Bộ Công thương đề xuất loạt giải pháp gỡ khó cho nguồn điện

Các đề xuất này được ông Trần Hoài Trang, Phó cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công thương) thông tin tại Hội thảo "Chuyển đổi năng lượng xanh nhìn từ Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị", ngày 30/10, do Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức.

Ông Trần Hoài Trang, Phó cục trưởng Cục Điện lực.

Theo ông Trang, ngày 30/10 là hạn cuối để Bộ Công thương trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030 để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10 năm 2025).

Bộ Công thương đã nhận diện một số điểm nghẽn pháp lý liên quan đến các luật tại thời điểm này như: Luật Điện lực, Luật Đất đai, Luật Tài nguyên, Luật Xây dựng và Luật Quy hoạch.

Các luật này đang có những điểm chưa đồng bộ trong quy định đối tượng chủ đầu tư phát triển nguồn điện, lưới điện, tạo thành điểm nghẽn, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thực hiện Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh.

Vì thế, để tháo gỡ các nút thắt, Bộ Công thương đã đề xuất nhiều giải pháp đột phá trong dự thảo này.

Ông Trang lập luận, Luật Quy hoạch hiện hành không cho phép điều chỉnh cục bộ mà chỉ cho phép điều chỉnh theo kỳ 5 năm. Trong khi đó, dự án điện liên quan đến nhiều vấn đề, ví dụ các chủ đầu tư chậm tiến độ mà cần điều chỉnh kịp thời để phù hợp với kết quả nghiên cứu cập nhật.

Tuy nhiên, họ phải đợi kỳ điều chỉnh quy hoạch, nên dẫn tới chậm điều chỉnh.

"Do đó, chúng tôi đề xuất điều chỉnh linh hoạt đối với các dự án cần điều chỉnh về mặt kỹ thuât, và các dự án chậm tiến độ mà có thể thay thế bằng các dự án khác", ông Trang nói.

Doanh nghiệp và đơn vị phát điện muốn mua bán điện trực tiếp (DPPA) qua lưới điện kết nối riêng, sẽ tự đàm phán giá, không bị giới hạn khung giá.

Lãnh đạo Cục Điện lực cũng cho biết, thời gian qua, nhiều dự án điện gặp khó khăn khi xin chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư.

Do đó, Bộ Công thương đề xuất, các dự án nào thuộc danh mục Quy hoạch Điện VIII và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thì không cần thực hiện chủ trương đầu tư.

Tức là, đến năm 2030, các dự án điện đã được quy hoạch và bảo đảm tiến độ đưa vào vận hành trong năm 2024–2030 sẽ được miễn bước chấp thuận chủ trương đầu tư. Quốc hội sẽ cho phép sử dụng danh mục dự án nguồn và lưới điện đã có trong quy hoạch làm căn cứ triển khai, sau đó mới điều chỉnh các quy hoạch có liên quan khác để đồng bộ.

Trong thực tiễn, để đạt được chủ trương đầu tư, các dự án cần nhiều điều kiện cần đáp ứng. Do đó, khi cắt giảm thủ tục, có thể cắt giảm thời gian 2-3 năm chờ chấp thuận chủ trương đầu tư.

Một điểm quan trọng khác, theo ông Trang, Bộ Công thương đề xuất quy định rõ việc lựa chọn và đấu thầu nhà đầu tư. Dự thảo cho phép các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân có thực lực, điều kiện kinh tế và nhu cầu đầu tư các dự án điện được hưởng các cơ chế vượt các quy định khác.

Ví dụ, phân cấp cho UBND cấp tỉnh chấp thuận các dự án, và các nhà đầu tư có đủ năng lực tài chính và kinh nghiệm được thực hiện các dự án quan trọng, cấp bách.

Ngoài ra, sau khi nhà đầu tư trúng thầu dự án, giá điện trúng thầu sẽ được sử dụng làm giá ký hợp đồng mua bán điện (PPA) với EVN.

Giá này do nhà đầu tư đề xuất trong hồ sơ dự thầu, không vượt khung giá do Bộ Công thương quy định.

Cơ chế này bỏ quy định phải đàm phán lại giá với EVN sau khi trúng thầu, giúp giảm áp lực, rút ngắn thủ tục và tránh việc phải thẩm định lại tổng mức đầu tư nhiều lần như hiện nay.

Đặc biệt, Bộ Công thương bỏ quy định về khung giá đối với trường hợp mua bán điện trực tiếp (DPPA) qua lưới điện kết nối riêng, để các bên tự đàm phán với nhau.

Đồng thời, mở rộng thêm đối tượng. "Trước đây, nhà đầu tư và doanh nghiệp tự thỏa thuận mua bán điện với nhau, còn EVN mua lại điện mà các bên không cam kết với nhau. Giờ đây, các nhà mua bán lẻ trong các khu công nghiệp, khu chế xuất được tham gia vào việc mua bán này", ông Trang nói.

Nghị quyết cũng quy định xử lý nghiêm các chủ đầu tư chây ì, không triển khai dự án điện đúng tiến độ.

Thực tế cho thấy, việc xác định nguyên nhân chậm trễ do chủ đầu tư hay do vướng mắc từ phía Nhà nước là vấn đề phức tạp. Vì vậy, nghị quyết đề xuất các quy định cụ thể và nghiêm khắc hơn để xử lý tình trạng này, phù hợp với đặc thù triển khai các dự án nguồn điện.

Cụ thể, nếu quá 18 tháng kể từ khi được chấp thuận mà chủ đầu tư không đàm phán, ký kết được hợp đồng mua bán điện, dự án sẽ bị thu hồi.

Đồng thời, nghị quyết bổ sung trách nhiệm hậu kiểm của Bộ Công thương và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong phạm vi chức năng quản lý nhà nước của từng cơ quan, nhằm bảo đảm việc thực hiện nghiêm túc, minh bạch và đúng tiến độ.

Hồng Hạnh