Biển Đông cần trở thành trung tâm tăng trưởng

Quang cảnh Hội thảo thường niên về Biển Đông lần thứ 14 do CSIS tổ chức. Ảnh: TTXVN

Chung sức kiến tạo trung tâm tăng trưởng

Đây là quan điểm chung của cộng đồng quốc tế được nhấn mạnh tại Hội thảo thường niên về Biển Đông lần thứ 14 dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến diễn ra trong tuần trước. Hội thảo do Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) có trụ sở tại Thủ đô Washington D.C, Mỹ tổ chức với sự hỗ trợ của Đại sứ quán các nước Australia, New Zealand, Vương quốc Anh, Philippines, cùng với Quỹ An ninh môi trường và phát triển bền vững (FESS).

Góp mặt và thảo luận tại hội thảo có các nhà hoạch định chính sách, quan chức trong chính quyền Mỹ, cùng nhiều chuyên gia, học giả nổi tiếng đến từ Mỹ, Canada, Anh, Australia, New Zealand, Ấn Độ, Nhật Bản, Indonesia, Singapore, Philippines, Việt Nam và Đài Loan (Trung Quốc). Đặc biệt là sự hiện diện của Hạ nghị sĩ Darrell Issa thuộc đảng Cộng hòa, thành viên Ủy ban Đối ngoại Hạ viện và ông Ely Ratner, Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng phụ trách các vấn đề an ninh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Hội thảo là cơ hội để các học giả, các nhà ngoại giao và giới nghiên cứu trên khắp thế giới thảo luận, đánh giá tình hình Biển Đông thời gian gần đây, những phát triển mới từ nhiều khía cạnh địa chính trị, pháp lý, chính trị - ngoại giao, môi trường và những tác động đến tình hình Biển Đông. Từ đó đưa ra các khuyến nghị, đề xuất phối hợp giữa các bên liên quan nhằm ứng phó với các thách thức, thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực để duy trì và bảo đảm tình hình Biển Đông một cách hòa bình và ổn định.

Các đại biểu tham dự hội thảo đã cùng nhau làm rõ thực trạng tình hình ở Biển Đông, những diễn biến pháp lý và quản lý tranh chấp, sự hình thành và phát triển của mạng lưới liên minh, cũng như vai trò của các nhân tố bên ngoài. Nhận định chung của các chuyên gia cùng khẳng định, căng thẳng trên Biển Đông trong thời gian qua không quá nổi bật khi thế giới đang có quá nhiều điểm nóng, đặc biệt là hai cuộc xung đột tại châu Âu và Trung Đông. Tuy nhiên, các sự cố trên Biển Đông trong thời gian qua cho thấy nguy cơ rủi ro trong khu vực là rất cao, cũng như khả năng các bên bị kéo vào đối đầu không mong muốn. Ngoài ra, trên Biển Đông cũng hiện hữu nguy cơ va chạm giữa các nước lớn xuất phát từ các hành vi không an toàn trên không và trên biển, vốn đang có xu hướng gia tăng trở lại, đặc biệt là trong bối cảnh cạnh tranh toàn diện.

Trong một số nội dung đáng chú ý tại hội thảo, các nghiên cứu được trình bày cho thấy, so với trước đây, tình hình Biển Đông ngày càng trở nên phức tạp. Việc sử dụng tàu thuyền hiện đại, trang bị vệ tinh, thiết bị bay ghi hình và công bố các thông tin có lợi cho các đòi hỏi của các bên đang trở nên phổ biến. Biển Đông được đánh giá là vấn đề quốc tế, chứa đựng nhiều rủi ro và nếu xảy ra xung đột sẽ dễ bị leo thang, mở rộng. Vì vậy, các nước cần kiềm chế, gương mẫu, không làm phức tạp tình hình, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình dựa trên luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982.

Các nội dung phát biểu tại hội thảo cùng cho thấy, các bên cần hợp tác để nhận diện được những đe dọa tiềm ẩn trên biển, các thách thức mới nổi và cùng hành động để ngăn chặn. Việc giảm leo thang căng thẳng mang lại lợi ích cho tất cả các bên. Do đó, cần thiết phải xử lý và quản lý các điểm nóng một cách hiệu quả; các bên cần kiềm chế, quản lý tranh chấp để biến Biển Đông trở thành trung tâm tăng trưởng của khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Tại hội thảo, các bên đều nhận thức rất rõ tầm quan trọng của hòa bình và ổn định ở Biển Đông đối với hòa bình và ổn định của khu vực nói chung, cũng như chỉ ra nguy cơ tiềm ẩn đối với hòa bình, ổn định ở Biển Đông. Việc giải quyết được những thách thức tại Biển Đông sẽ giúp khu vực Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương thực sự trở thành trung tâm tăng trưởng của toàn cầu trong thế kỷ 21.

Nhấn mạnh ưu tiên số một của tất cả các bên

Dẫn đầu Đoàn Việt Nam tham dự hội thảo, Tiến sĩ Nguyễn Hùng Sơn, Phó Giám đốc Học viện Ngoại giao cho biết, việc duy trì hòa bình ở Biển Đông không chỉ là lợi ích của các nước ven Biển Đông, mà còn là lợi ích của cộng đồng quốc tế. Bên cạnh đó, đại diện của Việt Nam cũng chia sẻ tầm quan trọng của việc tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là trong bối cảnh có nhiều hành vi bất tuân luật pháp quốc tế không chỉ ở Biển Đông mà cả ở các khu vực khác trên thế giới. “Phần lớn cộng đồng quốc tế đề cao việc các bên, đặc biệt là các nước lớn phải quay lại tuân thủ một cách chặt chẽ luật pháp quốc tế ở Biển Đông, phải gương mẫu trong việc ứng xử một cách có trách nhiệm, bảo đảm duy trì hòa bình và ổn định” - Tiến sĩ Nguyễn Hùng Sơn nói.

Tàu của ngư dân Việt Nam trên vùng biển tỉnh Phú Yên. Ảnh: Thanh Trúc

Cùng với đó, Tiến sĩ Nguyễn Hùng Sơn chỉ ra rằng, các quốc gia cũng cần đề cao việc các nước lớn phải hợp tác với nhau để cùng duy trì và ổn định chung. Bởi không có bên nào là nước lớn hay nước nhỏ muốn một khu vực châu Á - Thái Bình Dương rơi vào tình trạng khủng hoảng giống như các khu vực khác trên thế giới.

Về phần mình, Việt Nam luôn đề cao tầm quan trọng của Biển Đông đối với hòa bình, ổn định ở khu vực nói chung. Việt Nam cũng đề cao trách nhiệm của các nước có liên quan trong việc cùng phối hợp xây dựng lòng tin, thúc đẩy các biện pháp hợp tác, cùng kiểm soát các nguy cơ xung đột, trước mắt là bảo đảm hòa bình và ổn định lâu dài tại Biển Đông.

Đồng quan điểm với Tiến sĩ Nguyễn Hùng Sơn, ông Harrison Pretat - Phó Giám đốc Sáng kiến minh bạch hàng hải (AMTI) thuộc CSIS đánh giá cao sự cần thiết của việc hợp tác và hướng tới giải pháp hòa bình giải quyết tranh chấp của các bên liên quan để tránh nguy cơ xảy ra xung đột không mong muốn.

Ông Pretat nhận định: “Những yêu cầu, đòi hỏi của các nước cần được giải quyết bằng các cuộc thảo luận trên bàn làm việc, chứ không phải bằng tàu thuyền và vòi rồng, không phải bằng sự hiện diện của hải quân được trang bị vũ khí. Vì vậy, nếu chúng ta có thể chuyển từ những căng thẳng thành các vấn đề ngoại giao, dựa trên luật pháp quốc tế, chứ không phải là những rủi ro về an ninh, tôi cho rằng đó phải là ưu tiên số một của tất cả các bên”.

Thanh Trúc