Bổ sung cơ chế kiểm tra, giám sát đặc biệt khi 'quyết định của chánh án là quyết định cuối cùng'

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng thành lập Tòa chuyên trách về phá sản và sở hữu trí tuệ ở các tòa khu vực sẽ kéo theo bổ nhiệm lãnh đạo, có thêm biên chế trong khi số lượng án không nhiều (ảnh Văn phòng Đoàn Đại biểu Quốc hội và HĐND tỉnh Hải Dương cung cấp)

Chiều 26/5, Kỳ hợp thứ 9 Quốc hội khóa XV thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án.

Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Tỉnh ủy viên, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương đánh giá việc điều chỉnh Tòa án Nhân dân cấp tỉnh không còn thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm tất cả các vụ việc dân sự, vụ án hành chính, giải quyết phá sản, thực hiện hoạt động hòa giải đối thoại tại tòa án mà trao quyền cho Tòa án Nhân dân khu vực là phù hợp với quy mô, tổ chức bộ máy mới của tòa án sau sắp xếp.

Theo đại biểu, so với Tòa án Nhân dân cấp huyện trước đây, tòa khu vực được thành lập sẽ mạnh hơn về tổ chức, chuyên môn và nhân lực. Điều này sẽ giúp Tòa án Nhân dân cấp tỉnh chuyên trách hơn trong các thủ tục phúc thẩm, giám đốc thẩm… Mô hình này cũng tương đồng với nhiều quốc gia trên thế giới, đó là hệ thống tòa án cấp tỉnh chủ yếu giữ vai trò kiểm tra, giải quyết kháng nghị, kháng cáo chứ không phải cấp xét xử đầu tiên.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị việc giao thẩm quyền cho Tòa án Nhân dân khu vực cần có những quy định, hướng dẫn cụ thể, đặc biệt là quy định về việc chuyển giao đối với các vụ việc còn đang được giải quyết, song song với đó là việc đầu tư hệ thống cơ sở vật chất đồng bộ, bảo đảm cho việc thực hiện các nhiệm vụ theo thẩm quyền.

Theo dự thảo sẽ có Tòa Phá sản và Tòa Sở hữu trí tuệ tại Tòa án Nhân dân khu vực. Đại biểu Nga cho rằng cần cân nhắc kỹ lưỡng về việc thành lập Tòa Phá sản và Tòa Sở hữu trí tuệ ở cấp khu vực. Đại biểu cho biết thực tiễn xét xử hiện nay cho thấy số lượng vụ án trong hai lĩnh vực này không lớn, thậm chí tại nhiều tỉnh, thành phố hầu như không phát sinh loại án này trong cả năm. “Thành lập Tòa chuyên trách về phá sản và sở hữu trí tuệ ở các tòa khu vực sẽ kéo theo việc bổ nhiệm thêm chức danh lãnh đạo, biên chế, trong khi hiệu suất xét xử của các tòa này vẫn thấp. Đối với 2 lĩnh vực này, tôi đề nghị bố trí thẩm phán chuyên trách trong Tòa Kinh tế hoặc Tòa Dân sự đảm nhiệm, không tổ chức thêm tòa chuyên trách”, đại biểu Nga nêu ý kiến.

Về quy định giải quyết khiếu nại, kiến nghị về việc trả lại đơn khởi kiện, dự thảo sửa đổi, bổ sung khoản 6 điều 194, trong đó quy định: Quyết định giải quyết khiếu nại, kiến nghị của Chánh án Tòa án trên một cấp trực tiếp có hiệu lực thi hành và được gửi ngay cho người khởi kiện, viện kiểm sát cùng cấp, viện kiểm sát đã kiến nghị và tòa án đã ra quyết định trả lại đơn khởi kiện. Quyết định của chánh án là quyết định cuối cùng.

Cho rằng quy định “quyết định của chánh án là quyết định cuối cùng” sẽ bảo đảm dứt điểm trong việc giải quyết khiếu nại, kiến nghị về việc trả lại đơn khởi kiện nhưng cần cơ chế kiểm tra, giám sát, đại biểu Nga đề nghị cân nhắc bổ sung thêm cơ chế kiểm tra, giám sát đặc biệt để tăng tính trách nhiệm, sự đánh giá minh bạch, khách quan đối với chánh án trong việc xem xét, giải quyết khiếu nại, kiến nghị trong trường hợp này để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện.

PV