Bổ sung cơ chế giám sát, tham vấn xã hội khi quyết định giá dịch vụ công ích thiết yếu

Quang cảnh phiên thảo luận tại tổ của Quốc hội, chiều 3/11/2025. (Ảnh: DUY LINH)

Tăng cường ứng dụng công nghệ vào quản lý giá

Chiều 3/11, tại phiên thảo luận tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá, các đại biểu Quốc hội thống nhất với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong hoàn thiện thể chế quản lý giá trong bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; kết thúc hoạt động thanh tra của các bộ để sắp xếp lại theo lĩnh vực thuộc Thanh tra Chính phủ; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan hoạt động kinh doanh dịch vụ thẩm định giá.

Việc sửa đổi luật cũng nhằm kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ “điểm nghẽn”, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của Luật Giá với hệ thống pháp luật, phù hợp các cam kết quốc tế.

Quan tâm đến nội dung về hạ tầng dữ liệu và nền tảng quản trị giá thông minh, đại biểu Phạm Trọng Nhân (Thành phố Hồ Chí Minh) nhấn mạnh, việc xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia và nền tảng quản trị giá thông minh là rất cần thiết và không còn là vấn đề mới. Nếu không thực hiện, công tác quản lý giá sẽ nhanh chóng bị lạc hậu.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu. (Ảnh: DUY LINH)

Tuy nhiên, dự thảo luật hiện chưa có quy định về hạ tầng dữ liệu về giá. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung nội dung này vào dự thảo, giao Bộ Tài chính chủ trì xây dựng Trung tâm dữ liệu quốc gia về giá; cho phép kết nối, chia sẻ dữ liệu với hệ thống dữ liệu của các ngành thuế, hải quan, công thương, khoa học-công nghệ, nông nghiệp và môi trường, y tế…

Các dữ liệu về giá do Nhà nước hoặc cơ quan chức năng như Cục Thống kê thu thập cũng cần được cập nhật lên hệ thống và công bố theo thời gian thực, đặc biệt với những dữ liệu buộc phải công khai theo quy định pháp luật. Bên cạnh đó, dữ liệu cần được chia sẻ theo “chuẩn mở” để các đơn vị đủ điều kiện có thể kết nối, khai thác.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân cũng đề nghị dự thảo luật bổ sung nguyên tắc dự báo, cảnh báo sớm về giá, cho phép cơ quan quản lý nhà nước ứng dụng các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) để phân tích yếu tố ảnh hưởng tới biến động giá như chuỗi cung ứng, thời tiết, logistics, giá nhập khẩu và xuất khẩu.

Theo đại biểu, việc ứng dụng công nghệ vào quản lý giá không chỉ giúp cơ quan nhà nước kiểm soát hiệu quả mà còn cung cấp cho doanh nghiệp cảnh báo sớm về biến động chuỗi cung ứng, giá cả xuất nhập khẩu, giúp chủ động hơn trong phương án kinh doanh.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp). (Ảnh: Media Quốc hội)

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nêu rõ, việc bình ổn giá các mặt hàng thiết yếu phục vụ dân sinh là rất cần thiết. Chính phủ cần phân định rõ mặt hàng nào thuộc diện bình ổn giá, như lương thực, thực phẩm thiết yếu.

Đại biểu thống nhất với quy định giao trách nhiệm cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp xã phối hợp với các bộ, ngành để tổ chức thực hiện bình ổn giá, đặc biệt là làm rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương trong điều hành giá các mặt hàng phục vụ dân sinh.

Giám sát chặt lĩnh vực bất động sản để tránh hiện tượng “thổi giá”

Đại biểu Lương Văn Hùng (Quảng Ngãi) đồng tình với việc sửa đổi, thay thế cụm từ “Ủy ban nhân dân cấp huyện” bằng “Ủy ban nhân dân cấp xã” tại điểm b, khoản 2, Điều 20 dự thảo luật để phù hợp mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Đại biểu Lương Văn Hùng (Quảng Ngãi). (Ảnh: Media Quốc hội)

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá kỹ điều kiện bảo đảm thực thi của cấp xã, nhất là về nhân lực, trình độ chuyên môn và nguồn lực hỗ trợ hiện nay còn bất cập.

Đại biểu nhấn mạnh, việc phân cấp, giao thêm thẩm quyền quản lý giá cho Ủy ban nhân dân cấp xã cần được quy định đồng bộ với cơ chế hướng dẫn nghiệp vụ, đào tạo, bồi dưỡng và kiểm tra, giám sát thực hiện, nhằm tránh tình trạng quá tải, chồng chéo hoặc thực hiện không thống nhất giữa các địa phương.

Để nâng cao tính công khai, minh bạch và bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, đơn vị cung ứng và người dân thụ hưởng dịch vụ công ích, đại biểu Lương Văn Hùng cũng đề nghị bổ sung cơ chế giám sát và tham vấn xã hội trong quá trình Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định giá cụ thể các dịch vụ công ích thiết yếu như thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt.

Đại biểu đề nghị quy định rõ việc tham vấn ý kiến của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội ở địa phương để bảo đảm đồng thuận xã hội, phản ánh kịp thời nguyện vọng nhân dân.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội). (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đánh giá cao việc bổ sung quy định về dịch vụ hàng không, giáo dục, y tế… Tuy nhiên, ông cho rằng dự thảo còn thiếu cơ chế quan trọng là kê khai và kiểm tra giá đối với các mặt hàng thiết yếu có tác động lớn đến đời sống người dân.

“Ở nhiều nước, doanh nghiệp không được phép tự ý tăng giá nếu không có lý do hợp lý như thay đổi nguyên liệu hay công thức. Việc tăng giá vô cớ sẽ bị kiểm tra và xử phạt nặng. Việt Nam cũng cần cơ chế tương tự để ngăn tình trạng lợi dụng khan hiếm hàng hóa để đẩy giá”, ông nói.

Đại biểu đề xuất, những mặt hàng thông thường nhưng có biến động giá từ 20% trở lên cần phải kê khai và kiểm soát giá bắt buộc, không chỉ trong trường hợp thiên tai hay dịch bệnh. Đặc biệt, lĩnh vực bất động sản cần được giám sát chặt để tránh hiện tượng “thổi giá”, gây bất ổn thị trường.

Đại biểu Trần Thị Hồng An (Quảng Ngãi). (Ảnh: Media Quốc hội)

Đại biểu Trần Thị Hồng An (Quảng Ngãi) lưu ý, để tránh quá tải công việc ở cấp xã khi bổ sung thẩm quyền bình ổn giá, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu cơ chế ủy quyền hoặc liên thông quản lý giá giữa cấp xã và cấp tỉnh, đồng thời hướng dẫn cụ thể trách nhiệm phối hợp giữa các sở, ngành liên quan trong tổ chức thực hiện bình ổn giá.

Bà cho rằng, theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Ủy ban nhân dân cấp xã hiện đang thực hiện nhiều nhóm nhiệm vụ, quyền hạn từ Trung ương phân cấp, nếu tiếp tục giao thêm nhiệm vụ bình ổn giá sẽ gây quá tải và khó khả thi.

Đối với danh mục hàng hóa và dịch vụ do Nhà nước định giá (khoản 4, Điều 1), đại biểu Trần Thị Hồng An đề nghị bổ sung cụm từ “Tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia” ở số 27 Phụ lục 2 để bảo đảm đồng bộ với dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp đang được Quốc hội xem xét.

Đại biểu cũng kiến nghị cần quy định khung giá tối thiểu rõ ràng nhằm tránh việc định giá chủ quan, gắn với lợi ích nhóm, đồng thời bảo đảm minh bạch và phù hợp với thực tế thị trường.

TRUNG HƯNG