Bộ trưởng Bộ Tư pháp lưu ý khi thực hiện quy định phân cấp, phân quyền
Các nghị định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền chỉ có hiệu lực pháp luật đến ngày 1/3/2027. Các nội dung về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền và trình tự, thủ tục thực hiện tại các nghị định này sẽ được thay thế bằng các quy định của luật, nghị quyết, nghị định mới.
Chính phủ vừa ban hành 28 Nghị định về phân quyền, phân cấp; phân định thẩm quyền giữa Chính phủ và chính quyền địa phương 2 cấp.
Trong tổng số 1.464 nhiệm vụ phân quyền, phân cấp, có 1059 nhiệm vụ, thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ và Bộ trưởng được phân cấp, phân quyền cho địa phương; 1.248 nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền cấp huyện được điều chỉnh cho chính quyền xã hoặc tỉnh.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh
PV: Các nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền vừa mới ban hành tập trung điều chỉnh những vấn đề gì và việc áp dụng pháp luật như thế nào, thưa ông?
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Phạm vi điều chỉnh của các nghị định về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền chỉ tập trung quy định việc điều chỉnh lại thẩm quyền, chủ yếu từ cơ quan Trung ương cho chính quyền địa phương; điều chuyển nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện cho chính quyền địa phương cấp tỉnh và chính quyền địa phương cấp xã; đồng thời quy định trình tự, thủ tục mới để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn nếu việc thay đổi thẩm quyền dẫn tới thay đổi về trình tự, thủ tục.
Như vậy, các nghị định này chỉ quy định những nội dung cần sửa đổi của pháp luật hiện hành kể cả luật, nghị quyết, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội để phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền và trình tự, thủ tục thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền, mà không quy định lại những nội dung vẫn còn phù hợp tại các văn bản này.
Do đó, các bộ, ngành, địa phương áp dụng đồng thời quy định của các nghị định và quy định còn phù hợp của pháp luật hiện hành để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền.
Đối với những tình huống có thể phát sinh, các bộ, địa phương căn cứ quy định chuyển tiếp tại Điều 50 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 và tại các nghị định để có biện pháp xử lý kịp thời.
Cần lưu ý, theo quy định tại khoản 8 Điều 54 Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định vấn đề chuyển tiếp khi thực hiện công việc, thủ tục khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.
Đồng thời khoản 8 Điều 54 của luật cũng quy định nguyên tắc áp dụng, trường hợp văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ quy định về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương đã có quy định về việc giải quyết đối với các công việc, thủ tục quy định tại khoản này thì thực hiện theo quy định của Chính phủ.
Về nguyên tắc, các nghị định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền chỉ có hiệu lực pháp luật đến ngày 1/3/2027. Các nội dung về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền và trình tự, thủ tục thực hiện tại các nghị định này sẽ được thay thế bằng các quy định của luật, nghị quyết, nghị định mới/sửa đổi, bổ sung.
Ngay sau khi nghị định được ban hành cho đến ngày 1/3/2027, các bộ, ngành phải rà soát pháp luật hiện hành để đề xuất sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các luật, nghị quyết, pháp lệnh, nghị định có liên quan để điều chỉnh cho phù hợp với nguyên tắc, quy định về phân định thẩm quyền, phân quyền và phân cấp mới.
Trong quá trình triển khai thực hiện, các bộ, ngành, địa phương cần đánh giá hiệu quả việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền, phân cấp để kiến nghị các cấp có thẩm quyền xem xét, điều chỉnh, bảo đảm phù hợp về thẩm quyền, khả năng, điều kiện thực tiễn.
PV: Có ý kiến lo ngại do thời gian gấp và các bộ, ngành, địa phương yêu cầu phải phân cấp, phân quyền triệt để nên có thể có nhiệm vụ, quyền hạn chưa rõ ràng, chưa thật sự hợp lý về thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện. Có quy định nào để phòng cho tình huống này?
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Để tổ chức thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ, quyền hạn của địa phương, khoản 7 Điều 13 Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định rất “mở” để trao quyền chủ động cho chính quyền địa phương.
Cụ thể, trường hợp cần phải thay đổi trình tự, thủ tục, thẩm quyền đang được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên mới thực hiện được việc phân cấp thì HĐND, UBND, Chủ tịch UBND cấp tỉnh điều chỉnh các quy định đó tại văn bản quy phạm pháp luật về phân cấp do mình ban hành để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp.
Việc này bảo đảm yêu cầu về cải cách hành chính theo hướng giảm thủ tục hành chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong giải quyết thủ tục hành chính, không quy định thêm thành phần hồ sơ, không tăng thêm yêu cầu, điều kiện, thời gian giải quyết thủ tục đang áp dụng.
Chủ tịch UBND cấp tỉnh có trách nhiệm thực hiện việc công khai thủ tục hành chính có thay đổi, điều chỉnh quy định tại khoản này theo quy định của pháp luật và sau đó có trách nhiệm tổng hợp, báo cáo cơ quan quản lý nhà nước ở Trung ương về ngành, lĩnh vực có liên quan về việc điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp tại địa phương mình.
Đối với nhiệm vụ được phân cấp chưa phù hợp thẩm quyền, điều kiện, năng lực, nguồn lực, chức năng, nhiệm vụ của địa phương, cơ quan được phân cấp có thể kiến nghị cơ quan phân cấp để điều chỉnh; kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung pháp luật liên quan.
Đồng thời tại khoản 9 Điều 54 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng quy định cụ thể các trường hợp cần giải quyết các vấn đề phát sinh khi tổ chức chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã.
Trong đó HĐND, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm xem xét, ban hành văn bản hoặc ủy quyền ban hành văn bản để giải quyết các vấn đề phát sinh trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình; có thể ban hành văn bản hành chính để hướng dẫn giải quyết các vấn đề phát sinh nếu đủ điều kiện quy định tại khoản 10 Điều 54 của Luật. Đồng thời tổ chức xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền hoặc trình cơ quan, người có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, ban hành văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh nội dung quy định tại văn bản hành chính hoặc nội dung đã ủy quyền ban hành.
PV: Trong việc thực hiện nhiệm vụ rất quan trọng và cũng rất khó khăn, các địa phương cần lưu ý những gì?
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Với số lượng nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền rất lớn, chính quyền địa phương cần chủ động xây dựng, ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong trường hợp cần thiết hoặc trong trường hợp quy định tại các nghị định chưa rõ ràng, hợp lý về thẩm quyền, trình tự, thủ tục; công bố các thủ tục hành chính theo thẩm quyền bảo đảm có hiệu lực đồng thời với các nghị định.
Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cần chủ động xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền; tổ chức hội nghị, tập huấn, hướng dẫn cho cán bộ, công chức. Mặc khác, cần chuẩn bị điều kiện cần thiết, nguồn lực, cơ sở vật chất, con người để bảo đảm thực hiện nhiệm vụ.
Trong quá trình triển khai thực hiện các nghị định, nếu có khó khăn, vướng mắc cần sớm phản hồi cho các bộ quản lý ngành, lĩnh vực hoặc kiến nghị với Chính phủ, lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo các bộ, ngành để có phương án giải quyết, hướng dẫn, giải đáp; liên hệ theo đường dây nóng của Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ.
Đáng chú ý, tại các nghị định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền quy định lồng ghép việc thực hiện trực tuyến nhiều thủ tục hành chính (yêu cầu kết nối các cơ sở dữ liệu và tra cứu thông tin, người dân không phải cung cấp nếu đã có thông tin trong các cơ sở dữ liệu) và thực hiện chủ trương "phi địa giới" trong tiếp nhận giải quyết thủ tục hành chính.
Để bảo đảm thực hiện tốt các yêu cầu này, đề nghị các địa phương ưu tiên đầu tư trang thiết bị; thường xuyên cập nhật, làm sạch cơ sở dữ liệu theo yêu cầu, nhiệm vụ; tập huấn về công nghệ thông tin cho công chức/viên chức/người lao động tham gia tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính.
PV: Xin cảm ơn bộ trưởng!
