), ông giám sát một chiến dịch không vận đưa 14.500 người Do Thái gốc Etiopia đang đối mặt với nguy cơ bị sát hại tới Israel. Một thập kỷ sau đó, ông nắm vai trò chỉ huy các lực lượng Israel chiếm đóng miền nam Lebanon, và sau đó giám sát việc rút quân đội ra khỏi khu vực.
Benny Gantz trở thành Tham mưu trưởng quân đội vào năm 2011. Thời điểm ông đảm nhiệm vai trò này, Lực lượng quốc phòng Israel đã tiến hành cuộc chiến tại Dải Gaza vào năm 2012 và 2014, khi đó chính phủ Israel và bản thân ông đã bị cộng đồng quốc tế chỉ trích. Một báo cáo của Liên Hợp Quốc công bố năm 2015 cho biết, cả Israel và các nhóm chiến binh Palestine nhiều khả năng đã phạm tội ác chiến tranh trong cuộc xung đột năm 2014, khiến 2.251 người Palestine thiệt mạng, trong đó 65% là dân thường.
Grantz đã sửa chữa những lỗi lầm trong quá khứ. Vào tháng 1/2019, ông chạy một chiến dịch quảng cáo và quyên góp tiền cho gia đình những đối tượng phải bỏ mạng trong cuộc chiến tranh 2014.
Sau khi nghỉ hưu vào năm 2015, Gantz dành một vài năm cho công việc kinh doanh trước khi chuyển sự chú ý tới vai trò cấp cao trong hệ thống chính trị Israel. Vào tháng 12/2018, Grantz đã tuyên bố thành lập một đảng mới có tên gọi Israel Resilience, với những chính sách tập trung vào giáo dục và đảm bảo an ninh quốc gia. Vào tháng 2/2019, ông liên thủ với một đảng phái khác để thành lập đảng Xanh và Trắng.
Quan điểm chính trị khác biệt
Do có nền tảng như vậy nên đảng Xanh và Trắng thường đưa ra những lập trường rõ ràng về các vấn đề nội bộ. Đảng này kêu gọi hạn chế phương tiện giao thông công cộng, kéo dài giờ học của học sinh để tạo điều kiện cho phụ huynh có thể làm việc toàn thời gian và giới hạn nhiệm kỳ đối với Thủ tướng. Ông Grantz từng chỉ trích ông Netanyahu vì nắm giữ quyền lực trong thời gian quá lâu.
Tuy nhiên, ông Grantz ít thúc đẩy những vấn đề phân cực như cuộc xung đột giữa Israel với Palestine kéo dài hàng thập kỷ qua. Mặc dù kêu gọi thiết lập nền hòa bình với Palestine nhưng cựu tướng quân đội này từ chối ủng hộ giải pháp hai nhà nước, trong đó, một nhà nước Palestine độc lập sẽ được hình thành bên cạnh nhà nước Israel. Giới phân tích cho rằng, sự mập mờ trong vấn đề này có thể là mục đích của ông nhằm lôi kéo những người ủng hộ từ phía ông Netanyahu - những người không thuộc cánh hữu. “Ông ấy thể hiện quan điểm nền tảng về quốc phòng, cho rằng người Israel cần tìm cách hòa hợp với người Palestine khi họ tới Bờ Tây và dải Gaza”.
Trong khi Thủ tướng Netanyahu tuyên bố sẽ sáp nhập thêm nhiều vùng lãnh thổ ở Bờ Tây mà Israel chiếm đóng bất hợp pháp nếu thắng cử, thì các chuyên gia nói rằng ông Grantz sẽ không theo đuổi cách thức mở rộng lãnh thổ như vậy. Chuyên gia Yohanan Plesner, chủ tịch Viện Dân chủ Israel cho biết, dưới sự lãnh đạo của Grantz, “những khái niệm về sự thôn tính đơn phương sẽ bị loại bỏ”. Tuy nhiên, chuyên gia này nhận định, ông Grantz sẽ có khả năng hợp tác với kế hoạch hòa bình do chính quyền Tổng thống Trump đưa ra.
Hiện giờ, khi kết quả cuộc bầu cử quốc hội đang dần ngã ngũ, vẫn còn nhiều câu hỏi về việc liệu nhân vật dày dạn kinh nghiệm quân sự này có thể vượt qua được sự hỗn loạn trong tiến trình chính trị của Israel để thành lập liên minh hay không. Nhà phân tích Plesner cho rằng dù là một gương mặt chính trị mới nhưng với năng lực sẵn có, ông Grantz có thể là người phù hợp vai trò đứng đầu Israel. “Chưa đầy một năm cách đây, ông ấy hoàn toàn không phải là một nhân tố trong hệ thống chính trị, nhưng giờ ông đã có những bước tiến gần hơn với văn phòng Thủ tướng”, Plesner nói.
Thủ tướng Benjamin Netanyahu và đối thủ của ông là Benny Gantz hôm 19/9 đều kêu gọi thành lập chính phủ liên minh sau bầu cử Quốc hội. Tuy nhiên, khi cả hai đều muốn nắm vai trò lãnh đạo, không có dấu hiệu cho thấy họ có thể phá vỡ thế bế tắc. Những chính sách và đề xuất của 2 phe đối đầu, được đánh dấu bởi sự khác biệt sâu sắc, cho thấy Israel có thể đang rơi vào một thời kỳ bất ổn kéo dài. Các nhà chính trị của cả hai đảng phái cảnh báo khả năng buộc phải tiến hành một cuộc bầu cử thứ 3 trong chưa đầy 1 năm.
Tính đến thời điểm hiện tại, đảng Xanh và Trắng đang giành được 33 ghế trong tổng số 120 ghế tại Quốc hội trong khi đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu giành được 31 ghế. Tuy nhiên không đảng nào có đủ khả năng thành lập một liên minh đa số với 61 ghế từ các đồng minh của họ. Đảng Xanh và Trắng cho biết, họ sẽ chỉ hợp tác với đảng Likud nếu ông Netanyahu chịu “bước sang 1 bên” để giải quyết với những cáo buộc về mặt pháp lý mà ông đang phải đối mặt. Trong khi đó, các nhà lập pháp Likud vẫn thể hiện sự trung thành với ông Netanyahu và không có ý muốn thay thế ông./.
