Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Viện Công nghiệp Thực phẩm tập trung phát triển công nghệ mới, tiên tiến trong chế biến và bảo quản thực phẩm

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên thăm và làm việc với Viện Công nghiệp Thực phẩm chiều 29/8/2025

Kết luận tại buổi làm việc với Viện Công nghiệp Thực phẩm diễn ra chiều ngày 29/8/2025, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhận định, sau khi nghe báo cáo của Viện Công nghiệp Thực phẩm và các ý kiến phát biểu, có thể thấy, tiềm năng của Viện rất lớn, và khả năng hợp tác của Viện với các đơn vị thuộc Bộ rất đa dạng. Bên cạnh đó, với chức năng nhiệm vụ của Viện đặt trong bối cảnh phát triển đất nước hiện nay, Viện hoàn toàn có cơ hội và điều kiện để phát triển mạnh hơn nữa.

Cơ sở hàng đầu của mạng lưới bảo tồn gen

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, báo cáo và các ý kiến đều thống nhất nhận định, trong những năm qua, Viện Công nghiệp Thực phẩm đã rất nỗ lực, phấn đấu và đạt được một số thành tựu nổi bật, đó là:

Viện từng bước khẳng định vai trò, vị thế của đơn vị nghiên cứu đầu ngành trong lĩnh vực công nghệ thực phẩm và công nghệ sinh học, đặt nền móng và tạo ra những bước đột phá, góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp thực phẩm; đồng thời, là một trong những cơ sở hàng đầu của mạng lưới bảo tồn gen quốc gia và quốc tế, với hơn 1.700 chủng vi sinh vật công nghiệp, phục vụ cho các doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, tạo cơ sở hạ tầng quan trọng cho phát triển công nghiệp sinh học tại Việt Nam.

Viện làm khá tốt vai trò tư vấn chính sách, tích cực tham mưu cho Lãnh đạo Bộ ban hành (hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành) các chiến lược, quy hoạch, cơ chế, chính sách phát triển ngành công nghiệp thực phẩm; đồng thời, rà soát xây dựng, sửa đổi các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và đề xuất các biện pháp quản lý an toàn thực phẩm đối với các sản phẩm thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ.

Cùng với đó, công tác nghiên cứu phát triển và làm chủ công nghệ phục vụ sản xuất công nghiệp chế biến thực phẩm bước đầu đã đạt kết quả khá tích cực. Một số quy trình sản xuất và sản phẩm mới từ phụ phẩm nông nghiệp do Viện nghiên cứu, phát triển và chuyển giao cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất đã góp phần nâng cao giá trị chuỗi sản xuất, giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, nâng cao tính tự chủ của ngành công nghiệp thực phẩm Việt Nam.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên hoan nghênh và chúc mừng những thành tích mà Viện Công nghiệp Thực phẩm đạt được trong những năm qua

Viện cũng đã chủ động kết nối, phối hợp với các doanh nghiệp trong việc đưa các kết quả nghiên cứu vào ứng dụng trong thực tiễn sản xuất, góp phần hiện thực hóa chủ trương của Bộ là “kết nối viện nghiên cứu với doanh nghiệp”. Một số công nghệ và sản phẩm của Viện đã được các doanh nghiệp tiếp nhận, thương mại hóa khá thành công.

Ngoài ra, công tác hợp tác quốc tế và đào tạo sau đại học, nghiên cứu sinh chuyên ngành công nghệ sinh học, công nghệ thực phẩm tại Viện được chú trọng triển khai thực hiện, góp phần phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao, đóng góp tích cực vào sự phát triển của Ngành và đất nước.

"Thay mặt Lãnh đạo Bộ, tôi hoan nghênh và chúc mừng những thành tích mà Viện Công nghiệp Thực phẩm đã đạt được trong những năm qua", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Phát huy vai trò cũng như tiềm năng, thế mạnh của đơn vị nghiên cứu đầu ngành

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của Viện Công nghiệp Thực phẩm cũng còn những tồn tại, hạn chế, cụ thể:

Thứ nhất, Việt Nam là quốc gia có nguồn nguyên liệu nông sản thực phẩm rất dồi dào, đa dạng nhưng việc bảo quản, chế biến nguồn nguyên liệu này thành các sản phẩm có giá trị gia tăng cao còn rất hạn chế, chủ yếu là sản phẩm thô, giá trị thấp, tỷ lệ hao hụt qua các khâu của quá trình sản xuất còn lớn; công nghệ bảo quản sau thu hoạch và chế biến còn ở mức đơn giản, hàm lượng khoa học công nghệ thấp. Đây là hạn chế của Viện chưa phát huy được hết vai trò, chức năng nhiệm vụ cũng như tiềm năng, thế mạnh của một đơn vị nghiên cứu đầu ngành về công nghiệp thực phẩm và công nghệ sinh học.

Thứ hai, việc hợp tác, liên kết trong lĩnh vực nghiên cứu, phát triển và ứng dụng, chuyển giao công nghệ của Viện với các Tập đoàn, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu khoa học ở trong và ngoài nước chưa mạnh, chưa thật hiệu quả, dẫn tới chưa bắt kịp với nhu cầu đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp và xu thế phát triển của thế giới.

Thứ ba, việc gắn kết giữa công tác nghiên cứu với ứng dụng, thương mại hóa các sản phẩm đề tài nghiên cứu của Viện tuy đã đạt kết quả bước đầu nhưng so với tiềm năng, thế mạnh còn chưa tương xứng. Các sản phẩm nghiên cứu nhiều, song ít được chuyển giao thương mại. Viện cũng chưa có nhiều sản phẩm mới có hàm lượng khoa học kỹ thuật và giá trị gia tăng cao, đáp ứng xu hướng dinh dưỡng và tiêu dùng hiện đại.

Thứ tư, tính chủ động trong nghiên cứu, tham mưu, đề xuất về cơ chế chính sách, chiến lược, kế hoạch của ngành trong lĩnh vực công nghiệp thực phẩm chưa tốt.

Thứ năm, khả năng ngoại ngữ của một số cán bộ khoa học công nghệ trong Viện vẫn còn hạn chế, dẫn đến việc chưa thật tự tin trong hợp tác quốc tế; kinh nghiệm và năng lực giải quyết các vấn đề khoa học công nghệ phát sinh trong thực tế còn hạn chế nên hiệu quả ứng dụng một số đề tài nghiên cứu của Viện vào thực tiễn chưa cao hoặc chưa đạt được kết quả như kỳ vọng.

Đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Công Thương, đại diện các Viện nghiên cứu phát biểu tại buổi làm việc

Nguyên nhân của các hạn chế trên có cả khách quan và chủ quan, trong đó nguyên nhân chủ quan chủ yếu là việc nghiên cứu, quán triệt các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước liên quan đến lĩnh vực công nghiệp thực phẩm chưa thật sâu sắc, nhất là các chủ trương, chính sách về nghiên cứu, ứng dụng công nghệ hiện đại trong bảo quản, chế biến nông sản, thực phẩm gắn yêu cầu phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, dẫn tới việc tổ chức thực hiện một số nhiệm vụ của Viện còn lúng túng, bị động, kém hiệu quả.

Bên cạnh đó, việc trau dồi, nâng cao trình độ cho các cán bộ, viên chức của Viện vẫn còn hạn chế; một số đề tài nghiên cứu ra nhưng giá thành cao, dẫn đến khó ứng dụng vào thực tiễn. Sự phối hợp trong công tác giữa các đơn vị trong Viện và với các đơn vị thuộc Bộ với Viện chưa chặt chẽ, chưa phát huy hết tiềm năng.

Tập trung nghiên cứu và phát triển công nghệ mới, tiên tiến trong chế biến và bảo quản thực phẩm

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, đất nước ta đang bước vào thời kỳ phát triển mới trong bối cảnh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế đang là xu hướng chủ đạo và phát triển mạnh mẽ, mang lại những thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen.

Cùng với các ngành kinh tế khác, ngành công nghiệp thực phẩm đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế bền vững, bởi nó không chỉ tạo đầu ra và giúp gia tăng giá trị cho ngành nông nghiệp, mà còn góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp chế biến và các dịch vụ liên quan, tạo hiệu ứng lan tỏa, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là đối với quốc gia có nhiều tiềm năng, thế mạnh về nguồn lực tự nhiên phong phú và một nền văn hóa ẩm thực đa dạng như Việt Nam.

Tuy nhiên, nước ta cũng đang đối diện với tình trạng thất thoát, lãng phí thực phẩm ở tất cả các khâu, từ sản xuất, thu hoạch, chế biến, bảo quản đến tiêu dùng, đòi hỏi phải tập trung đầu tư cải thiện cơ sở hạ tầng và nghiên cứu, phát triển các công nghệ tiên tiến trong bảo quản và chế biến sau thu hoạch.

"Với vai trò là đơn vị nghiên cứu đầu ngành về công nghệ thực phẩm, Viện phải tập trung nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới, tiên tiến trong lĩnh vực chế biến và bảo quản thực phẩm, góp phần giảm thất thoát, lãng phí lương thực, thực phẩm, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và phát triển bền vững ngành công nghiệp thực phẩm", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu 6 nhiệm vụ trọng tâm của Viện Công nghiệp Thực phẩm cần tập trung thực hiện tốt

Với yêu cầu đó, Bộ trưởng đề nghị Lãnh đạo, cán bộ, viên chức và người lao động của Viện tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Một là, tiếp tục nghiên cứu, quán triệt đầy đủ, sâu sắc và triển khai thực hiện thật tốt các chủ trương, quan điểm của Đảng, Nhà nước, của ngành Công Thương và đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp thực phẩm; nhất là Chiến lược phát triển Công nghiệp Thực phẩm Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã được Thủ tướng. Chính phủ phê duyệt; các Nghị quyết được xem là ‘Bộ tứ trụ cột” được ban hành trong thời gian vừa qua và Nghị quyết 193 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, tạo đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; và bám sát Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương và hàng loạt các quy hoạch, chiến lược, kế hoạch phát triển Ngành giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Hai là, tập trung thực hiện tái cơ cấu tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn. Chú trọng sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, trang thiết bị nghiên cứu hiện có, đồng thời tăng cường đầu tư nâng cấp trang thiết bị nghiên cứu và đẩy mạnh hợp tác. Chú trọng đào tạo, phát triển đội ngũ cán bộ nghiên cứu khoa học công nghệ đủ mạnh, có khả năng công bố quốc tế và đăng ký sáng chế nhằm xây dựng Viện Công nghiệp thực phẩm trở thành Trung tâm nghiên cứu và đổi mới sáng tạo hàng đầu trong lĩnh vực thực phẩm ở Việt Nam, đạt trình độ tiên tiến trong khu vực và quốc tế.

Ba là, tiếp tục thực hiện tốt công tác tham mưu, tư vấn chính sách, cung cấp luận cứ khoa học và thực tiễn để phối hợp với các đơn vị chức năng của Bộ xây dựng, hoàn thiện cơ chế chính sách, chiến lược phát triển Ngành; đặc biệt phải tập trung nghiên cứu, xây dựng đồng bộ hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn thực phẩm, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, bảo đảm an toàn thực phẩm và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

Bốn là, tập trung đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động theo hướng đẩy mạnh gắn kết với các đơn vị chức năng của Bộ và với các Tập đoàn, Tổng công ty lớn, lấy doanh nghiệp làm trung tâm; mọi hoạt động khoa học công nghệ phải gắn với sản xuất, bắt đầu trước hết từ yêu cầu của thị trường để có những sản phẩm khoa học công nghệ thiết thực, hiệu quả, có sức lan tỏa mạnh và được ứng dụng nhanh, hiệu quả vào thực tiễn.

Tiên phong trong nghiên cứu, phát triển và chuyển giao các công nghệ bảo quản, chế biến thực phẩm (đặc biệt là các công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường), gắn với yêu cầu phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn; tập trung phát triển các sản phẩm mới, có giá trị dinh dưỡng cao và phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường về thực phẩm sạch, thực phẩm an toàn. Từng bước hình thành các tài sản trí tuệ (gồm các sáng chế, giải pháp hữu ích) để đẩy mạnh quá trình thương mại hóa sản phẩm thông qua việc liên doanh, liên kết, góp vốn, mở rộng sản xuất bằng các tài sản trí tuệ của Viện.

Năm là, đẩy mạnh hợp tác với các trường đại học, các viện nghiên cứu, tổ chức đào tạo có uy tín ở trong và ngoài nước để trao đổi, chia sẻ, tiếp thu trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý, kỹ năng thực hành, tiến tới làm chủ các công nghệ hiện đại của khu vực và quốc tế, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vai trò của Viện là trung tâm nghiên cứu đầu ngành về công nghệ thực phẩm.

Tiếp tục mở rộng và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo sau đại học, nghiên cứu sinh về chuyên ngành công nghệ sinh học và công nghệ thực phẩm, góp phần đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của Viện, của Ngành và của đất nước. Đồng thời, chú trọng làm tốt hơn công tác truyền thông, quảng bá thương hiệu của Viện, tạo dựng niềm tin với các đối tác, với người tiêu dùng và tạo sự đồng thuận xã hội đối với các hoạt động của Viện trong tiến trình chinh phục những đỉnh cao mới.

Sáu là, trên hết, Viện cần làm thật tốt công tác xây dựng, củng cố đoàn kết nội bộ, bởi có đoàn kết mới có sức mạnh.

Đối với các đề xuất, kiến nghị của Viện tại buổi làm việc, Bộ sẽ có thông báo kết luận, trong đó trả lời các đề xuất, kiến nghị bằng văn bản cụ thể.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên và đại diện các đơn vị thuộc Bộ cùng lãnh đạo, cán bộ và người lao động Viện Công nghiệp Thực phẩm

“Một lần nữa, thay mặt Lãnh đạo Bộ, tôi hoan nghênh, chúc mừng những thành tích mà Viện Công nghiệp Thực phẩm đã đạt được trong những năm qua, đặc biệt là trong những năm trở lại đây, đồng thời cũng chia sẻ với những khó khăn mà Viện đã gặp phải, nhưng thông qua buổi làm việc này, có thể thấy, Viện có rất nhiều tiềm năng, thế mạnh, theo đó, Viện cần cố gắng từng bước hiện thực hóa những định hướng, kế hoạch đã đề ra”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên bày tỏ.

Huyền My