Bên trong các mỏ than của người dân bất hợp pháp ở Indonesia có gì?

Hoạt động khai thác than ở miền Nam Kalimantan, Indonesia

Darmo là một ngôi làng nằm ở Muara Enim Regency thuộc tỉnh Nam Sumatra của Indonesia. Trong khi mặt trời chói chang phía trên, mặt đất bên dưới đá tảng. Nam Sumatra là nơi có trữ lượng than lớn nhất được biết đến ở Indonesia, và chế độ Muara Enim đặc biệt giàu tài nguyên. Theo số liệu do Bộ Năng lượng và Tài nguyên Khoáng sản Indonesia cung cấp, có hơn 77.000 ha nhượng quyền khai thác than tại địa điểm này, trong tổng số một triệu ha của tỉnh.

Khoảng 13 mỏ than có giấy phép ở Nam Sumatra, nhưng với hàng triệu tấn than đang bị hấp dẫn ở đó, các mỏ khai thác bất hợp pháp đã mọc lên như nấm trong tỉnh. Hơn 700.000 ha đất được cho là được sử dụng để khai thác bất hợp pháp trên khắp Nam Sumatra. Năm 2019, tám mỏ khai thác bất hợp pháp đã bị đóng cửa.

Mohammad Ripan, 56 tuổi, là một trong số hơn 4.000 người ở Muara Enim sống phụ thuộc vào các mỏ khai thác bất hợp pháp, còn được gọi là “mỏ cộng đồng” hoặc “mỏ của người dân”, thường được điều hành bởi các tập thể cộng đồng của cư dân địa phương không sở hữu hợp pháp nhưng là những người làm việc cùng nhau để tổ chức và vận hành chúng. Ông là một penakil, một thuật ngữ địa phương được sử dụng để mô tả một người thợ khai thác than theo cách thủ công.

Tại khu mỏ ở Darmo, Ripan tình cờ vung một chiếc cuốc, bẻ những cục than thành những mảnh nhỏ hơn và cho vào bao tải. Không mặc áo sơ mi, chỉ mặc một chiếc quần cotton rách nát, giày thể thao bạc màu đã giặt nhiều lần và đội mũ lưỡi trai của Nhật Bản thời Thế chiến II, Ripan phấn đấu đạt mục tiêu cá nhân là lấp đầy ít nhất 100 bao tải than mỗi ngày. Nếu anh đạt được mục tiêu, anh kiếm được khoảng 11 USD mỗi ngày.

“Tôi kiếm được khoảng 1.500 rupiah [0,11 USD] mỗi bao và tôi đã làm việc như vậy được hai năm. Lúc đầu thật khó. Nhưng sau một thời gian bạn sẽ quen với nó,” anh nói.

Một trong số khoảng 200 mỏ cộng đồng trong khu vực, nơi Ripan hoạt động bị chính phủ coi là bất hợp pháp. Nó được “sở hữu” bởi Hiệp hội Cộng đồng Than Muara Enim (Asmara), có nghĩa là nó được điều hành bởi các thành viên của cộng đồng địa phương chứ không phải là một công ty hợp pháp.

Những loại tập thể này quản lý các mỏ cộng đồng với sự cho phép của các chủ đất có đất có mỏ, thường là có kế hoạch chia sẻ lợi nhuận.

“Than đá… món quà này từ Thượng đế Toàn năng nên được mọi người, đặc biệt là những người sống trong các khu vực khai thác tận hưởng. Không chỉ các tập đoàn, ”Herman Effendi, chủ tịch Asmara, cho biết khi được hỏi tại sao lại tồn tại những hoạt động bất hợp pháp như vậy.

Ông nói rằng hầu hết những người mua than do mỏ cộng đồng sản xuất là các nhà máy dệt, may mặc và sắt ở các vùng khác của Indonesia. Mỗi ngày, cộng đồng khai thác ở Muara Enim có thể lấp đầy 100 xe tải, tổng trị giá khoảng 600 triệu rupiah (tương đương 42.000 USD).

Có khoảng 30-50 công nhân, cộng với lái xe, có mặt hàng ngày (không có hoạt động khai thác vào ban đêm vì trời quá tối và không có thiết bị an toàn đắt tiền). Cũng như những người lái xe máy như Ripan, có những người lái xe máy - được gọi là areng - và những công nhân chất những bao tải than lên xe tải.

Ripan đến khu mỏ mỗi ngày, sáu ngày một tuần. Đôi khi anh đeo khẩu trang, nhưng không khí quá nóng, ẩm ướt và ngột ngạt khiến công nhân không muốn bịt mũi và miệng.

“Nếu trời có gió và nhiều bụi, tôi đeo khẩu trang nhưng không đeo thường xuyên vì khó thở. Chân của bạn cũng thường bị bỏng, dù sao thì chúng ta cũng đang đứng trên than đá, đúng không,” Ripan nói.

Thường có quản đốc ở đó để nhắc nhở các thợ mỏ cẩn thận. Nếu một vụ lở đất xảy ra, nó có thể gây chết người, giống như tại một mỏ khác trong khu vực vào 10-2020, nơi 11 công nhân đã thiệt mạng.

Ở ngoại ô khu mỏ nơi Ripan làm việc, có khoảng 30 công trình tạm bợ lợp mái bạt, nằm quây quần giữa nơi từng là đồn điền cao su. Đây là nơi sinh sống của những người thợ mỏ và gia đình của họ. Ngoài ra còn có các quầy hàng bán bữa ăn giá rẻ, cà phê và đồ uống lạnh cho thợ mỏ. Các cửa hàng cũng hoạt động như một trung tâm xã hội sau giờ làm việc.

Đôi khi, những người buôn bán trên xe máy đến bán thịt viên và bánh bao và ngay lập tức bị bao vây bởi những người dân của thị trấn mỏ này đã mọc lên như nấm xung quanh miệng mỏ. Một số công nhân đã di dời gia đình của họ, bao gồm cả trẻ em, và người dân đã mở xưởng nhỏ để sửa chữa xe máy và xe tải chở than.

Rõ ràng, khai thác than cộng đồng tạo ra một chu kỳ kinh tế nhỏ. “Chỉ thiếu một thứ ở đây, và đó là một chợ nhỏ,” một thợ mỏ nói đùa.

Năm 2019, CNN Indonesia đưa tin rằng tám mỏ khai thác bất hợp pháp đã bị đóng cửa ở Nam Sumatra vào năm đó đã tiêu tốn của nước này 432 tỷ rupiah (30 triệu USD) doanh thu mỗi năm.

Mặc dù chính phủ vẫn coi các mỏ than cộng đồng là bất hợp pháp ở Indonesia, nhưng mỏ ở Darmo vẫn tiếp tục hoạt động mà không bị cản trở.

“Nếu có ai hỏi, tôi thừa nhận rằng đây là hoạt động khai thác bất hợp pháp. Nhưng tạ ơn Chúa, cho đến giờ vẫn chưa có ai báo cảnh sát cho chúng tôi. Ai đã có cái gì ăn cắp, cái gì đã bị ăn trộm? ” Herman nói.

Theo Herman, trước khi mở mỏ bất hợp pháp ở Darmo, tội phạm đã ở mức cao trong khu vực nhưng kể từ khi có mỏ này, cộng đồng đã có thể đáp ứng các nhu cầu cơ bản của mình và tội phạm đã giảm xuống.

Theo Venpri Sagara, tổng giám đốc phụ trách các vấn đề khai thác tại PT Bukit Asam, một công ty khai thác mỏ thuộc sở hữu nhà nước ở Muara Enim, khai thác cộng đồng là một lĩnh vực xám hợp pháp trong luật pháp Indonesia. Ông cho biết không có phần nào của bộ luật hình sự sử dụng thuật ngữ này một cách cụ thể, nhưng rõ ràng là các mỏ khai thác do cộng đồng địa phương quản lý ở Muara Enim Regency là bất hợp pháp.

Herman nhanh chóng chỉ ra rằng tình hình không lý tưởng cho bất kỳ ai.

“Dù quy trình là gì và nếu có vấn đề về quy định, thì chúng ta cần phải làm việc để bảo vệ cộng đồng khai thác dưới một cái ô hợp pháp để các hoạt động của cộng đồng có thể tiếp tục không bị cản trở. Đó là những gì chúng tôi muốn hỏi chính phủ,” ông nói.

Quyền nhiếp chính của Muara Enim, Nasrun Umar, cho biết ông muốn hợp pháp hóa hoạt động này thông qua các hợp tác xã chính thức hoặc các doanh nghiệp thuộc sở hữu của làng.

Tương tự, thống đốc Nam Sumatra, Herman Deru, cho biết cả ông và Bộ Năng lượng và Tài nguyên Khoáng sản đều đang thúc đẩy hợp pháp hóa các mỏ than quy mô nhỏ ở Muara Enim Regency để các mỏ cộng đồng có thể hoạt động an toàn hơn, đặc biệt là sau vụ lở đất 10-2020.

Nhã Trúc