Biến thể JN.1 mà WHO cảnh báo có thật sự nguy hiểm?

Biến thể phụ JN.1 có đặc điểm lây lan nhanh nên đã nhanh chóng chiếm ưu thế trong các biến thể SARS-CoV-2 gây bệnh trên toàn cầu. Ảnh: Jamanetwork.

Theo dữ liệu mới từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong vòng 28 ngày từ 11/12/2023 đến ngày 7/1, số ca mắc Covid-19 mới trên toàn cầu đã tăng 4% với hơn 1,1 triệu ca mắc mới. Trong đó, hơn 50% số trường hợp mắc Covid-19 là do biến thể JN.1 của SARS-CoV-2.

Đặc điểm đáng lo ngại

JN.1 là biến thể phụ BA.2.86 của chủng Omicron, được phát hiện đầu tiên ở Mỹ vào tháng 9/2023. Đến nay, biến thể này được ghi nhận ở hơn 71 quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Ngày 18/12, WHO phân loại chúng là "biến chủng được quan tâm" gây bệnh toàn cầu.

Trung Tâm kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ cho biết JN.1 dễ dàng tấn công vào hệ miễn dịch trong cơ thể, dễ lây lan hơn nên nhanh chóng chiếm ưu thế toàn cầu. Đây cũng là một trong những đặc điểm đáng lo ngại của JN.1.

Theo một nghiên cứu trên tạp chí y khoa JAMA Network, biến thể JN.1 có khả năng lây nhiễm cao hơn các biến thể phụ khác của Omicron, từ 1,2 đến 1,5 lần.

Lý do là protein tăng đột biến của JN.1, được gọi là L455S, giúp tăng cường khả năng liên kết của virus với thụ thể enzyme chuyển đổi angiotensin 2 (ACE2), con đường xâm nhập vào tế bào của SARS-CoV-2. Thông tin này được tiến sĩ Nicole Doria- Rose, Trưởng bộ phận Cốt lõi Miễn dịch Dịch thể tại Trung tâm Nghiên cứu Vaccine của Viện Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia, nói trong một cuộc phỏng vấn với JAMA .

Các nghiên cứu cho thấy biến thể JN.1 có thể lây truyền từ người sang người nhanh gấp 5 lần so với biến thể Omicron gốc. Có nghĩa là một người mắc biến thể JN.1 có thể lây nhiễm cho nhiều người hơn trong một thời gian ngắn.

Triệu chứng khi nhiễm JN.1

WHO cũng cho biết dù chưa có bằng chứng cho thấy biến thể JN.1 gây bệnh nặng hơn các biến thể phụ khác của Omicron nhưng mức độ nghiêm trọng của bệnh Covid-19 vẫn phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của người bệnh, bao gồm tuổi tác, tình trạng bệnh nền và hiệu lực của vaccine.

Một tế bào sắp chết (màu xanh nâu) bị nhiễm nặng các hạt virus SARS-CoV-2 (màu hồng), được phân lập từ mẫu bệnh phẩm của bệnh nhân mắc Covid-19. Ảnh: NIH.

Triệu chứng lây nhiễm biến thể JN.1 tương tự các biến thể phụ khác của Omicron. CDC Mỹ liệt kê các triệu chứng khi nhiễm JN.1 bao gồm đau họng, nghẹt mũi, sổ mũi, sốt, ớn lạnh, ho và mệt mỏi.

Một khảo sát trên 27.000 người Anh nhiễm JN.1 được thực hiện bởi Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh từ 7 đến 13/12/2023 cho thấy sổ mũi (31,1%), ho (22,9%), nhức đầu (20,1%), mệt mỏi (19,6%), đau cơ (15,8%), đau họng (13,2%), là những triệu chứng Covid-19 phổ biến nhất.

Chỉ có 2-3% số người tham gia khảo sát cho biết họ bị mất vị giác và khứu giác. Đáng ngạc nhiên, có 2 triệu chứng mới khác thường được tìm thấy đó là khó ngủ (10,8%) và lo lắng (10,5%).

Các loại vaccine phòng Covid-19 hiện có vẫn có hiệu quả đối với biến thể JN.1. Tiến sĩ Pavitra Roychoudhury, cộng tác viên bộ phận vaccine và bệnh truyền nhiễm của Trung tâm Ung thư Fred Hutchinson (Mỹ), cũng cho biết: JN.1 trốn tránh khả năng miễn dịch rất tốt và có khả năng lây nhiễm nhờ các đột biến, theo Everyday Health.

Vì vậy, WHO cảnh báo rằng biến thể JN.1 có thể gây ra làn sóng dịch mới, đặc biệt là ở những nơi có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Để bảo vệ bản thân trước biến chủng của các loại virus, WHO khuyến cáo mọi người nên tiêm lại vaccine để tăng cường khả năng miễn dịch, theo dõi các triệu chứng của bản thân, tránh tiếp xúc với người bệnh, đeo khẩu trang ở nơi công cộng, rửa tay thường xuyên với xà phòng.

Vy Linh