Bị tòa bác thuế quan 'Ngày giải phóng', ông Trump tuyên bố sẽ kháng cáo

Tòa Phúc thẩm Liên bang Mỹ khu vực Washington, DC hôm 29/8 đã ra phán quyết rằng Tổng thống Donald Trump đã vượt quá quyền hạn khi áp đặt một loạt thuế quan dựa trên Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) năm 1977.

Phán quyết này, được các thẩm phán thông qua với tỉ lệ 7-4, khẳng định rằng chỉ Quốc hội mới có quyền áp đặt các biện pháp thuế quan trên diện rộng.

Phán quyết của Tòa Phúc thẩm Liên bang ủng hộ quyết định trước đó của Tòa Thương mại Quốc tế vào cuối tháng 5, khi tòa thương mại chặn các thuế quan của ông Trump, cho rằng chúng thiếu "bất kỳ giới hạn cụ thể nào" và không đáp ứng tiêu chí về "rủi ro bất thường và nghiêm trọng" đối với quốc gia theo quy định của IEEPA.

Các mức thuế quan bị ảnh hưởng bởi phán quyết bao gồm loạt thuế quan "Ngày giải phóng" mà ông Trump công bố vào ngày 2/4 nhắm vào các quốc gia xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ, bao gồm cả các đối tác thương mại lớn như Canada, Mexico, Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Ấn Độ, Brazil…

Ông Trump đã sử dụng IEEPA để biện minh cho các thuế quan này, với mục tiêu định hình lại quan hệ thương mại toàn cầu nhằm mang lại lợi ích cho Mỹ. Tuy nhiên, tòa án khẳng định rằng IEEPA không cấp cho Tổng thống quyền áp đặt thuế quan mà không có sự chấp thuận của Quốc hội.

Tuy nhiên, các thẩm phán đã trì hoãn phán quyết của họ, cho phép các thuế quan tiếp tục có hiệu lực đến hết ngày 14/10, tạo thêm thời gian để chính quyền Trump chuẩn bị cho các bước tiếp theo, bao gồm cơ hội nộp đơn kháng cáo lên Tòa án Tối cao Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: The Guardian

Ngoài ra, phán quyết này không ảnh hưởng đến các thuế quan khác được triển khai theo các đạo luật khác, chẳng hạn như thuế 10% đối với thép nhập khẩu từ Vương quốc Anh hoặc thuế 50% đối với thép và nhôm từ các đối tác thương mại toàn cầu, vốn được áp dụng theo các điều khoản của Đạo luật Thương mại 1974 và Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962.

Trong nhiệm kỳ thứ hai này của mình, Tổng thống Trump đã sử dụng thuế quan như một trụ cột trong chính sách đối ngoại của Mỹ, sử dụng chúng để gây áp lực chính trị và đàm phán lại các thỏa thuận thương mại với các quốc gia xuất khẩu hàng hóa sang "xứ cờ hoa".

Thuế quan đã tạo cho Nhà Trắng đòn bẩy để đạt được các nhượng bộ kinh tế từ các đối tác thương mại nhưng cũng làm gia tăng sự biến động trên thị trường tài chính.

Ngay sau khi phán quyết được công bố hôm 29/8, ông Trump đã đăng bài trên nền tảng Truth Social, tuyên bố sẽ kháng cáo lên Tòa án Tối cao và dự đoán sẽ giành chiến thắng, và nhắc lại tuyên bố rằng thuế quan là một công cụ kinh tế thiết yếu.

"Nếu những mức thuế quan này bị bãi bỏ, đó sẽ là một thảm họa toàn diện cho đất nước. Nó sẽ khiến chúng ta yếu kém về tài chính", ông Trump viết, nhấn mạnh rằng thuế quan là "công cụ kinh tế thiết yếu" để bảo vệ công nhân và các công ty sản xuất hàng hóa "Made in America".

Trong khi đó, các bang do Đảng Dân chủ lãnh đạo, bao gồm Oregon và California, đã hoan nghênh phán quyết.

Tổng chưởng lý Oregon Dan Rayfield gọi đây là "một chiến thắng lớn cho người Mỹ," nhấn mạnh rằng mọi tòa án xem xét các thuế quan này đều đồng ý rằng chúng vi hiến.

Ông Rayfield lưu ý rằng phán quyết đến vào thời điểm người dân đang đối mặt với giá cả tăng cao cho các mặt hàng như đồ dùng học tập, quần áo và thực phẩm.

Các doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà nhập khẩu như V.O.S. Selections Inc. và Plastic Services and Products, cũng đã khởi kiện, lập luận rằng ông Trump không có thẩm quyền áp đặt thuế quan trên diện rộng mà không có sự chấp thuận của Quốc hội.

Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia cho biết các chính sách thuế quan không ổn định đã gây khó khăn cho các nhà bán lẻ trong việc lập kế hoạch tồn kho và quản lý chuỗi cung ứng, đặc biệt khi họ phải chuẩn bị hàng hóa từ 6-9 tháng trước.

Mặc dù việc áp dụng luật IEEPA đã bị chặn, Tổng thống Trump vẫn có một số cách khác để áp thuế nhập khẩu nếu Tòa án Tối cao Mỹ cũng chặn việc sử dụng luật này.

Ví dụ, ông Trump có thể chỉ thị cho Bộ trưởng Thương mại và Đại diện Thương mại Mỹ tiến hành điều tra theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại Hoa Kỳ năm 1974 đối với các đối tác thương mại khác nhau, điều này cho phép áp dụng thuế quan sau khi cuộc điều tra kết thúc.

Ông cũng có thể sử dụng Mục 232 của Luật Thương mại năm 1962, vốn đang được ông sử dụng cho thuế thép và nhôm.

Ngoài ra còn có một luật thương mại chưa từng được sử dụng trước đây, Mục 338 của Đạo luật Thương mại năm 1930, cho phép Tổng thống áp đặt mức thuế lên tới 50% đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia.

Minh Đức (Theo News from the States, Reuters, NBC News)