Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Mức đóng BHXH hiện nay của Việt Nam là tương đối phù hợp

Bộ trưởng cho biết, về trợ cấp hưu trí xã hội, đây là vấn đề mà Chính phủ, Ban soạn thảo đã bám sát tinh thần Nghị quyết 28 để thảo luận, cân nhắc và trình với Quốc hội. Đây là tầng đầu tiên trong hệ thống bảo hiểm xã hội (BHXH) đa tầng theo định hướng Nghị quyết 28.

Trợ cấp hưu trí xã hội do ngân sách nhà nước đảm bảo cho người lao động ở các độ tuổi là người cao tuổi, không có lương hưu, không có BHXH hàng tháng.

Về việc điều chỉnh giảm dần độ tuổi trợ cấp hưu trí xã hội, trước mắt kỳ này Chính phủ đề xuất với Quốc hội giảm từ 80 xuống 75, với phương án sẽ tiếp tục giảm dần, tiến tới tiệm cận tuổi nghỉ hưu. Việc điều chỉnh này sẽ tùy theo tình hình phát triển kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách của Nhà nước. Việc này điều chỉnh thời điểm nào, mức nào sẽ do Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Đồng thời, để linh hoạt quy định mức hỗ trợ kinh phí cho trợ cấp hưu trí xã hội, cũng như các hỗ trợ khác như thai sản, hỗ trợ phụ nữ trẻ em,... sẽ giao cho Chính phủ quy định. Chính phủ sẽ báo cáo Thường vụ Quốc hội trước khi xem xét, quyết định theo thẩm quyền.

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung phát biểu giải trình tại phiên họp. Ảnh: Quốc hội

Về vấn đề BHXH một lần, đây là vấn đề lớn, quan trọng, nhạy cảm, vừa có tính chất chính trị - xã hội nhưng cũng có tính chất chuyên môn rất cao. Do đó Ban soạn thảo và Chính phủ sẽ tiếp tục cân nhắc thấu đáo, nghiên cứu, lấy thêm ý kiến của các đối tượng thụ hưởng, của người sử dụng lao động.

Vừa qua bên cạnh nguyên nhân chính rút BHXH là khó khăn, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, đã tổng kết có 5 nguyên nhân. Do đó, có thể thấy rằng để đưa ra phương án BHXH một lần cần hướng tới hai mục tiêu cơ bản.

Thứ nhất là đáp ứng được nhu cầu chính đáng của người tham gia BHXH vẫn có quyền được rút BHXH.

Thứ hai là phải phấn đấu để giữ chân người lao động trong hệ thống đảm bảo an sinh xã hội và chăm lo cho người dân khi về già có lương hưu, đảm bảo cuộc sống. Hiện tại chúng ta khó có thể đưa ra một phương án tối ưu, phương án chỉ có ưu điểm mà sẽ đi theo phương án tiếp tục đề xuất, hoặc chọn phương án nhiều ưu điểm hơn.

Qua thảo luận và ý kiến của người lao động, tổ chức lao động vừa qua góp ý và đặc biệt là ý kiến thảo luận của Quốc hội hôm nay, chúng tôi cho rằng việc điều chỉnh hưởng BHXH sẽ tiếp tục được điều chỉnh theo hướng là người lao động có quyền vấn đề này nhưng không phân biệt người đóng trước hay đóng sau sau khi Luật có hiệu lực.

Về vấn đề mức cho rút, Bộ trưởng cho biết, có đại biểu cho rằng chỉ cho rút 8% là người lao động đóng, 22% người sử dụng lao động đóng để lại. Cũng có ý kiến đề nghị giữ lại 14% mà doanh nghiệp đóng, còn 12% người lao động muốn rút thì cho rút.

“Chúng tôi xin báo cáo thêm với Quốc hội, khi Ban soạn thảo đưa ra phương án 2, tức là 50-50 thì ở đây 50 là thời gian đóng, chứ không phải mức đóng. Ở đây cần phải nói rõ là phân biệt để lại 50% là để lại cho người lao động và được ghi nhận trong sổ BHXH để người lao động tiếp tục được hưởng các quyền lợi BHXH.

Khi người lao động quay trở lại tham gia thì được cộng hưởng tiếp thời gian đóng, còn nếu không tham gia thì khi đến tuổi nghỉ hưu, người lao động sẽ hưởng trợ cấp hàng tháng”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.

Về lý do phải chọn phương án 50-50, Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội lý giải vì phương án này vẫn đảm bảo được quyền của người tham gia là được hưởng BHXH một lần và công bằng trước, sau khi Luật có hiệu lực. Thứ hai là phù hợp với khuyến nghị của các tổ chức quốc tế, khắc phục được những vướng mắc hiện nay. Thứ ba là giữ được chân người lao động.

Toàn cảnh kỳ họp. Ảnh: Quốc hội

Về mặt kỹ thuật, thời gian thực hiện đóng sẽ phù hợp với cách thức quản lý BHXH hiện nay cũng như thông lệ quốc tế là ghi nhận theo thời gian và tiền lương làm căn cứ đóng, không phân biệt phần đóng của người lao động và người sử dụng lao động. Tất cả các nước đều theo hướng đó.

Phương án của Ban soạn thảo nêu ra, số kinh phí khi rút cũng sẽ tương đương với số đóng của người lao động là 8%, tức là 8% tiền lương đóng của người lao động trong 1 năm sẽ tương đương với 0,96% tháng lương. Đồng thời khắc phục được hạn chế và khó thực thi nếu như theo phương án một số đại biểu Quốc hội nêu.

Cũng theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, tỷ lệ đóng và quỹ hưu trí tử tuất của người lao động thời gian qua rất khác nhau. Có thời gian ghi 5%, có thời gian 6%, có thời gian 7% và hiện nay là 8%, nếu tính 8% thì sẽ không thực hiện được đối với người 5%, 6%, 7%.

Thứ hai là có người hiện nay phải đóng cả 22%. Thứ ba là có đối tượng cá nhân không phải đóng mà Nhà nước đóng 100%, ví dụ như hạ sĩ quan, binh sĩ, học viên lực lượng vũ trang…

“Do đó có thể thấy rằng phương án rút 50% là chúng tôi đã tính toán. Không có cách nào khác, đó là phương án tối ưu hơn trong tất cả các phương án đang có hiện nay”, Bộ trưởng nêu rõ.

Về tỷ lệ đóng BHXH, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, mức đóng BHXH của các quốc gia rất khác nhau, thường phù hợp với bối cảnh, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Mức đóng hiện nay của chúng ta là 27,5% tiền lương tháng và làm căn cứ đóng BHXH, về cơ bản mức này là tương thích với các quốc gia trong khu vực.

Ví dụ, Trung Quốc hiện nay là 33%, Nhật Bản là gần 30%, Malaysia là 26,7%, Bồ Đào Nha là một nước rất tiên tiến về BHXH là 35%. Một số quốc gia có thể thấp hơn như Malaysia 26,7% thấp hơn Việt Nam 0,8%, tuy nhiên họ lại quy định người sử dụng lao động phải chịu trách nhiệm lo cho người lao động khi gặp rủi ro, tai nạn hoặc chế độ ốm đau, thai sản thì người sử dụng lao động phải trực tiếp chi trả cho người lao động…

“Vì vậy, chúng tôi cho rằng mức đóng BHXH hiện nay của Việt Nam là tương đối phù hợp”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.

Phương Thảo