Bộ Tài chính bỏ đề xuất áp thuế 20% với lãi bán chứng khoán

Trong dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) vừa được Bộ Tài chính trình Bộ Tư pháp thẩm định, cơ quan soạn thảo đã xác định phương án cuối cùng đối với thuế suất áp dụng cho hoạt động chuyển nhượng vốn và chứng khoán.

Theo dự thảo, thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán của cá nhân cư trú sẽ chịu mức thuế 0,1% tính trên giá trị bán ra của từng giao dịch. Đối với cá nhân không cư trú, thuế suất 0,1% cũng được áp dụng tương tự cho cả chuyển nhượng vốn lẫn chứng khoán.

Điều này đồng nghĩa với việc Bộ Tài chính đã bỏ phương án tính thuế 20% trên phần lợi nhuận ròng từng được đề xuất vào tháng 7. Khi đó, cơ quan soạn thảo cho rằng thu nhập chịu thuế cần được xác định bằng giá bán trừ đi giá mua cùng các chi phí hợp lý, rồi áp mức thuế 20%. Nếu nhà đầu tư không chứng minh được giá vốn và chi phí, cơ chế dự phòng vẫn là áp thuế 0,1% trên giá trị giao dịch như hiện hành.

Bộ Tài chính bỏ đề xuất áp thuế 20% với lãi bán chứng khoán.

Tuy nhiên, đề xuất này đã gây nhiều tranh luận. Nhiều ý kiến cho rằng thuế suất 20% tuy phù hợp thông lệ quốc tế, nhưng không thực tế với thị trường Việt Nam, vốn còn thiếu dữ liệu chuẩn hóa về giá vốn, chi phí và có tỷ lệ lớn nhà đầu tư cá nhân giao dịch ngắn hạn.

Nếu áp dụng, chính sách sẽ làm tăng rủi ro hành chính, phức tạp trong khâu kê khai – quyết toán, đồng thời ảnh hưởng tiêu cực tới thanh khoản thị trường.

Việc giữ nguyên cách tính thuế 0,1% trên giá trị giao dịch được đánh giá là lựa chọn hợp lý hơn trong giai đoạn hiện nay.

Chính sách này giúp đơn giản hóa thủ tục, dễ thu – dễ nộp, đồng thời tạo điều kiện duy trì sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán. Theo các chuyên gia, cơ chế này sẽ tiếp tục khuyến khích sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân, giữ dòng vốn ổn định và cải thiện thanh khoản.

Thực tế, từ khi Luật Thuế TNCN năm 2007 ra đời, Việt Nam đã từng đưa ra hai cơ chế: hoặc chịu thuế 20% trên phần lãi (capital gain), hoặc đóng 0,1% trên giá trị bán – bất kể lãi hay lỗ. Nhưng trên thực tế, gần như không có nhà đầu tư nào chọn mức thuế 20%, vì thủ tục rườm rà và khó chứng minh giá vốn. Do đó, đến năm 2013, luật chỉ giữ lại phương án thuế khoán 0,1% và áp dụng đến nay.

Một số công ty chứng khoán như Yuanta Việt Nam cho rằng phương án 20% có ưu điểm nhất định, ví dụ như tăng tính công bằng khi chỉ thu trên lợi nhuận thực tế. Nhiều thị trường phát triển cũng áp dụng mô hình này.

Tuy nhiên, trong điều kiện Việt Nam, giải pháp 0,1% vẫn được xem là phù hợp hơn, vừa đảm bảo nguồn thu ngân sách, vừa tránh tạo thêm rào cản cho sự phát triển của thị trường chứng khoán vốn đang trong quá trình mở rộng và thu hút dòng vốn ngoại.

Thanh Thắng