Bí ẩn dấu chân 23.000 năm thách thức lịch sử châu Mỹ

Các chuyên gia tìm thấy dấu chân người 23.000 năm tuổi. Ảnh: David Bustos/Công viên quốc gia White Sands.

Dấu chân cổ đại thách thức lịch sử định cư châu Mỹ

Một biển cát trắng mênh mông trải dài tại Tularosa Basin ở New Mexico, Vườn quốc gia White Sands lấp lánh với những đụn cát thạch cao. Từ chính lớp cát đó, các dấu chân người đã lộ ra, mang theo khả năng viết lại lịch sử loài người.

Những dấu chân này được tìm thấy trong lớp đất sét cổ đã cứng lại như đá, với niên đại ước tính từ 21.000 đến 23.000 năm.

Phát hiện này gây tranh cãi gay gắt, nếu các dấu chân thực sự cổ xưa đến vậy, điều đó đồng nghĩa chúng còn lâu đời hơn cả nền văn hóa Clovis từ cuối kỷ Pleistocen, vốn được coi là cộng đồng định cư cổ nhất tại Bắc Mỹ.

Việc những dấu chân này có thực sự xuất hiện trước nền văn hóa Clovis hay không đã là đề tài tranh luận trong nhiều năm cho đến khi cuộc điều tra được tái khởi động.

Nhà khảo cổ và địa chất học Vance Holliday, hiện là giáo sư danh dự tại Đại học Arizona, bắt đầu nghiên cứu tầng địa chất tại White Sands từ năm 2012.

Năm 2019, các nhà nghiên cứu từ Đại học Bournemouth (Anh) đã phối hợp với Cơ quan Công viên Quốc gia Mỹ để khai quật khu vực này, và một số dữ liệu của ông Vance về độ tuổi của hạt phấn hoa và hạt giống trong khu vực đã được dùng để xác định niên đại dấu chân trong nghiên cứu công bố năm 2021.

Nếu tuổi của dấu chân là chính xác, chúng sẽ có niên đại sớm hơn người Clovis đến 10.000 năm.

Một góc nhìn về Gypsum Overlook gần cồn cát White Sands có các đặc điểm với niên đại khoảng 22.000 năm trước. Trong thời kỳ băng hà cuối cùng, nơi này có các dòng suối và nằm gần Hồ Otero cổ đại. (Ảnh: Vance Holliday)

Bằng chứng cổ sinh giữa thời kỳ băng hà cuối cùng

Trước những hoài nghi xoay quanh nghiên cứu đó, ông Vance quyết tâm chứng minh niên đại của dấu chân bằng cách xác định tuổi của lớp đá bùn nơi các dấu chân được in hằn.

“Theo ông Vance trong một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science Advances: 'Vấn đề về thời điểm người đầu tiên đến châu Mỹ từ lâu đã gây tranh cãi, và các tư liệu từ địa điểm White Sands đã tạo ra cuộc tranh luận lớn xoay quanh tính chính xác của việc xác định niên đại.'”

Tuổi của các dấu chân trùng khớp với giai đoạn cuối của kỷ Pleistocen, còn gọi là thời kỳ băng hà cực đại cuối cùng. Khi đó, các tảng băng đã chặn lối qua Cầu đất Bering giữa châu Á và Bắc Mỹ, khiến việc di cư của con người trở nên bất khả thi.

Điều này có thể cho thấy những người đầu tiên đến Bắc Mỹ đã vượt qua lục địa này trước khi Trái Đất rơi vào giai đoạn lạnh giá cực độ, thời kỳ trùng với niên đại của các dấu chân theo xác định của ông Vance.

Khu vực Tularosa Basin ngày nay từng là đáy của hồ cổ Lake Otero, hình thành sau khi tuyết và băng tan. Nước tuyết tan mang theo thạch cao hòa tan vào hồ, và khi hồ bốc hơi để lại một vùng cát trắng rộng lớn.

Dù xói mòn đã xóa đi nhiều bằng chứng lịch sử, bên dưới lớp cát vẫn còn dấu tích của các loài động vật khổng lồ như voi ma mút và lười đất, cùng với những dấu chân gây tranh cãi.

Người để lại các dấu chân này đã từng đi qua vùng đầm lầy trước khi hồ Otero hình thành, và giẫm lên lớp bùn không có oxy gọi là gley - loại bùn mà trong đó các sinh vật phải phân hủy các hợp chất sắt và mangan để tồn tại, khiến bùn chuyển sang màu xanh, xám hoặc xanh lục.

Lớp bùn gley được xác định niên đại bằng phương pháp carbon phóng xạ, từ khoảng 20.700 đến 22.400 năm tuổi, củng cố kết quả của các nghiên cứu trước.

Trước đó, ông Vance từng dùng dấu tích hạt phấn hoa và hạt giống của cây thủy sinh Ruppia cirrhosa (còn gọi là cỏ ditchgrass) để xác định tuổi của dấu chân.

Ông Vance cho biết tại thời điểm những dấu chân được tạo ra đã tồn tại một vùng nước tĩnh và nông hoặc vùng đất ngập nước rộng lớn gần các lối mòn suốt thời kỳ có hoạt động của con người.

Những con người bí ẩn bị chôn vùi trong cát

Nếu đây là bằng chứng cho thấy những người đầu tiên từng di cư đến châu Mỹ, vậy vì sao họ không để lại bất kỳ công cụ hay hiện vật nào khác ngoài dấu chân? Việc không có hiện vật có thể được lý giải bằng lối sống du mục.

Ông Vance cho rằng một trong các dãy dấu chân có thể đã được tạo ra chỉ trong vài giây, và những người săn bắt hái lượm có thể chỉ đang đi ngang qua khu vực trong khi mang theo công cụ và vật dụng không dễ thay thế.

Danh tính thực sự của những người bí ẩn này vẫn là điều bị chôn vùi trong cát thời gian.

Theo Popular Mechanics

Hải Yến