Bộ Giáo dục và Đào tạo trả lời về 'lợi ích nhóm trong biên tập, lựa chọn SGK'

Theo đó, cử tri tỉnh Lâm Đồng kiến nghị như sau: “Cử tri kiến nghị làm rõ việc có hay không lợi ích nhóm trong biên tập, lựa chọn sách giáo khoa hiện nay, thay đổi sách giáo khoa gây thất thoát, lãng phí tài sản của nhân dân. Đề nghị Chính phủ sớm chỉ đạo xem xét trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân có liên quan đến vi phạm trong biên tập, lựa chọn sách giáo khoa để xử lý nghiêm minh trước pháp luật.

Bộ GD-ĐT trả lời như sau:

Hiện nay, quy trình biên soạn sách giáo khoa (SGK) được các tổ chức, cá nhân thực hiện theo quy định của Luật Xuất bản, bảo đảm các tiêu chuẩn, tiêu chí về SGK; ngoài ra, thực hiện việc xã hội hóa khâu biên soạn SGK theo Nghị quyết 88 của Quốc hội, các tổ chức, cá nhân tham gia biên soạn SGK theo quy định tại Thông tư số 33/2017/TT-BGDĐT và Thông tư số 05/2022/TT-BGDĐT; các bài học trong SGK thể hiện đúng, đủ, rõ mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt của Chương trình các môn học, hoạt động giáo dục.

SGK các lớp 1, 2, 3, 6, 7 và 10 đã được phê duyệt và đưa vào sử dụng đã đáp ứng được yêu cầu của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Trong quá trình tổ chức thực hiện, Bộ GDĐT cũng đã chỉ đạo thực hiện đồng bộ các giải pháp nâng cao chất lượng SGK từ khâu biên soạn, thẩm định, lựa chọn và sử dụng SGK.

Đối với việc lựa chọn SGK được thực hiện theo hướng dẫn tại Thông tư số 25/2020/TT-BGDĐT, trong đó quy trình lựa chọn SGK được quy định tại Điều 8, các Hội đồng lựa chọn SGK cấp tỉnh dựa trên kết quả lựa chọn SGK của các cơ sở giáo dục phổ thông, đồng thời báo cáo Ủy ban nhân dân cấp tỉnh về quá trình lựa chọn và tiếp thu kết quả lựa chọn SGK của các cơ sở giáo dục phổ thông, như vậy các quy định của Thông tư bảo đảm tính dân chủ, công khai và khâu biên soạn, thẩm định, lựa chọn và sử dụng SGK.

Trong năm qua, Bộ GDĐT đã kiểm tra, thanh tra 14 tỉnh, thành phố, kết quả cho thấy các cơ sở giáo dục phổ thông và Hội đồng lựa chọn SGK đã thực hiện việc lựa chọn SGK đúng theo quy định, kết quả lựa chọn SGK của các Hội đồng môn học trùng với kết quả lựa chọn của các cơ sở giáo dục phổ thông.

Tiếp thu ý kiến của cử tri, thời gian tới, Bộ GDĐT tiếp tục tăng cường công tác giám sát việc biên soạn SGK của các tổ chức, cá nhân. Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra địa phương trong việc lựa chọn SGK, phát hiện những vướng mắc và xử lý các tiêu cực trong quá trình lựa chọn SGK nếu có.

Bảo đảm chất lượng sách giáo khoa phục vụ giáo viên và học sinh

Trả lời kiến nghị của cử tri về “sách giáo khoa hiện nay không tái sử dụng được, gây lãng phí, tốn kém cho một bộ phận không nhỏ nhân dân, đây là điều hết sức bức xúc trong nhân dân, trong khi nước ta còn là một nước nghèo so với thế giới, việc giáo dục là công tác cốt cán để phát triển đất nước, nhiều nước trên thế giới còn khuyến khích học sinh đi học bằng nhiều hình thức cấp phát sách miễn phí, miễn phí học phí. Cử tri đề nghị sớm nghiên cứu sửa đổi.”

Bộ GD-ĐT cho biết, thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về đổi mới Chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, Bộ đã ban hành quy định tiêu chuẩn, quy trình biên soạn, chỉnh sửa SGK; tiêu chí đánh giá SGK và phê duyệt SGK được phép sử dụng trên cơ sở kết quả thẩm định của Hội đồng quốc gia thẩm định SGK; hướng dẫn việc lựa chọn SGK trong các cơ sở giáo dục phổ thông.

Trong đó đã quy định các cơ sở giáo dục phải “sử dụng hiệu quả sách giáo khoa đã được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt trong quả trình dạy và học theo quy định của pháp luật”. Tuy nhiên, trong quá trình dạy và học vẫn còn có hiện tượng học sinh ghi chép vào SGK, dẫn đến SGK không tái sử dụng, gây lãng phí.

Nhằm tăng cường quản lý và sử dụng SGK, Bộ đã chỉ đạo các nhà trường tổ chức tuyên truyền đến từng cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về việc giữ gìn, bảo quản SGK; không viết, vẽ vào SGK để SGK được sử dụng lại lâu bền; bố trí nguồn kinh phí hợp lý để mua SGK cho các thư viện trường học, tổ chức cho học sinh mượn SGK để học tập; vận động học sinh quyên góp, ủng hộ SGK cũ vào thư viện để học sinh các lớp sau tiếp tục được mượn và sử dụng.

Đồng thời, Bộ GD-ĐT đã yêu cầu các nhà xuất bản tổ chức rà soát, đánh giá cụ thể việc in ấn, phát hành SGK nhằm tiết kiệm, giảm giá thành SGK; kịp thời in ấn, phát hành, bảo đảm đủ số lượng, chất lượng SGK phục vụ nhu cầu của giáo viên, học sinh và thực hiện chính sách hỗ trợ SGK cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn, vùng sâu, vùng xa.

Chương trình phân ban cấp THPT mất cân bằng về sĩ số

Cử tri tỉnh Lâm Đồng tiếp tục có ý kiến rằng: “sách giáo khoa của các cấp học và phân ban đối với Trung học phổ thông hiện nay. Sách giáo khoa không có sự thống nhất của các bộ sách mà do các trường lựa chọn gây khó khăn cho học sinh khi chuyển từ trường này đến trường khác hoặc từ địa phương này đến địa phương khác; đồng thời sách giáo khoa chỉ sử dụng một lần gây tốn kém cho xã hội; chương trình phân ban ở cấp học trung học phổ thông dẫn tới có sự mất cân bằng về sĩ số học sinh giữa các ban. Cử tri đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu và sửa đổi cho phù hợp với tình hình thực tế tại Việt Nam hiện nay.”

Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, về chương trình phân ban, mục tiêu của chương trình giáo dục cấp trung học phổ thông (THPT) là giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với người lao động, ý thức và nhân cách công dân.

Rèn luyện khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời, khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động, khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp mới.

Vì vậy, chương trình đã xây dựng để học sinh chọn bốn môn học từ nhóm các môn học lựa chọn phù hợp với nguyện vọng của bản thân và khả năng tổ chức của nhà trường. Thực hiện hướng dẫn của Bộ GD-ĐT, các trường đã xây dựng tổ hợp môn học từ các môn học và các chuyên đề học tập để vừa đáp ứng nhu cầu của người học vừa bảo đảm phù hợp với điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường.

SGK không có sự thống nhất của các bộ sách mà do các trường lựa chọn gây khó khăn cho học sinh khi chuyển từ trường này đến trường khác hoặc từ địa phương này đến địa phương khác

Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông quy định: "Sách giáo khoa cụ thể hóa các yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông về nội dung giáo dục, yêu cầu về phẩm chất và năng lực học sinh; định hướng về phương pháp giáo dục và cách thức kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục. Thực hiện xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa; có một số sách giáo khoa cho mỗi môn học".

Luật Giáo dục 2019 quy định: "Sách giáo khoa triển khai chương trình giáo dục phổ thông, cụ thể hóa yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông về mục tiêu, nội dung giáo dục, yêu cầu về phẩm chất và năng lực của học sinh; định hướng về phương pháp giảng dạy và cách thức kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục; nội dung và hình thức sách giáo khoa không mang định kiến dân tộc, tôn giáo, nghề nghiệp, giới, lứa tuổi và địa vị xã hội".

Như vậy, vai trò của SGK theo Chương trình Giáo dục phổ thông mới đã khác so với SGK hiện hành. Các SGK khác nhau được biên soạn với ngữ liệu, hình ảnh, cấu trúc khác nhau nhưng đều có chung mục tiêu là cụ thể hóa chương trình, nhằm đáp ứng yêu cầu cần đạt đối với từng nội dung giáo dục được quy định trong chương trình. Việc dạy học và kiểm tra, đánh giá thực hiện theo chương trình.

Thời gian tới, Bộ GD-ĐT tiếp tục chỉ đạo việc thực hiện toàn bộ quá trình biên soạn SGK, việc lựa chọn SGK của các địa phương trong bối cảnh thực hiện xã hội hóa SGK, xây dựng tổ hợp môn học lựa chọn bảo đảm sự công tâm, minh bạch.

Quốc Việt