Biến hành động bảo vệ môi trường thành giá trị kinh tế

Chiều 28.5, Bộ Nông nghiệp - Môi trường (Bộ NN-MT) đã tổ chức họp báo công bố chuỗi hoạt động hưởng ứng Tuần lễ Biển và hải đảo Việt Nam 2025, Ngày Môi trường thế giới (5.6), Ngày Đại dương thế giới (8.6) và Tháng hành động vì môi trường.

Thứ trưởng Bộ NN-MT Lê Minh Ngân cho biết, hưởng ứng Ngày Đại dương thế giới (8.6) năm nay với chủ đề: "Đại dương kỳ diệu: Gìn giữ nguồn sống của nhân loại"; Ngày Môi trường thế giới (5.6) với chủ đề: "Chống ô nhiễm nhựa", Bộ NN-MT sẽ chủ trì, phối hợp với các bộ ngành, địa phương tổ chức chuỗi hoạt động trọng điểm, nhằm lan tỏa tinh thần hành động vì môi trường xanh, biển sạch và phát triển bền vững.

"Chúng tôi kỳ vọng sự tham gia tích cực của người dân, doanh nghiệp, tổ chức xã hội, để chuyển hóa nhận thức thành hành động, lan tỏa lối sống thân thiện với môi trường đến từng gia đình, cộng đồng", Thứ trưởng Lê Minh Ngân nói.

Thứ trưởng Lê Minh Ngân kêu gọi các bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp và người dân, các cơ quan báo chí truyền thông, tổ chức xã hội cùng chủ động tích cực hành động vì môi trường - Ảnh: Báo NN-MT

Thông qua chuỗi hoạt động thiết thực và có sức lan tỏa sâu rộng, Bộ NN-MT kêu gọi toàn thể người dân Việt Nam - từ thành thị đến nông thôn, từ miền núi đến hải đảo, từ các em nhỏ đến các cụ già - hãy cùng hành động mỗi ngày một việc nhỏ, để cùng nhau xây dựng một Việt Nam xanh, một đại dương bền vững.

Phó Cục trưởng Cục Môi trường Hồ Kiên Trung cho biết, hằng năm, thế giới thải ra 430 triệu tấn rác thải nhựa và 2/3 trong đó là rác thải nhựa dùng một lần (dữ liệu của Liên Hợp Quốc). Trong đó, Việt Nam thải ra 1,8 triệu tấn rác thải nhựa, đa số là chôn lấp và thiêu đốt, gây thất thoát nguồn tài nguyên. Chính phủ luôn chủ động đưa ra các giải pháp giảm thiểu rác thải nhựa.

Từ năm 2026, Việt Nam sẽ không sản xuất và nhập khẩu túi nilon khó phân hủy sinh học có kích thước nhỏ hơn 50cm x 50cm. Trong giai đoạn 2025-2026, Bộ NN-MT sẽ triển khai hàng loạt các giải pháp, đẩy mạnh trách nhiệm tái chế của các cá nhân, doanh nghiệp. Bên cạnh đó, chuỗi các nhà tái chế đóng vai trò quan trọng và có giá trị lớn cho ngành tái chế của Việt Nam.

Theo ông Trung, hoạt động "đổi rác lấy tiền" không phải khái niệm mới mà vốn đã tồn tại dưới hình thức thu mua đồng nát, sắt vụn. Những năm gần đây, cơ quan chức năng triển khai nhiều chương trình tương tự nhằm thúc đẩy tái chế, như mở rộng trách nhiệm nhà sản xuất (EPR), trong đó các doanh nghiệp sản xuất bao bì phải có trách nhiệm thu gom và tái chế phần bao bì đã đưa ra thị trường.

Ông Trung nhấn mạnh, theo Luật Bảo vệ môi trường, đến năm 2025, người dân sẽ phải trả phí thu gom rác thải sinh hoạt dựa trên khối lượng hoặc thể tích, thay vì tính theo hộ như hiện nay. Tuy nhiên, tiến độ triển khai còn chậm, mới có một số địa phương như Quảng Nam áp dụng. Tại TP.HCM, việc thí điểm "cân rác lấy tiền" chỉ là bước đầu trong việc hình thành cơ chế trả phí theo lượng rác thải.

Ông đề nghị hiểu đúng bản chất của chính sách: không phải người dân mang rác đi bán lấy tiền, mà là mua túi rác đúng chuẩn, qua đó xác định chi phí thu gom tương ứng với lượng rác thải thực tế. Đây là bước chuyển quan trọng trong thay đổi hành vi, thúc đẩy phân loại và giảm phát sinh rác tại nguồn.

Trong khi đó, Cục trưởng Cục Biển và hải đảo Việt Nam Nguyễn Đức Toàn cho rằng, đại dương là không gian sống thiết yếu, đang đối mặt với nhiều thách thức do tác động từ con người. Do đó, việc phát triển kinh tế biển phải đi đôi với bảo tồn tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Ông Toàn nhấn mạnh, công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ là trung tâm trong phát triển kinh tế biển xanh. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo, cảm biến môi trường, bản đồ số giám sát rác thải... sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu ô nhiễm và phục hồi hệ sinh thái biển.

"Thông qua tuần lễ năm nay, chúng tôi muốn nhấn mạnh vấn đề gốc rễ là phải phát triển kinh tế biển xanh và trong đó, công nghệ, đổi mới sáng tạo sẽ là trung tâm. Đặc biệt điều này còn đặt trong bối cảnh thực hiện Nghị quyết 57", ông Nguyễn Đức Toàn nói.

Năm 2025, Tuần lễ Biển và hải đảo Việt Nam là lời hiệu triệu thúc đẩy ứng dụng công nghệ xanh, chuyển đổi số, gắn với tầm nhìn chiến lược phát triển kinh tế biển bền vững - nơi chủ quyền, tài nguyên, hệ sinh thái và di sản văn hóa biển của Việt Nam.

Bộ NN-MT kỳ vọng các mô hình kinh tế biển xanh sẽ lan tan tỏa rộng khắp, không chỉ trong nước mà cả quốc tế. Sự tham gia chủ động, sáng tạo của các tổ chức, doanh nghiệp, cộng đồng và từng người dân chính là lực đẩy hiện thực hóa một đại dương khỏe mạnh - an toàn - có khả năng phục hồi và phát triển bền vững.

Chuỗi hoạt động hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới (5.6) và Tháng Hành động vì môi trường năm 2025 tiếp tục là lời nhắc nhở mạnh mẽ về mối nguy của rác thải nhựa, cảnh tỉnh về thảm họa rác thải nhựa, đặc biệt là ở đại dương, sông ngòi, vùng ven biển và đời sống đô thị.

Nhân dịp này, Thứ trưởng Lê Minh Ngân kêu gọi các bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp và người dân cùng chủ động tích cực hành động vì môi trường trong mọi kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; tiên phong trong đổi mới mô hình sản xuất, phát triển vật liệu thay thế nhựa, thân thiện môi trường; đồng hành trong công tác giáo dục, truyền thông thay đổi hành vi, thúc đẩy lối sống xanh và tiêu dùng bền vững.

Và hơn hết, Thứ trưởng kỳ vọng mỗi người dân có thể bắt đầu từ những điều nhỏ nhất - phân loại rác, nói không với nhựa dùng một lần, tiết giảm lãng phí - để góp phần tạo ra những thay đổi lớn cho môi trường sống và cho các thế hệ tương lai.

Tuyết Nhung