Bệnh tật bủa vây vì bữa ăn 'mặn chát', bác sĩ chỉ cách làm thế nào để ăn nhạt

Khó bỏ thói quen cả đời

Ở tuổi 71, ông Nguyễn Văn Thực (Hưng Yên) phải dùng 5-6 loại thuốc mỗi ngày để điều trị các bệnh như đau xương khớp, huyết áp cao, mỡ máu và chống đông máu. Bác sĩ khuyên ông kiêng ăn mặn để giảm áp lực lên thành mạch máu.

Tuy nhiên, thói quen ăn luôn kèm nước mắm hay mắm tôm đã gắn bó với ông suốt 70 năm, khiến việc thay đổi trở nên vô cùng khó khăn. Ngay cả cà muối vốn đã mặn, ông vẫn chấm thêm mắm tôm mới thấy “đã miệng”. Các món canh, xào, kho đều phải đậm vị, bởi theo ông, ăn nhạt khiến miếng cơm “đớ trong miệng”, khó nuốt.

Thói quen ăn mặn này thường xuyên gây tranh cãi trong gia đình. Các con khuyên ông ăn nhạt để bảo vệ sức khỏe, nhưng ông Thực cho rằng ở tuổi 70, kiêng khem chỉ thêm khổ sở.

Tương tự, bà Thảo (57 tuổi, Cẩm Phả, Quảng Ninh) cũng gặp khó khăn trong việc thay đổi thói quen ăn uống dù bị tăng huyết áp và đái tháo đường. Bác sĩ yêu cầu bà “cai muối”, nhưng bà chỉ duy trì ăn nhạt được 3-4 ngày trước khi quay lại sở thích ăn đậm đà.

Với bà, mọi món ăn, từ cơm canh đến hoa quả, đều phải có bát nước chấm đậm vị. Dù uống thuốc đều đặn, huyết áp của bà vẫn khó đạt mức an toàn. Bác sĩ cho biết nguyên nhân chính là bà ăn quá mặn, khiến lượng muối dư thừa làm tăng huyết áp, khó kiểm soát.

Thói quen ăn hoa quả chấm muối gây thừa natri. Ảnh: P.T.

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Ngô Thị Kim Oanh (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - Cơ sở 3), thói quen ăn mặn, nêm nếm nhiều gia vị và chấm nước mắm là nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực Việt Nam. Từ cá khô, dưa muối đến bát nước chấm, vị mặn gần như không thể thiếu trên mâm cơm. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng thói quen này âm thầm gây hại cho sức khỏe, đặc biệt là tim mạch và thận.

Trong văn hóa ẩm thực Việt, món ăn “đậm đà, vừa miệng” thường được khen ngợi, trong khi món nhạt dễ bị coi là thiếu tinh tế. Vì thế, nhiều người nội trợ có thói quen cho thêm muối, nước mắm hay bột canh để món ăn hấp dẫn hơn. Dù đã nêm nếm kỹ lưỡng, nhiều người vẫn không thể thiếu bát nước chấm, thậm chí chan thêm vào món ăn, vô tình làm tăng lượng muối tiêu thụ.

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia (2021), trung bình mỗi người Việt tiêu thụ 9,4g muối mỗi ngày, gần gấp đôi mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là dưới 5g/ngày (tương đương 1 thìa cà phê). Đáng chú ý, khoảng 70% lượng muối đến từ việc nêm nếm khi nấu ăn và chấm thêm, chứ không chỉ từ thực phẩm chế biến sẵn.

4 tác hại của thói quen ăn mặn

Theo bác sĩ Oanh, hệ quả sức khỏe từ thói quen “mặn miệng”:

Tăng huyết áp: Do muối dư thừa làm cơ thể giữ nước, gây áp lực lên thành mạch máu, dẫn đến tăng huyết áp là nguyên nhân chính gây đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

Bệnh thận: Lượng muối dư thừa buộc thận làm việc quá tải để thải natri, lâu dài gây suy giảm chức năng thận và sỏi thận.

Ăn mặn gây hại hệ tim mạch, thận. Ảnh: P.T.

Ung thư dạ dày: Bác sĩ Oanh cho rằng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng ăn mặn kéo dài có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày, tăng nguy cơ nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori - tác nhân chính dẫn đến ung thư dạ dày.

Ăn mặn khiến cơ thể tích nước, gây cảm giác nặng nề, phù mặt hoặc phù chân.

Làm thế nào để giảm muối?

“Cai muối” không hề dễ dàng, đặc biệt khi vị giác đã quen với vị mặn.

Bác sĩ Oanh gợi ý một số cách để giảm muối mà vẫn giữ món ăn hấp dẫn. Mỗi bữa ăn, hãy nêm ít muối hơn một chút để vị giác dần thích nghi. Kết hợp nước mắm với chanh, tỏi, ớt và nước lọc để giữ hương vị mà giảm lượng natri. Sử dụng rau thơm, gừng, tỏi, tiêu, chanh… để tăng độ đậm đà mà không cần thêm muối. Cẩn thận với mì ăn liền, đồ hộp, xúc xích vì chúng chứa lượng muối cao. Hãy chọn sản phẩm ghi “ít natri” trên bao bì. Việc ưu tiên thực phẩm tươi, rau củ quả và hạn chế các món muối chua, cá khô giúp giảm nạp muối vào cơ thể.

Phương Thúy