Bổ sung nhiều điểm mới, căn cứ có thể lượng hóa, đo đếm mức độ tín nhiệm

Đánh giá cao những điểm mới của Nghị quyết, Ủy viên Chuyên trách Ủy ban Pháp luật Lê Thanh Hoàn cho rằng, với nhiều căn cứ đánh giá mức độ tín nhiệm có thể lượng hóa, đo đếm được sẽ giúp đại biểu có thể đánh giá chính xác hơn về người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.

Nhiều điểm mới nổi bật

- Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua có những điểm mới nổi bật nào, thưa ông?

- Điểm mới đầu tiên của Nghị quyết lần này, theo tôi, đó là Quốc hội quyết nghị sẽ không thực hiện lấy phiếu tín nhiệm đối với cán bộ cấp xã. Việc lấy phiếu tín nhiệm chỉ được thực hiện tại HĐND cấp tỉnh, cấp huyện.

Thứ hai, Nghị quyết cũng sẽ không thực hiện lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ đã có thông báo nghỉ công tác chờ nghỉ hưu hoặc được bổ nhiệm, bầu cử trong năm lấy phiếu tín nhiệm. Đây là quy định thể chế hóa Quy định số 96-QĐ/TW của Bộ Chính trị về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị.

Thứ ba, Nghị quyết đã có những bổ sung so với quy định hiện hành và quy định cụ thể hơn về các căn cứ để đánh giá mức độ tín nhiệm đối với từng cá nhân được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.

Thứ tư, về quy trình lấy phiếu tín nhiệm, trong Nghị quyết đã làm rõ hơn, điều chỉnh các mốc thời gian gửi các báo cáo phục vụ việc lấy phiếu tín nhiệm.

Thứ năm, Nghị quyết cũng bổ sung quy định quan trọng về quy trình lấy phiếu tín nhiệm, trong đó có quy định phiên họp lấy phiếu tín nhiệm chỉ được tiến hành khi có ít nhất 2/3 tổng số đại biểu tham dự; tỷ lệ tín nhiệm được tính trên tổng số đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND tham gia lấy phiếu tín nhiệm, thay vì tính trên tổng số đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND như hiện nay.

Đồng thời, Nghị quyết cũng đã sửa đổi quy trình thực hiện để bảo đảm quyền được giải trình của người được bỏ phiếu tín nhiệm sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo trước Quốc hội kết quả thảo luận tại Đoàn đại biểu Quốc hội.

Thứ sáu, trong Nghị quyết đã có một số sửa đổi, bổ sung quan trọng về hệ quả của việc lấy phiếu tín nhiệm, để thể chế hóa Quy định số 96-QĐ/TW của Bộ Chính trị. Theo đó, người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa đến dưới 2/3 tổng số phiếu đánh giá “tín nhiệm thấp” thì có thể xin từ chức; trường hợp không xin từ chức thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội và Thường trực HĐND trình HĐND tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm tại kỳ họp đó hoặc kỳ họp gần nhất.

Với người có từ 2/3 tổng số phiếu đánh giá "tín nhiệm thấp" trở lên, thì cơ quan hoặc người có thẩm quyền giới thiệu người đó để Quốc hội, HĐND bầu, phê chuẩn sẽ có trách nhiệm trình Quốc hội, HĐND tiến hành miễn nhiệm tại ngay kỳ họp đó hoặc tại kỳ họp gần nhất. Trước đó, theo quy định tại Nghị quyết số 85/2014/QH13 của Quốc hội về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn, khi có trên 2/3 số phiếu thu về "tín nhiệm thấp" mới xem xét cho từ chức hoặc đưa ra bỏ phiếu tín nhiệm.

Thứ bảy, Nghị quyết cũng quy định về việc nghiêm cấm thực hiện hành vi trái pháp luật ảnh hưởng đến kết quả lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, mức độ tín nhiệm hoặc lợi dụng lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm để làm giảm uy tín của người khác, gây chia rẽ, mất đoàn kết nội bộ. Đồng thời, quy định rõ về việc cấm vận động hoặc có hành vi trái pháp luật tác động đến đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND trong quá trình lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.

- Với rất nhiều điểm mới như vậy, chúng ta có thể kỳ vọng như thế nào với việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm - một trong những hình thức giám sát quan trọng được cử tri và Nhân dân luôn quan tâm, theo dõi, chờ đợi?

- Việc Quốc hội xây dựng và thông qua Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi) tại Kỳ họp vừa qua nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về công tác cán bộ và việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị; góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất trong việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm tại Quốc hội, HĐND. Đồng thời, khắc phục những hạn chế, vướng mắc trong thực tiễn thi hành; tăng cường trách nhiệm của người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.

Điểm mới đáng chú ý nữa, đó là trong Nghị quyết sửa đổi lần này đã quy định cụ thể về việc phải công khai các thông tin sau khi tổ chức lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm với cử tri và Nhân dân. Thực tế cho thấy, khi người dân được tiếp cận những thông tin chính thống về lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm sẽ là một trong những nội dung quan trọng để tuyên truyền tốt hơn với công tác đánh giá, quy hoạch, bổ nhiệm cán bộ. Điều này cũng thể hiện sự công khai, dân chủ, khách quan, minh bạch kết quả lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.

Người lấy phiếu tín nhiệm có thể tự soi, tự sửa, tự hoàn thiện

- Tại Kỳ họp thứ Sáu tới, Quốc hội sẽ tiến hành lấy phiếu tín nhiệm với các chức danh lãnh đạo do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn. Rõ ràng, việc Quốc hội thông qua Nghị quyết theo quy trình, thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ Năm vừa qua sẽ là căn cứ, tiền đề quan trọng để Quốc hội tiến hành công việc này, thưa ông?

- Việc lấy phiếu tín nhiệm với người giữ chức danh lãnh đạo do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn hiện được tiến hành theo quy định tại Nghị quyết số 85/2014/QH13 của Quốc hội. Với việc sửa đổi Nghị quyết lần này, hoạt động lấy phiếu tín nhiệm với người giữ chức danh lãnh đạo do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn sẽ được thực hiện định kỳ vào kỳ họp cuối năm của năm thứ 3 trong mỗi nhiệm kỳ. Quy định này sẽ giúp người giữ chức danh lãnh đạo do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cho việc lấy phiếu tín nhiệm.

Quan trọng hơn, với nhiều điểm mới trong các quy định về căn cứ đánh giá mức độ tín nhiệm, Nghị quyết lần này cho phép đánh giá toàn diện kết quả thực hiện nhiệm vụ của các chức danh được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm. Trong đó, nhiều căn cứ đánh giá mức độ tín nhiệm có thể lượng hóa, đo đếm được, tạo cơ sở cho đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND đánh giá chính xác hơn về người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.

Đặc biệt, các quy định cụ thể, rõ ràng hơn về căn cứ đánh giá mức độ tín nhiệm cũng sẽ giúp từng cá nhân được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm tự soi, tự sửa, tự hoàn thiện bản thân, thực hiện tốt hơn các nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, Nhân dân giao phó.

- Trong các quy định, điểm mới đáng chú ý của Nghị quyết, ông ấn tượng với nội dung nào?

- Tôi đặc biệt ấn tượng với các tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao được quy định khá rõ, như căn cứ đánh giá về tính năng động, đổi mới sáng tạo, thậm chí là tính quyết đoán và dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Như chúng ta đều biết, tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội cũng như chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Năm, nhiều đại biểu Quốc hội đã nêu ý kiến về tình trạng cán bộ sợ trách nhiệm, sợ sai, không dám làm.

- Xin cảm ơn ông!

Thanh Hải thực hiện