Bổ sung nhà làm việc của bác sĩ Yersin vào quần thể di tích quốc gia

Như Báo CAND đã thông tin, cách đây 120 năm, bác sĩ Yersin (1863-1943) đã lập Trạm quan trắc khí tượng trên núi Hòn Bà ở độ cao 1.578m so với mặt nước biển vào năm 1903. Đến năm 1914, bác sĩ Yersin xây dựng thêm căn nhà gỗ hai tầng, có bể nước kiên cố được ông sử dụng làm nơi ở và làm việc khi lên Hòn Bà nghiên cứu, đồng thời trồng thử nghiệm cây quinquina để sản xuất thuốc ký ninh chống sốt rét.

Địa điểm nhà làm việc trên núi Hòn Bà này gắn bó với cuộc đời và sự nghiệp nghiên cứu khoa học, y học phục vụ con người của nhà bác học - bác sĩ Alexandre Yersin. Sau khi bác sĩ Yersin mất (1943), ngôi nhà này bỏ hoang, xuống cấp hư hỏng cùng dòng thời gian và chỉ còn nền móng.

Nhà làm việc của bác sĩ Yersin trên núi Hòn Bà được xây dựng lại. Ảnh: Hội Ái mộ Yersin Khánh Hòa.

Ngày 28/9/1990, Bộ Văn hóa Thông tin - nay là Bộ VH-TT&DL đã có quyết định xếp hạng quần thể “Di tích lịch sử lưu niệm Nhà bác học Alexandre Yersin” tại Khánh Hòa là di tích quốc gia. Quần thể di tích này gồm thư viện nằm trong Viện Pasteur Nha Trang ở đường Trần Phú, phường Xương Huân, TP Nha Trang; chùa Linh Sơn và mộ Yersin ở xã Suối Cát, huyện Cam Lâm.

Đến năm 2005, ngôi nhà trên núi Hòn Bà mới được xây dựng lại trên nền móng cũ với kết cấu, hình dáng giống như căn nhà xưa, sử dụng làm nơi trưng bày một số hình ảnh, hiện vật về cuộc đời, sự nghiệp của nhà bác học Yersin.

Trạm quan trắc và nhà làm việc trên núi Hòn Bà được bác sĩ Yersin xây dựng cách đây khoảng 109 năm. Ảnh: Hội Ái mộ Yersin Khánh Hòa sưu tầm.

Đầu tháng 2/2023, UBND tỉnh Khánh Hòa có tờ trình đề nghị Bộ VH-TT&DL xếp hạng bổ sung địa điểm Nhà làm việc của bác sĩ Alexandre Yersin trên núi Hòn Bà vào quần thể “Di tích lịch sử lưu niệm Nhà bác học Alexandre Yersin” tại Khánh Hòa.

Tượng bác sĩ Yersin trong công viên Yersin bên bờ biển Nha Trang. Ảnh: Hữu Toàn.

Alexandre Yersin (1863 – 1943) là người Thụy Sĩ gốc Pháp, đến Nha Trang – Việt Nam từ tháng 7/1891 và đã chọn nơi này là quê hương thứ hai gắn bó suốt cuộc đời mình.

Ông không chỉ là người tìm ra cao nguyên Lang Bian – Đà Lạt; đưa cây cao su, canh ki na vào Đông Dương để nghiên cứu và phát triển, mà còn trọn đời phục vụ cho khoa học và nhân loại với những công trình nghiên cứu tìm ra vi trùng và điều chế huyết thanh chống bệnh dịch hạch, tìm ra độc tố bệnh bạch hầu, xây dựng các trại chăn nuôi thuộc Viện Pauter Đông Dương, thành lập Viện Pauter Nha Trang, Trường Y Đông Dương…

Ông là nhà bác học, nhà nhân văn lớn, cuộc đời và sự nghiệp của ông đi vào lịch sử như một huyền thoại, nhưng với người dân Nha Trang từ thời xưa vẫn gọi Yersin là “ông Năm” - rất gần gũi và thiện cảm. Năm 2014, Yersin được Nhà nước truy tặng danh hiệu “Công dân Việt Nam danh dự”.

Hữu Toàn