Big tech 'loạn nhịp', lao động nước ngoài hoang mang trước mức phí thị thực mới của ông Trump

Được công bố vào ngày 19/9 và có hiệu lực ngay từ nửa đêm ngày 20/9 (giờ Mỹ), sắc lệnh trên khiến các gã khổng lồ công nghệ như Microsoft, Amazon, Google và nhiều doanh nghiệp khác vội vã gửi thông báo khẩn tới nhân viên, yêu cầu những người sở hữu thị thực H-1B đang ở Mỹ không rời khỏi đất nước và những ai đang ở nước ngoài phải nhanh chóng trở về Mỹ trước khi quy định mới được áp dụng.

Dù Nhà Trắng sau đó giải thích rõ rằng mức phí này chỉ áp dụng với các đơn xin thị thực mới chứ không ảnh hưởng đến người đang giữ H-1B còn hạn sử dụng hoặc đang làm thủ tục gia hạn, sự thiếu rõ ràng trong cách triển khai và áp dụng chính sách vẫn tiếp tục gây hoang mang.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh về chi phí mới cho thị thực H-1B ngày 19/9. Ảnh: Aaron Schwartz/EPA

Microsoft, trong một e-mail gửi tới nhân viên, thừa nhận tình hình đang tạo ra “sự bất an” và khuyến nghị nhân viên ở lại Mỹ để tránh rủi ro bị từ chối nhập cảnh. Amazon thậm chí còn mở rộng cảnh báo đến những người giữ thị thực H-4, dành cho vợ/chồng và người phụ thuộc của người có thị thực H-1B, yêu cầu họ không rời khỏi Mỹ.

Bên cạnh đó, các ông lớn ngành tài chính như Goldman Sachs, JPMorgan Chase và tập đoàn bán lẻ Walmart cũng phát đi những thông điệp tương tự, nhấn mạnh rằng việc hạn chế di chuyển quốc tế là cần thiết trong bối cảnh chưa rõ ràng.

“Chúng tôi thừa nhận đây là thời điểm bất định đối với nhân viên đang giữ thị thực H-1B và gia đình của các bạn", Jacqueline Arthur, Giám đốc quản lý nhân sự tại Goldman Sachs, cho biết trong một thông báo gửi tới nhân viên, "Goldman Sachs đang làm việc với các luật sư để xem xét chi tiết sắc lệnh này khi có thêm thông tin để thông báo với các bạn một cách phù hợp.”

Nguy cơ xáo trộn dòng chảy chất xám

Chương trình thị thực H-1B từ lâu đã là công cụ quan trọng để các công ty công nghệ, tài chính và tư vấn của Mỹ thu hút nhân tài từ nước ngoài. Theo dữ liệu của Chính phủ Washington, Amazon, Microsoft, Meta, Apple và Tata Consultancy Services nằm trong số những doanh nghiệp sử dụng nhiều thị thực H-1B nhất.

Mỗi năm, Mỹ cấp 85.000 thị thực H-1B dưới dạng quay số, trong đó 65.000 thị thực dành cho tất cả ứng viên và 20.000 thị thực bổ sung cho những người có bằng thạc sĩ tại Mỹ. Năm 2025, hơn 470.000 đơn đã được nộp, cho thấy nhu cầu khổng lồ đối với chương trình này.

Do đó, sắc lệnh mới của Tổng thống Trump trong việc tăng chi phí lên 100.000 USD/năm trong suốt 3 năm đầu của thị thực H-1B là một bước nhảy vọt so với mức phí chỉ vài nghìn USD ở thời điểm hiện tại. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng nhiều công ty, đặc biệt là các công ty khởi nghiệp (startup) và doanh nghiệp nhỏ, sẽ không thể chịu nổi gánh nặng tài chính.

Các nhà phân tích cảnh báo chi phí lao động tăng cao có thể khiến các công ty phải chuyển các dự án quan trọng ra nước ngoài, vô tình thúc đẩy dòng chảy chất xám và vốn từ Mỹ sang các trung tâm công nghệ đối thủ ở châu Á và châu Âu. "Biện pháp này có thể tạo ra những tác động dây chuyền đối với sự đổi mới của Mỹ và thị trường việc làm toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ công nghệ và trí tuệ nhân tạo", Nasscom, hiệp hội đại diện cho ngành công nghệ thông tin của Ấn Độ, đưa ra cảnh báo.

Trong khi đó, những người lao động trực tiếp chịu ảnh hưởng đang phải đối mặt với những quyết định khó khăn. Một kỹ sư 29 tuổi người Ấn Độ tại Munich (Đức), đã sẵn sàng chuyển đến Mỹ, bỗng rơi vào tình trạng “hoàn toàn mơ hồ” khi công ty yêu cầu anh ở lại Đức. Lawrence, một kỹ sư 34 tuổi chuẩn bị chuyển từ Anh sang Khu vực Vịnh San Francisco (Mỹ) để bắt đầu công việc kỹ sư, thì bất ngờ nhận được thông báo "đừng di chuyển" dù đã dọn nhà, bán xe và chia tay người thân.

Lo ngại về cạnh tranh và tương lai kinh tế Mỹ

Chính quyền Tổng thống Trump vẫn bảo vệ quyết định nâng phí thị thực H-1B như một phần của kế hoạch ưu tiên lao động Mỹ và ngăn chặn lạm dụng chương trình thị thực. Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick thậm chí nhấn mạnh: “Nếu bạn định đào tạo ai đó, hãy đào tạo những sinh viên tốt nghiệp gần đây từ các trường đại học xuất sắc trên khắp đất nước chúng ta. Hãy đào tạo người Mỹ. Đừng đưa người nước ngoài vào để chiếm việc làm của chúng ta”.

Tuy nhiên, các bên chỉ trích, bao gồm Phòng Thương mại Mỹ và Liên minh Chính sách Công nghệ Chamber of Progress, lo ngại chi phí thị thực cao ngất ngưởng sẽ làm suy yếu khả năng cạnh tranh của Mỹ, đặc biệt trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, nơi nhân tài toàn cầu đóng vai trò quan trọng. “Tôi nghĩ điều này sẽ khiến chúng ta phải chiến đấu trong cuộc chiến trí tuệ nhân tạo với Trung Quốc với một tay bị trói sau lưng”, Adam Kovacevich, giám đốc điều hành Chamber of Progress, cảnh báo.

Dù được ca ngợi bởi một số ý kiến bảo thủ như một bước đi đúng hướng, chính sách mới đang làm dấy lên lo ngại về tác động lâu dài đối với nền kinh tế Mỹ. Nhiều tập đoàn công nghệ lớn trong nước, dù đã không ngừng tìm cách thiết lập mối quan hệ tốt đẹp với chính quyền Trump thông qua các khoản đóng góp và cam kết đầu tư, vẫn phải đối mặt với chính sách có thể gây tổn hại trực tiếp đến hoạt động tuyển dụng và chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Thậm chí, Ấn Độ, quốc gia chiếm tới 71% số lượng thị thực H-1B được cấp trong năm 2024, cũng bày tỏ quan ngại với việc ngành công nghiệp gia công phần mềm trị giá 283 tỷ USD của nước này có thể chịu ảnh hưởng nặng nề. Chính phủ New Delhi cho biết họ đang đánh giá toàn diện tác động của quy định thị thực mới và lo ngại về những hệ lụy nhân đạo đối với các gia đình Ấn Độ có người lao động tại Mỹ.

Trong bối cảnh cuộc chiến giành nhân tài toàn cầu ngày càng khốc liệt, việc siết chặt chương trình thị thực H-1B không chỉ gây ra xáo trộn tức thời mà còn đặt ra dấu hỏi lớn về vị thế cạnh tranh của nước Mỹ trên bản đồ đổi mới sáng tạo thế giới. Nhiều chuyên gia cảnh báo Mỹ có thể tự đánh mất lợi thế của mình nếu tiếp tục áp dụng các chính sách gây khó khăn cho việc thu hút nhân tài quốc tế.

Việt Anh