Bẽ bàng sau khi nhai vội viên An Cung phòng đột quỵ

Một bệnh nhân bị biến chứng khi dùng thực phẩm chức năng bổ gan không rõ nguồn gốc. Ảnh: Nguyễn Thuận.

Sau bữa cơm tối, ông C. (hơn 60 tuổi, ngụ TP.HCM) thấy nhức đầu, tê tay chân và mệt mỏi. Nghĩ chỉ là cơn thiếu máu não thoáng qua như những lần trước, người đàn ông liền nhai vội một viên An cung ngưu hoàng như thói quen “uống cho chắc” rồi đi ngủ.

Sáng hôm sau, người thân phát hiện ông hôn mê sâu. Kết quả chẩn đoán cho thấy ông bị xuất huyết não diện rộng.

Niềm tin sai chỗ

Tại phòng Hồi sức tích cực, ông C. được các bác sĩ giành giật sự sống suốt 6 tuần, bằng mọi biện pháp hồi sức hiện đại nhất. May mắn, người đàn ông thoát khỏi lưỡi hái tử thần, nhưng cái giá phải trả quá đắt: Từ một người khỏe mạnh, ông C. giờ chỉ còn nằm lặng lẽ trên giường bệnh. Cơ thể liệt gần như hoàn toàn, lời nói trở nên xa xỉ, mọi sinh hoạt đều phụ thuộc vào người thân.

"An cung ngưu hoàng không phải là thuốc phòng đột quỵ. Nó chỉ phù hợp với một số thể bệnh nhất định theo Y học cổ truyền. Nếu bệnh nhân bị xuất huyết não mà tự ý dùng, tình trạng có thể nặng hơn", ThS.BS Đặng Thanh Hồng An, Phó phòng Kế hoạch Tổng hợp, Bệnh viện Y học Cổ truyền TP.HCM, nói với Tri Thức - Znews.

Hàng nghìn hộp thực phẩm chức năng bị đổ lậu vào tháng 6 ở vùng ven TP.HCM. Ảnh: CTV.

Trường hợp của bệnh nhân C. không phải cá biệt, bác sĩ Đặng Thanh Hồng An cho hay nhiều bệnh nhân mắc đái tháo đường cũng tự bỏ thuốc điều trị, chuyển sang uống “viên hạ đường huyết từ thảo dược”. Hậu quả là đường huyết rối loạn nghiêm trọng, có người rơi vào hôn mê tăng đường huyết khi nhập viện.

Cùng với đó, xu hướng “thực dưỡng cực đoan” và “detox thanh lọc cơ thể” lan rộng trên mạng xã hội đang khiến bác sĩ lo ngại. Các sản phẩm như cà phê giảm đường, bột detox gan, thực đơn ăn kiêng kiểu Âu thường được quảng bá là “tự nhiên, lành mạnh”, nhưng thực tế lâm sàng cho thấy nhiều trường hợp nhập viện vì rối loạn điện giải, tổn thương gan, thận hoặc suy kiệt cơ thể sau thời gian dài sử dụng.

Những trào lưu này phản ánh tâm lý muốn kiểm soát sức khỏe bằng phương pháp nhanh và an toàn, song lại thiếu cơ sở khoa học và có thể gây nguy cơ y khoa nghiêm trọng nếu áp dụng sai cách hoặc không có giám sát chuyên môn.

"Bản chất những loại thực phẩm chức năng và các phương pháp này không xấu, nhưng không phù hợp với mọi người. Khi bị thần thánh hóa trên mạng, cộng với tâm lý sợ thuốc tây, cho rằng thuốc tây nóng và hại thận thì hệ quả trở nên rất nguy hiểm", bác sĩ An cảnh báo.

"Liều thuốc" mạnh nhất

Một viên An cung ngưu hoàng, hộp thuốc “hạ đường” hay gói “thực dưỡng giải độc cơ thể”, với nhiều người, đó là niềm tin vào khả năng tự chữa lành và phòng bệnh không cần thuốc. Tuy nhiên, theo giới chuyên môn, mỗi viên uống ấy có thể trở thành yếu tố khởi phát hoặc làm nặng thêm tình trạng bệnh lý tiềm ẩn, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có bệnh nền.

Theo ThS.BS Đặng Thanh Hồng An, Phó phòng Kế hoạch Tổng hợp, Bệnh viện Y học Cổ truyền TP.HCM, nhiều người dân mua và dùng thực phẩm chức năng chỉ vì "nghe người khác nói tốt, hoặc nghĩ rằng nhiều người dùng chắc là tốt thật".

Thực phẩm chức năng dần trở thành một món quà tặng phổ biến, nhưng rất ít người thực sự hiểu mình đang uống gì. Với người lớn tuổi, tâm lý “có đồ tốt thì ráng dùng, không bổ bề ngang cũng bổ bề dọc” càng khiến việc lạm dụng trở nên phổ biến.

Thực phẩm chức năng không phải thuốc, song lại thường được quảng bá bằng ngôn ngữ y học hiện đại như “hạ đường huyết”, “chống viêm khớp”, “giảm mỡ máu”, “hạ áp”. Cách diễn đạt này khiến người dùng hiểu nhầm rằng sản phẩm có tác dụng điều trị bệnh, trong khi dòng chữ nhỏ in ở cuối bao bì là "Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh", mới chính là lời nhắc quan trọng nhất.

Trong Y học cổ truyền, mỗi bệnh nhân được xem là một chỉnh thể riêng biệt, có cơ địa, thể trạng và xu hướng bệnh lý khác nhau, gọi là chính khí riêng. Điều trị bằng y học cổ truyền là quá trình điều chỉnh toàn thân, giúp cơ thể dần trở về trạng thái cân bằng.

"Khi cơ thể ổn định, các rối loạn bệnh lý sẽ được tự điều chỉnh về mức an toàn. Ổn định không có nghĩa là hết hẳn, mà vẫn cần được theo dõi, chăm sóc định kỳ", bác sĩ An chia sẻ.

Bác sĩ Đặng Thanh Hồng An thăm khám cho người bệnh. Ảnh: BSCC.

Theo bác sĩ An, nhiều thực phẩm chức năng, sản phẩm chăm sóc sức khỏe có nguồn gốc từ vị thuốc y học cổ truyền được phát triển dựa trên những bài thuốc cổ phương quý, được kiểm chứng qua nhiều thế hệ. Chúng có giá trị cao nếu được dùng đúng cách, đúng người và đúng chỉ định.

"Thực phẩm chức năng có thể rất tốt, nếu người dùng tỉnh táo", bác sĩ An nhấn mạnh.

Người dùng tỉnh táo là người biết lắng nghe cơ thể, thường xuyên theo dõi chỉ số sức khỏe như huyết áp, nhịp tim, đường huyết và kiểm tra định kỳ để nhận biết sớm dấu hiệu bất thường. Ngược lại, nếu chỉ nghe quảng cáo hoặc lời truyền miệng, dùng đểthay thế thuốc điều trị, thì ngay cả sản phẩm tốt nhất cũng có thể trở thành nguy hiểm nhất.

Cơn khủng hoảng sức khỏe hôm nay không chỉ đến từ bệnh tật, mà từ niềm tin sai chỗ. Bác sĩ An nhấn mạnh người dân cần nhớ không có viên uống nào thay được vai trò của bác sĩ. Không có phương pháp nào đúng cho tất cả, sự tỉnh táo đôi khi chính là liều thuốc mạnh nhất.

Nguyễn Thuận