Biến đổi khí hậu đang 'thổi bay' 1,3 tỷ USD của Việt Nam mỗi năm
Báo cáo 'Rà soát Đầu tư và Chi tiêu công cho Biến đổi Khí hậu tại Việt Nam (CPEIR)' cho biết, tổng chi ngân sách cho biến đổi khí hậu của 6 Bộ và 29 tỉnh, thành phố là gần 6,5 tỷ USD, tương đương 1,3 tỷ USD/năm trong giai đoạn 2016-2020.
Chi tiêu cho biến đổi khí hậu liên tục tăng
Theo báo cáo"Rà soát Đầu tư và Chi tiêu công cho Biến đổi Khí hậu tại Việt Nam (CPEIR)” cho biết, hơn 70% ngân sách cho biến đổi khí hậu của các Bộ và hơn 90% ngân sách khí hậu ở các tỉnh là dành cho chi tiêu thích ứng với biến đổi khí hậu.
Việt Nam đã phân bổ ngày càng nhiều nguồn lực tài chính cho ứng phó với biến đổi khí hậu. Tổng chi ngân sách cho biến đổi khí hậu của 6 Bộ và 29 tỉnh, thành phố là gần 6,5 tỷ USD, tương đương 1,3 tỷ USD/năm trong giai đoạn 2016-2020. Tuy nhiên, ngân sách này chưa tính của các Bộ, các tỉnh khác nằm ngoài nghiên cứu khảo sát, dù các Bộ, địa phương này chiếm tỷ trọng nhỏ trong chi cho biến đổi khí hậu.
Ở cấp tỉnh, ngân sách bình quân cho biến đổi khí hậu của 28 tỉnh và 1 thành phố trực thuộc Trung ương cũng tăng đều khoảng 53%, từ khoảng 700 triệu USD năm 2016 lên gần 1,1 tỷ USD năm 2020. Ngân sách cho biến đổi khí hậu chiếm tỷ trọng tương đối ổn định trong tổng ngân sách cấp tỉnh, dao động trong khoảng 16% - 21% tổng ngân sách.
Trong khi phân bổ ngân sách trong nước ổn định thì nguồn vốn ODA có xu hướng gia tăng. Chi tiêu cho biến đổi khí hậu của các tỉnh thường tập trung chủ yếu vào các can thiệp cụ thể, ví dụ như lương thực, thực phẩm và nước, nước biển dâng, và phát triển rừng.
Ông Jeremy Hills, chuyên gia quốc tế về Tài chính khí hậu nhận định, báo cáo đánh giá mối liên hệ giữa ngân sách cho biến đổi khí hậu và các chính sách liên quan đến biến đổi khí hậu, bao gồm Chiến lược Quốc gia về Biến đổi khí hậu 2011-2020 (NCCS), Chiến lược Tăng trưởng Xanh (GGS) và Kế hoạch Thực hiện Thỏa thuận Paris (PIPA) cũng như các kế hoạch hành động cấp tỉnh liên quan.
“Các Bộ và các tỉnh có thể sử dụng báo cáo này như một công cụ để đánh giá chi thường xuyên và là cơ sở để đầu tư cho các ưu tiên về ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh nhằm cải thiện chính sách và phân bổ nguồn lực cho biến đổi khí hậu”, ông Jeremy Hills chia sẻ.
Ông Vũ Cương, đại diện cho nhóm chuyên gia trong nước cùng thực hiện báo cáo cho rằng, kết quả nghiên cứu cho thấy có các cơ hội để điều chỉnh tốt hơn ngân sách cho biến đổi khí hậu phù hợp với các chính sách, giải pháp và hành động về tăng trưởng xanh và biến đổi khí hậu. Vì không phải tất cả các khoản chi cho biến đổi khí hậu thực tế đều có thể liên quan đến các chính sách này.
“Ví dụ, 77% ngân sách đầu tư của Bộ có thể được phân bổ cho các hành động Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu. Trong khi đó, hơn 50% ngân sách biến đổi khí hậu cho Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu tập trung vào lương thực, thực phẩm và nước”, ông Cương nói.
Ngân sách vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu
Bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh kết quả của báo cáo này sẽ rất hữu ích trong việc tăng cường khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu của hệ thống quản lý tài chính công, thúc đẩy quá trình chuyển đổi từ ngân sách dựa trên đầu vào sang ngân sách dựa trên đầu ra, và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các hoạt động can thiệp liên quan đến khí hậu của các bộ và các địa phương.
“Điều này góp phần thực hiện thành công các cam kết quốc tế của Việt Nam về ứng phó với biến đổi khí hậu, cũng như xác định nhu cầu đầu tư cho biến đổi khí hậu, nâng cao hiệu quả, tạo cơ sở để huy động và đa dạng hóa các nguồn lực trong nước và quốc tế cho biến đổi khí hậu”, bà Ngọc cho biết.
Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam, bà Caitlin Wiesen, cho biết kết quả phân tích của CPEIR có thể được sử dụng để cung cấp thông tin cho việc xây dựng và điều chỉnh chính sách nhằm huy động tài chính từ các nguồn khác nhau và thúc đẩy các can thiệp liên quan đến khí hậu.
“Chúng tôi đánh giá cao rằng Việt Nam đã và đang tiếp tục tăng ngân sách cho thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, ngân sách thích ứng với biến đổi khí hậu vẫn chưa đủ để giải quyết các nhu cầu và rủi ro khí hậu của Việt Nam. Cần có những nỗ lực và hỗ trợ nhiều hơn nữa để tăng quy mô đầu tư cho thích ứng, đặc biệt là từ các nguồn quốc tế và khu vực tư nhân", bà Wiesen cho biết.
Việt Nam đã và đang phải chịu những tác động nghiêm trọng của biến đổi khí hậu và các thảm họa thiên tai do khí hậu gây ra, điều này yêu cầu quốc gia cần phải thực hiện các hành động cấp bách để duy trì các thành tựu phát triển mà Việt Nam đã nỗ lực đạt được, phục hồi tốt hơn sau tác động của Covid-19 và đạt mức thu nhập trung bình cao bền vững và không để ai bị bỏ lại phía sau.
Tại buổi báo cáo, các chuyên gia đưa ra một số khuyến nghị chính được đưa ra bao gồm các chiến lược và kế hoạch hành động về biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh cần được phản ánh trong các mục tiêu và chỉ tiêu của các chính sách ngành cũng như Kế hoạch tổng thể phát triển Kinh tế xã hội.
Hơn nữa, hiệu quả nhất là loại bỏ các báo cáo rà soát hồi cứu và chuyển sang theo dõi chi tiêu khí hậu có hệ thống được tích hợp vào hệ thống lập kế hoạch và lập ngân sách. Để làm được như vậy, cần xây dựng một hệ thống giám sát và báo cáo toàn diện để cải thiện việc lập ngân sách, giám sát, báo cáo và thông tin về chính sách và kế hoạch về biến đổi khí hậu.
