Biến công viên địa chất toàn cầu thành động lực phát triển kinh tế xanh

Một góc Công viên địa chất Non nước Cao Bằng. Ảnh: Minh Thu.

Theo ông Quỳnh, lợi thế của các CVĐCTC nằm ở giá trị địa chất mang tầm quốc tế. Những di sản như Cao nguyên đá Đồng Văn, Non nước Cao Bằng, Công viên địa chất Đắk Nông hay Lạng Sơn là những tài nguyên không thể sao chép, tạo nên bản sắc riêng cho du lịch Việt Nam. Đây là nền tảng để phát triển dòng sản phẩm du lịch chuyên biệt như du lịch địa chất (Geotourism), thu hút nhóm khách có nhu cầu nghiên cứu, khám phá và trải nghiệm thực địa.

Bên cạnh đó, các công viên địa chất không chỉ hấp dẫn bởi giá trị địa chất mà còn bởi sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và văn hóa. Ông Quỳnh cho biết, ở các công viên địa chất, cảnh quan kỳ vĩ luôn gắn liền với đời sống văn hóa của cộng đồng dân tộc thiểu số. Chính bản sắc văn hóa đa dạng, từ kiến trúc, ẩm thực đến lễ hội truyền thống, đã tạo nên một sức hấp dẫn kép, giúp du khách không chỉ đến tham quan mà còn muốn ở lại lâu hơn, tiêu dùng nhiều hơn.

Điều quan trọng hơn là mô hình CVĐCTC của UNESCO hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế bền vững tại địa phương. Khi du lịch được triển khai có trách nhiệm, người dân bản địa sẽ được hưởng lợi trực tiếp thông qua các hoạt động như làm hướng dẫn viên, cung cấp dịch vụ homestay, phát triển sản phẩm OCOP. Đó là khi du lịch không chỉ tạo ra nguồn thu ổn định, mà còn giúp xóa đói giảm nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống và ý thức bảo vệ di sản của người dân. Đặc biệt trong bối cảnh du khách ngày càng tìm kiếm những trải nghiệm sâu sắc, bền vững và mang tính khám phá.

Đề cập tới vấn đề khai thác hiệu quả và phát triển bền vững các công viên địa chất, ông Quỳnh cho rằng cần tập trung vào ba nhóm giải pháp trọng tâm: Hoàn thiện cơ chế quản lý và bảo tồn khoa học, đổi mới sản phẩm du lịch và nâng cao năng lực cộng đồng.

Trước hết phải hoàn thiện cơ chế quản lý và bảo tồn khoa học. Các công viên địa chất là không gian đa tầng. Nơi giao thoa giữa địa chất, sinh học và văn hóa nên phải có cơ chế phối hợp liên ngành thật chặt chẽ. Công tác kiểm kê, nghiên cứu, giám sát di sản phải được thực hiện thường xuyên, áp dụng công nghệ để cảnh báo sớm nguy cơ xâm hại tài nguyên, bảo đảm vừa phát triển du lịch, vừa bảo tồn bền vững.

Giải pháp thứ hai là đổi mới tư duy xây dựng sản phẩm du lịch. Các CVĐCTC cần chuyển từ du lịch tham quan đơn thuần sang du lịch trải nghiệm, giáo dục, thám hiểm và mạo hiểm. Cần phát triển các tuyến du lịch theo chủ đề khoa học, có bảng chú thích, trung tâm thông tin đạt chuẩn UNESCO, giúp du khách vừa tham quan vừa hiểu sâu giá trị địa chất.

Ông Quỳnh cũng cho rằng, cần lồng ghép sâu sắc giá trị văn hóa và sinh thái vào sản phẩm du lịch. Ví dụ, có thể xây dựng tour kết hợp tìm hiểu lịch sử kiến tạo đá, trekking rừng núi, khám phá hang động cùng trải nghiệm nghề thủ công, ẩm thực dân tộc hay y học cổ truyền… Mỗi chuyến đi như vậy không chỉ mang lại tri thức mà còn giúp kéo dài chuỗi giá trị dịch vụ tại địa phương.

Cuối cùng, ông Quỳnh nhấn mạnh vai trò của cộng đồng trong phát triển du lịch bền vững. Phát triển bền vững chỉ thực sự có ý nghĩa khi người dân trở thành chủ thể của quá trình đó. Vì vậy, cần tổ chức đào tạo chuyên môn, trang bị kiến thức du lịch, kỹ năng phục vụ, kỹ năng quảng bá cho người dân, đồng thời thiết lập cơ chế chia sẻ lợi ích công bằng và minh bạch từ hoạt động du lịch. Khi được tham gia, người dân sẽ chủ động hơn trong việc bảo vệ tài nguyên và gìn giữ bản sắc.

Nếu chỉ coi các công viên địa chất là điểm đến để chụp ảnh hay tham quan, chúng ta sẽ bỏ lỡ cơ hội lớn hơn, đó là biến chúng thành động lực phát triển kinh tế xanh và du lịch bền vững cho địa phương. Các công viên địa chất toàn cầu ở Việt Nam, đang chứng minh rằng giữa bảo tồn và phát triển hoàn toàn có thể tồn tại một điểm cân bằng, nơi mỗi tảng đá, mỗi cánh rừng và mỗi bản làng đều kể một câu chuyện về con người, thiên nhiên và di sản Việt Nam.

Thành Nam