Bên trong thế giới ngầm của những tập đoàn taxi ở Istanbul

Trở thành một người lái xe taxi trong đô thị trải dài hai lục địa và ba tuyến đường thủy không phải là điều dễ dàng. Không giống như các thành phố toàn cầu khác, tài xế không sở hữu ô tô riêng. Thay vào đó, 50.000 tài xế taxi của Istanbul thuê 17.395 ô tô được cấp phép đang hoạt động và làm việc theo ca.

Bãi đỗ taxi tại Istanbul. Ảnh: AP

Bài liên quan

Đức bắt giữ người bị tình nghi làm gián điệp cho Thổ Nhĩ Kỳ

Mỹ đề nghị Thổ Nhĩ Kỳ ngừng mua vũ khí Nga sau khi bị 'đòi' 1,4 tỷ USD

Thổ Nhĩ Kỳ muốn mua máy bay và tàu ngầm của Nga, bất chấp NATO phản đối

Thổ Nhĩ Kỳ mua thêm S-400 của Nga, bất chấp lệnh cấm của Mỹ

Khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan làm thị trưởng Istanbul vào những năm 1990, thành phố là nơi sinh sống của khoảng 8 triệu người. Kể từ đó, dân số đã tăng gấp đôi, nhưng số lượng giấy phép taxi hiện có vẫn không thay đổi. Nhu cầu đã tạo ra một nhóm các chủ sở hữu giấy phép giàu có: giá của giấy phép lái taxi hiện dao động ở mức 2,6 triệu lira Thổ Nhĩ Kỳ (250.000 đô la).

Kết quả là nhiều chủ sở hữu giấy phép ẩn danh sử dụng các nhà môi giới để cho thuê lại ô tô của họ, và nhóm những người này có ảnh hưởng đáng kể trong cả trung tâm điều phối vận tải bị chia rẽ về mặt chính trị của Istanbul và Bộ giao thông quốc gia.

Uber đã cố gắng thâm nhập thị trường Istanbul vào năm 2014, nhưng bị cấm do phía công đoàn này vận động hành lang. Tuần trước, các công tố viên đã đệ trình cáo trạng chống lại lãnh đạo chính của Uber Thổ Nhĩ Kỳ với lý do cạnh tranh không lành mạnh, yêu cầu mức án lên đến hai năm tù.

Nếu khách hàng đủ may mắn để tìm được một chiếc taxi, đó thường là một thỏa thuận khó khăn đối với họ. Những vấn nạn như quấy rối tình dục, phân biệt chủng tộc, tính phí quá cao, thô lỗ và lái xe không an toàn cũng nảy sinh từ đó.

Thị trưởng của thành phố Istanbul Ekrem Imamoglu đã cố gắng thúc đẩy các cải cách - Ảnh: Ozan Köse / AFP

Kế hoạch của chính quyền

Sau khi nhận được 43.000 đơn khiếu nại về hành vi của tài xế trong năm nay, chính quyền thành phố Istanbul đã tăng tốc nỗ lực cải cách hoạt động taxi của thành phố. Bây giờ các chiến tuyến đã được vạch ra, và mọi thứ có thể trở nên tồi tệ hơn rất nhiều.

“Chúng tôi muốn kết thúc quá trình tư nhân hóa ngành taxi và thay vào đó, điều hành nó thông qua chính quyền thành phố, theo cách hoạt động ở Berlin, New York và Dubai", ông Utku Cihan, người đứng đầu mảng quản lý giao thông của thành phố Istanbul cho biết.

“Chúng tôi đang làm việc để mở rộng mạng lưới đường sắt và chúng tôi đã chuyển các tuyến xe buýt sang sở hữu công cộng; chúng tôi muốn có một môi trường nơi mọi người có thể tin tưởng hơn vào phương tiện giao thông công cộng cũng như taxi. Nhưng thực tế là chúng tôi không có đủ xe taxi. Chúng tôi đã có các báo cáo cho thấy chúng tôi cần thêm 6.000 biển số taxi được cấp phép nhưng công đoàn đang từ chối", ông nói.

“Taxi chỉ là một phần của hệ thống giao thông nhưng chúng ta cần tích hợp nó tốt hơn để cung cấp dịch vụ chất lượng hơn cho toàn thành phố. Đó là một cuộc đấu tranh khó khăn, nhưng chúng tôi sẽ tiếp tục cố gắng", ông cho hay.

Ông Ekrem İmamoğlu là một nhân vật vô danh khi ông được chọn làm ứng cử viên của liên minh đối lập cho chức thị trưởng Istanbul trong cuộc bầu cử năm 2019. Nhưng bằng cách giữ vững lập trường của mình trong cuộc tái tranh cử sau khi hội đồng bầu cử của Thổ Nhĩ Kỳ hủy bỏ chiến thắng đầu tiên, ông đã trở thành người thách thức cấp cao nhất của đảng AKP trong nhiều năm, chấm dứt 25 năm thống trị của đảng Hồi giáo tại trung tâm văn hóa và kinh tế của đất nước.

Kể từ đó, ông bị phe chính trị cánh tả chỉ trích vì ủng hộ chiến dịch năm 2019 của chính phủ chống lại lực lượng người Kurd ở biên giới ở Syria. Nhưng nhiều người ở Thổ Nhĩ Kỳ, mệt mỏi với các vấn đề tài chính ngày càng trầm trọng của đất nước, xem ông là một ứng cử viên tiềm năng chống lại ông Erdoğan trong cuộc bầu cử dự kiến vào năm 2023.

Istanbul chiếm khoảng 30% GDP của Thổ Nhĩ Kỳ và việc mất vị trí thị trưởng thành phố bị mất đã có tác động tài chính đối với các mạng lưới bảo trợ của AKP. Đúng như dự đoán, cho đến nay, nhiệm kỳ thị trưởng của ông İmamoğlu là một thử thách khó khăn. Ông đang bị kẹt giữa việc tìm tài trợ cho chiến dịch tranh cử, xử lý đại dịch và dự án kênh đào Istanbul. Nếu có thể giải quyết tốt, đây sẽ là tiền đề tốt cho cuộc bầu cử năm 2023.

Sở hữu một giấy phép lái taxi ở Istalbul, Thổ Nhĩ Kỳ có thể tốn tới 5 tỷ VNĐ - Ảnh: Anadolu

Những mảng tối

Về phần mình, liên minh chủ sở hữu taxi nói rằng các nỗ lực cải cách nên tập trung vào việc cải tiến công nghệ để sử dụng taxi hiệu quả hơn, thay vì tăng số lượng xe ô tô trên đường, điều sẽ thúc đẩy cạnh tranh. Ông Eyüp Aksu, người đứng đầu hiệp hội chủ sở hữu taxi, cũng lập luận rằng giao thông đông đúc của thành phố đồng nghĩa với việc nên tăng giá cước để làm cho các chuyến đi ngắn hơn đáng giá hơn cho các tài xế.

Đối với một số tài xế, họ lo lắng điều kiện làm việc không được cải thiện dù cho tình hình có ra sao.

"Tôi đã lái chiếc xe này trong 5 năm và chưa bao giờ gặp chủ sở hữu. Tôi chỉ cần trả tiền thuê hàng ngày của tôi tại trung tâm xe hơi. Họ là một nhóm mafia ... Chúng tôi không có an sinh xã hội. Bất cứ ai cũng có thể làm việc nếu xác định kiếm được chút tiền. Họ không kiểm tra lý lịch. Đó không phải là một công việc tốt đẹp", ông Serdar Yilmaz, một tài xế đang nghỉ chân tại một trạm taxi ở khu phố đêm Beyoğlu, cho biết.

“Những gì ông İmamoğlu đang nói là ông ấy sẽ trao giấy phép cho một‘ công ty ’do thành phố điều hành, vì vậy có thể họ chỉ đổi chủ sở hữu từ bên này qua bên khác mà thôi. Các tài xế nên được làm chủ chiếc xe họ lái", ông nói.

Các đề xuất của thành phố nhằm tăng số lượng giấy phép đã bị từ chối bởi trung tâm điều phối giao thông của Istanbul tới chín lần trong năm ngoái.

Lần gần nhất văn phòng của ông İmamoğlu đã đề xuất thêm 1.000 giấy phép thay vì 6.000, nhưng cũng đã bị từ chối.

Hiện tại, thành phố đã quyết định bắt tay vào việc thiết lập hệ thống giấy phép của riêng mình song song với hệ thống hiện có. Cho đến nay, nó đã tuyển dụng 1.000 tài xế dolmuş (xe buýt nhỏ) làm ăn thua lỗ do đại dịch cho đội xe mới.

Giờ đây, cuộc chiến taxi tại Istanbul đang chính thức bắt đầu.

Quốc Thiên