Bí kíp giúp nông dân La Hiên bắt núi đá cho thứ quả thơm ngon khác biệt

Được thành lập từ giữa năm 2016, HTX Na La Hiên (xóm Xuân Hòa, xã La Hiên) hiện có 12 thành viên với tổng diện tích canh tác trên 15ha, trong đó phần lớn diện tích là trồng na. Năm nay, tổng sản lượng na của HTX ước đạt gần 200 tấn.

Vươn lên từ đất cằn

La Hiên là xã vùng cao của huyện Võ Nhai, nơi đây vốn không được thiên nhiên ưu đãi như những địa phương khác của tỉnh Thái Nguyên, phần lớn diện tích là đồi núi thấp và núi đá vôi, những vùng đất bằng phẳng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp nhỏ chủ yếu theo các khe suối, triền sông và thung lũng, việc canh tác nông nghiệp gặp không ít khó khăn, hạn chế.

Tuy nhiên, chia sẻ với phóng viên VnBusiness, Giám đốc HTX Na La Hiên Nguyễn Thị Kiều Trang cho biết, cũng chính địa hình với nhiều núi đá vôi lại là điều kiện thuận lợi để cây na sinh trưởng và phát triển tốt. Na ở đây thơm ngon, đậm vị ngọt, nên luôn được người tiêu dùng ưa chuộng, tin tưởng, đánh giá cao về chất lượng.

Nhận thấy cây na là loại cây ưa đất cằn cỗi nên những năm vừa qua, HTX đẩy mạnh việc trồng và phát triển cây na trên diện rộng, từ đó tạo sinh kế, ổn định đời sống và kinh tế cho các hộ thành viên cũng như đồng bào dân tộc thiểu số trong khu vực.

Dám nghĩ, dám làm, nhưng thực tế HTX cũng gặp không ít những khó khăn trong hành trình phát triển thương hiệu na La Hiên. Phần lớn các thành viên HTX đều là những người dân tộc thiểu số, ít có kiến thức kinh nghiệm trong sản xuất. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến chi phí, năng suất, chất lượng sản phẩm…

Vì vậy, Giám đốc Kiều Trang cùng các thành viên HTX Na La Hiên đều phải tự mày mò tìm hiểu, chủ động tham quan, học tập các mô hình khác tại địa phương và một số tỉnh, thành lân cận.

Với lối tư duy nhạy bén và ham học hỏi nên mọi khó khăn từng bước được khắc phục. HTX phân công nhiệm vụ, mỗi thành viên quản lý chuyên biệt từng mảng việc như: sản xuất, nghiên cứu vật tư, phân bón, marketing,... đồng thời lên kế hoạch sản xuất, ghi chép nhật ký cho từng giai đoạn phát triển của cây trồng.

Đến nay, HTX Na La Hiên đã phát triển với gần 15ha diện tích trồng na, toàn bộ đều sử dụng phân bón hữu cơ, phun thuốc diệt trừ sâu bệnh bằng các chế phẩm sinh học. Nhờ đó, sản phẩm na của HTX luôn được người tiêu dùng tại địa phương và các tỉnh, thành đón nhận.

Tạo thương hiệu từ sản xuất hữu cơ

Na không trồng được trên đất đồi mà chỉ thích hợp với chất đất hang, đất núi đá, nơi có ánh nắng nhiều, độ thoát nước nhanh vì là loại cây không ưa nước, chỉ cần ẩm quá là cây sẽ chết. Nắm bắt được điều này, Giám đốc Kiều Trang cùng các thành viên HTX nghiên cứu và ứng dụng đưa vào sử dụng đại trà phân hữu cơ với các thành phần chính là vỏ đậu tương, cá và chế phẩm sinh học EM ủ hoai mục.

Hiện nay, toàn bộ diện tích trồng na của HTX đều được sử dụng phân bón hữu cơ. Nhờ đó, hương vị quả ngon ngọt hơn bình thường, đảm bảo an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng.

Tuy nhiên, sản xuất hữu cơ sẽ mất nhiều công chăm sóc hơn và đặc biệt các loại thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng đều phải là sinh học. Nhất là sau khi cây na thụ phấn xong và bắt đầu có quả, đây là lúc quả hay bị bệnh như nấm, thán thư và nhện đỏ, các thành viên HTX phải thực hiện việc phun thuốc vi sinh để phòng bệnh cho quả. Đến lúc quả na to, sử dụng chế phẩm hỗn hợp từ tỏi, ớt ngâm với rượu để phòng sâu bệnh gây hại.

Nhờ áp dụng đúng quy trình kỹ thuật trồng trọt theo tiêu chuẩn hữu cơ, chất lượng cây và quả na dai của HTX không ngừng được cải thiện, giá trị sản phẩm cũng từng bước được nâng lên. Với giá bán hiện nay dao động từ 30.000 - 80.000 đồng/kg (tùy loại) đã tạo động lực cho các hộ thành viên yên tâm sản xuất.

Nhờ áp dụng theo tiêu chuẩn hữu cơ, chất lượng cây và quả na dai của HTX không ngừng được cải thiện, giá trị sản phẩm cũng từng bước được nâng lên.

Có thể thấy, việc chuyển đổi từ canh tác theo lối truyền thống sang phương pháp hữu cơ đã mang lại giá trị kinh tế, chất lượng sản phẩm của HTX được nâng lên rõ rệt. Không dừng lại ở đó, HTX ngày càng chú trọng hơn đến việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng. Toàn bộ na của HTX đều được dán tem nhãn và mã QR code trước khi cung cấp ra thị trường để khách hàng dễ dàng truy xuất nguồn gốc.

Năng suất cao nhờ “bí kíp”

Để không ngừng nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm na, các thành viên HTX đã tự mày mò, nghiên cứu và áp dụng phương pháp thụ phấn bổ sung. Đây là kỹ thuật tưởng chừng như đơn giản nhưng lại khá vất vả, đòi hỏi phải tỉ mỉ, mất nhiều thời gian để tìm từng chùm hoa nở đúng độ thụ phấn cho đều.

Sản phẩm quả na của HTX chủ yếu được bán trực tiếp cho các thương lái, ngoài ra còn được bán qua các buổi livestream bán hàng trực tuyến trên các nền tảng số, như Facebook, TikTok ...

Theo đó, hoa na dùng để lấy phấn được thu hái từ hôm trước, để qua đêm cho nở và phấn chín hoàn toàn rồi mới giũ lấy phấn. Một thành viên chia sẻ, những bông hoa được chọn để thụ phấn là hoa vừa nở, cánh đã tách đều và chỉ cần dùng dụng cụ tích hạt phấn rồi đẩy cho phấn dính vào bó nhụy hoa được chọn. Hoa đã thụ phấn sẽ được đánh dấu bằng một vết bấm nơi đầu cánh.

“Với phương pháp thụ phấn bổ sung này, khoảng một tuần sau sẽ hình thành quả non, do được thụ phấn tập trung nên hình thức đẹp, quả tròn to, cân đối, không méo vẹo, thuận lợi cho việc chăm sóc. Cây na không chỉ có tỷ lệ đậu quả cao hơn từ 30-40% so với phương pháp tự nhiên, mà còn cho quả mẫu mã đẹp, vị ngọt sắc, bán được giá hơn”, cán bộ kỹ thuật của HTX chia sẻ.

Nhờ đó, năng suất và chất lượng quả na của HTX không ngừng được cải thiện. Bình quân mỗi ha sẽ cho sản lượng từ 12-15 tấn quả, tạo doanh thu gần 3 tỷ đồng/năm, đảm bảo việc làm và thu nhập ổn định cho các hộ thành viên với mức thu nhập bình quân khoảng 200 triệu đồng/hộ/năm.

Hiện nay, sản phẩm na của HTX Na La Hiên phần lớn được bán trực tiếp cho thương lái. Ngoài ra, HTX còn bán trên các nền tảng số như TikTok, Facebook thông qua các buổi livestream bán hàng trực tuyến. Điều này đã góp phần quảng bá sản phẩm, nâng cao giá trị, đưa thương hiệu quả na của HTX vươn xa hơn đến các thị trường trên cả nước.

Phạm Hòa