Biến xà bần thành nguyên liệu sạch, góp phần bảo vệ môi trường

Biến rác xây dựng thành tài nguyên

Rác thải xây dựng, hay còn gọi là xà bần, từ lâu đã trở thành một vấn đề nhức nhối tại các đô thị lớn. Những đống gạch đá vỡ, bê tông vụn, đất đào móng công trình bị đổ trộm ở các khu đất trống, ven sông hay thậm chí ngay lòng đường không chỉ gây mất mỹ quan mà còn để lại hệ lụy nghiêm trọng về môi trường.

Ô nhiễm nguồn nước ngầm, bụi mịn phát tán trong không khí, tắc nghẽn hệ thống thoát nước dẫn đến ngập lụt đô thị… tất cả khiến xà bần trở thành “cơn ác mộng” đối với nhiều thành phố, trong đó có TP Đà Nẵng.

Anh Tú Anh bên sản phẩm sau khi được nghiền nát xà bần sẽ thành vật liệu xây dựng, san lấp sạch, đảm bảo tiêu chuẩn.

Từ tháng 6/2023, UBND TP Đà Nẵng đã thống nhất tiêu chí lựa chọn mô hình tập kết tạm phế thải xây dựng và triển khai thí điểm 4 điểm tập kết, trong đó có khu vực quy hoạch Sân vận động 40.000 chỗ ngồi (phường Hòa Xuân).

Sau khi có chủ trương, một người đàn ông ở phường Hòa Xuân đã mạnh dạn đăng ký và chọn một hướng đi từ...xà bần. Đó là anh Nguyễn Minh Tú Anh (sinh năm 1983), người tiên phong đầu tư dây chuyền nghiền rác thải xây dựng thành vật liệu sạch để tái sử dụng. Đây được coi là một trong những mô hình đầu tiên tại Đà Nẵng biến xà bần thành nguyên liệu phục vụ xây dựng, góp phần bảo vệ môi trường.

Trên khu đất rộng hơn 2 ha ở khu vực trên, những chiếc xe ben chở đầy xà bần nối đuôi nhau ra vào bãi tập kết. Sau khi loại bỏ rác trộn lẫn, dây chuyền được khởi động, tiếng máy nghiền rền vang, nuốt chửng từng mảng bê tông, đá vụn rồi nhả ra những hạt vật liệu đồng đều như cát mịn, đá dăm, bột đá.

Đây chính là thành quả từ dây chuyền nghiền xà bần công suất thiết kế 500 tấn/ngày mà anh Tú Anh đã vay vốn ngân hàng để đầu tư. Hiện tại, công suất vận hành đạt khoảng 100 tấn/ngày. Sản phẩm được xét nghiệm, thử nghiệm và đạt quy chuẩn cho phép.

“Rác thải xây dựng thực ra là một dạng tài nguyên nếu biết cách xử lý. Thay vì chôn lấp, bỏ đi, tôi muốn biến chúng thành nguyên liệu tái sử dụng, vừa giảm gánh nặng cho môi trường, vừa tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên như cát, đá vốn đang ngày càng cạn kiệt”, anh Tú Anh chia sẻ.

Không chỉ dừng ở việc tái chế, mô hình này còn tạo công ăn việc làm ổn định cho gần 10 lao động phổ thông tại địa phương, với mức thu nhập từ 6–8 triệu đồng/tháng.

Nói không với lợi nhuận ngắn hạn

Trong câu chuyện về mô hình của mình, anh Anh cho biết, kiên quyết nói không với xử lý bùn Bentonite là loại phế thải phát sinh trong quá trình khoan cọc nhồi. Bùn Bentonite có nhiều tạp chất (đất, bùn, cát, hóa chất), độ nhớt rất cao, cần phải được vận chuyển về điểm tập kết theo quy định và dùng công nghệ xử lý tránh gây ô nhiễm môi trường.

“Có nhiều người gọi điện, nhắn tin hỏi thuê bãi đổ thải, nếu nhận thì có tiền ngay. Nhưng không thể vì lợi nhuận trước mắt mà phá hoại môi trường, gây hại đến sức khỏe mọi người. Tôi muốn làm ăn chính đáng, không chạy theo lợi nhuận ngắn hạn, vừa có ích cho xã hội, vừa để sau này không phải áy náy”, anh Anh bộc bạch.

Xà bần được tập kết, loại bỏ rác lẫn trước khi xay nghiền.

Anh Tú Anh cho biết, hiện nay, giá thành vật liệu sau khi nghiền cao hơn so với bùn đất san lấp thông thường, nên đầu ra gặp nhiều khó khăn trong việc cạnh tranh giá sản phẩm. Sau sáp nhập có nhiều điều chỉnh, nên thủ tục thuê đất chưa hoàn tất nên chưa thể kéo điện, toàn bộ máy móc phải vận hành bằng động cơ xăng, vừa tốn kém vừa kém hiệu quả.

Anh đang làm đơn kiến nghị lên Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố để tiếp tục được thuê và sử dụng hợp pháp khu đất này làm bãi tập kết, xử lý chất thải xây dựng. Nếu được chấp thuận, anh dự định sẽ mở rộng quy mô dây chuyền, đầu tư thêm thiết bị hiện đại để nâng công suất xử lý lên gấp nhiều lần hiện tại.

“Đây không chỉ là việc kinh doanh, mà còn là trách nhiệm với cộng đồng. Tôi mong được tạo điều kiện để mô hình này phát triển, góp phần giải quyết vấn nạn xà bần đang nhức nhối ở Đà Nẵng", anh Anh cho biết.

Các chuyên gia môi trường nhận định, công nghệ nghiền rác thải xây dựng là một trong những giải pháp hiện đại, phù hợp với xu hướng phát triển xanh mà nhiều quốc gia đang áp dụng.

Việc tái chế xà bần giúp giảm đáng kể lượng chất thải chôn lấp, tiết kiệm chi phí xử lý, đồng thời tạo ra nguồn nguyên liệu giá trị cho sản xuất gạch không nung, vữa khô và các loại vật liệu xây dựng thân thiện.

Việc tận dụng xà bần tái chế không chỉ góp phần giảm áp lực lên tài nguyên thiên nhiên mà còn giúp hình thành chuỗi sản xuất tuần hoàn, nơi rác thải trở thành nguyên liệu cho một vòng đời mới.

Đổ thải xà bần đang là vấn nạn ô nhiễm môi trường ở nhiều khu vực dân cư Đà Nẵng

Nếu được nhân rộng, mô hình của anh Tú Anh có thể trở thành hình mẫu cho nhiều địa phương khác. Nó không chỉ giải quyết vấn đề ô nhiễm do xà bần gây ra, mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực xây dựng – lĩnh vực vốn đang phát sinh lượng chất thải khổng lồ mỗi năm.

Nguyễn Thành