Bỏ phố về quê trước sự dịch chuyển của thị trường lao động

Một thực tế mới

Anh Trần Văn Mạnh (40 tuổi, lao động tự do) cùng vợ đã gắn bó với Hà Nội hơn 20 năm. Tuy nhiên, sau khoảng thời gian dài sinh sống và làm việc tại Thủ đô, anh đã quyết định trở về quê hương của mình. “Tôi làm lao động tự do, không quá ràng buộc công việc ở đây. Về quê, tôi và vợ con được ở gần ông bà và có thể sẽ có cuộc sống nhẹ nhàng hơn” - anh Mạnh chia sẻ.

Câu chuyện của anh Mạnh không phải là trường hợp hiếm thấy. Có những người quyết định về quê khi đã gắn bó với đô thị gần nửa đời người, nhưng cũng có người rời khỏi các thành phố lớn chỉ sau một thời gian ngắn ở đây.

Chị Minh An (27 tuổi, nhân viên văn phòng) từng làm việc tại một công ty ở quận Cầu Giấy ngay từ những ngày đầu sau khi tốt nghiệp đại học. Nhưng rồi chị quyết định về quê hương Tuyên Quang chỉ sau một thời gian gắn bó với nơi đây.

Bộc bạch về lựa chọn của mình, chị Minh An cho biết: “Thu nhập ở quê ít hơn nhưng tôi cảm thấy khá hài lòng khi quyết định về đây. Tôi vừa được ở gần bố mẹ, vừa có thu nhập ổn định, không còn phải lo lắng về chuyện nhà cửa, đi lại”. Tuy nhiên, không phải người lao động nào cũng cảm thấy an tâm sau khi quyết định rời bỏ đô thị về quê an cư lạc nghiệp như chị Minh An.

Vài năm trước đây, nhiều người lao động buộc phải rời các thành phố lớn về ổn định tại quê hương khi mất việc làm, giảm thu nhập do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Số liệu từ Tổng cục Thống kê vào tháng 10/2021 (thời điểm dịch bệnh căng thẳng) cho thấy khoảng 1,3 triệu lao động đã về quê tránh dịch chỉ từ tháng 7 đến giữa tháng 9 năm 2021. Trong đó, khoảng 324.000 người trở về từ Hà Nội, 292.000 người về từ TP Hồ Chí Minh và 450.000 người trở về từ các tỉnh, thành khác phía Nam.

Biểu đồ lực lượng lao động theo quý tại Việt Nam giai đoạn 2020 - 2022 (Ảnh: Tổng cục Thống kê)

Tại thời điểm đó, tình hình cắt giảm nhân sự tại các thành phố khiến nhiều người lao động buộc phải về quê. Tuy nhiên, khi cuộc sống đã dần trở lại bình thường sau đại dịch, nền kinh tế cũng có nhiều dấu hiệu khả quan hơn, nhiều người vẫn lựa chọn rời bỏ các đô thị lớn để về quê lập nghiệp. Từ phản ứng tạm thời trước biến động xã hội, quyết định về quê sinh sống và làm việc đã dần trở thành tư duy của nhiều người trong độ tuổi lao động.

Hơn cả câu chuyện “cơm áo gạo tiền”

Một trong những nguyên nhân dễ thấy nhất lý giải tại sao nhiều người đang dần từ bỏ cơ hội phát triển tại các đô thị là bởi áp lực “cơm áo gạo tiền”. Tại các thành phố lớn, người lao động phải chịu nhiều gánh nặng, trong đó có áp lực phải mua được nhà. Theo thống kê của chuyên trang Batdongsan.com.vn, giá bán nhà riêng ở Hà Nội đã tăng từ mức trung bình 125 triệu đồng/m2 vào tháng 01/2023 lên mức 197 triệu đồng/m2 vào tháng 11/2024, tức đã tăng 1,5 lần chỉ trong vòng hai năm.

“Bỏ phố về quê” đang là lựa chọn của không ít người lao động. (Ảnh minh họa)

Anh Mạnh tâm sự: “Vợ chồng tôi làm đủ thứ việc cũng không đủ trang trải cuộc sống, nói gì đến chuyện mua nhà. Con cái còn nhỏ, ốm đau liên miên, tiền thuốc men, sinh hoạt ngày càng tăng. Vợ chồng tôi thì quen rồi, nhưng nhìn con cái chịu khổ cùng, tôi cũng không cam tâm”. Đối với anh Mạnh hay nhiều người lao động tại các thành phố lớn khác, viễn cảnh về cuộc sống ổn định ngày càng mịt mù và chênh vênh hơn bởi họ không thể đáp ứng được mức sống tại đây.

Không chỉ áp lực tài chính, nhịp sống căng thẳng tại thành phố cũng đang bào mòn sức khỏe thể chất và tinh thần của nhiều người. Chị Minh An quyết định trở về quê hương cũng vì lý do này.

Chị An kể lại, hồi còn ở thành phố, mỗi lần đi làm về đều bị tắc đường, 7 giờ tối chị mới có thể về đến nhà. Thêm nữa, nhịp sống căng thẳng và tình hình ô nhiễm không khí tại đô thị khiến sức khỏe chị ngày càng suy giảm. “Dù có thu nhập tốt, tôi nghĩ đây không phải cuộc sống mà mình mong muốn, tôi về quê để ở gần gia đình, cuộc sống dễ thở hơn nhiều" - chị An nói.

Tuy nhiên, không phải ai về quê cũng để "chạy trốn" khỏi áp lực. Trong bối cảnh các mô hình như nông nghiệp công nghệ cao, du lịch cộng đồng ngày càng phát triển, thêm vào đó là chi phí vận hành doanh nghiệp thấp hơn so với trên thành phố, nhiều người về quê nhằm tìm kiếm cơ hội việc làm mới.

Anh Nguyễn Văn Luân, Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Duy Nguyên, là một trong những gương mặt tiêu biểu nhận Giải thưởng Lương Định Của lần thứ XIX năm 2024 (Giải thưởng vinh danh thanh niên nông thôn làm kinh tế giỏi). Khi còn làm thuê, anh đã được nuôi dưỡng khát khao khởi nghiệp bởi chính sự quan sát, học hỏi từ những người lãnh đạo.

Trở về quê hương Thái Bình với hai bàn tay trắng cùng muôn vàn khó khăn khi không có vốn, cơ sở vật chất không đầy đủ, anh lấy đó là động lực để xây dựng mô hình liên kết sản xuất và bao tiêu lúa tươi, giúp bà con yên tâm canh tác. Hiện doanh nghiệp của anh đạt doanh thu 20 tỷ đồng/năm, tạo việc làm cho 25 thanh niên địa phương.

Anh Nguyễn Văn Luân (thứ hai từ trái sang) đã mang đến giải pháp phát triển nông nghiệp cho bà con địa phương. (Ảnh: NVCC)

Anh Luân chỉ là một trong nhiều người trẻ đã tìm thấy cơ hội phát triển và thành công ngay trên quê hương mình. Điều này góp phần khẳng định rằng thực tế lựa chọn rời bỏ đô thị về quê sinh sống và làm việc không chỉ là lựa chọn cá nhân trước bối cảnh thị trường lao động biến động mà còn góp phần thúc đẩy hướng đi mới cho sự phát triển kinh tế địa phương.

Có thể thấy, trước sự chuyển dịch của thị trường, người lao động cần liên tục trau dồi kiến thức, kỹ năng và tư duy để có thể thích nghi và phát triển tốt trong thời đại mới.

Gia Thịnh