Bộ trưởng Tài chính Mỹ cảnh báo nguy cơ hoàn thuế nhập khẩu hàng trăm tỷ USD nếu thua kiện

Trao đổi trên NBC ngày 7/9 (giờ địa phương), Bộ trưởng Bessent cho biết nếu Tòa án Tối cao tuyên phần lớn thuế nhập khẩu là bất hợp pháp, Bộ Tài chính có thể phải hoàn trả tới một nửa số thuế đã thu, tương đương hàng trăm tỷ USD. “Số thuế nhập khẩu dự kiến đạt 750-1.000 tỷ USD tính đến tháng 6/2026 - thời điểm tòa có thể ra phán quyết. Nếu phải hoàn trả, ngân sách sẽ chịu xáo trộn rất lớn”, ông nói.

Theo Bộ trưởng, kịch bản này đồng nghĩa nhiều doanh nghiệp và tổ chức nộp thuế sẽ nhận được một khoản hoàn trả khổng lồ, chưa từng có tiền lệ.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent

Ngày 29/8, Tòa Phúc thẩm Liên bang khu vực Washington phán quyết mức thuế nhập khẩu mà ông Trump áp dụng dựa trên Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA) là bất hợp pháp, nhưng cho phép duy trì đến 14/10 để chính quyền kháng cáo. Trước đó, Tòa Thương mại Quốc tế tại Manhattan cũng đưa ra phán quyết tương tự.

IEEPA, được Quốc hội Mỹ thông qua năm 1977 dưới thời Tổng thống Jimmy Carter, cho phép tổng thống tuyên bố tình trạng khẩn cấp nhằm đối phó với mối đe dọa từ bên ngoài, bao gồm quyền chặn giao dịch hoặc đóng băng tài sản. Tuy nhiên, ông Donald Trump là tổng thống đầu tiên sử dụng IEEPA để áp thuế nhập khẩu. Ông viện dẫn tình trạng mất cân bằng thương mại kéo dài, sự suy giảm năng lực sản xuất và vấn đề ma túy xuyên biên giới để ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia hồi tháng 4, từ đó áp thuế trên diện rộng.

Theo Tax Foundation, chính sách này tác động tới gần 70% tổng kim ngạch hàng nhập khẩu vào Mỹ. Nếu Tòa Tối cao vô hiệu phần lớn thuế, tỷ lệ này sẽ giảm mạnh xuống chỉ còn 16%.

Trước nguy cơ thất bại tại Tòa Tối cao, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã chuẩn bị kịch bản dự phòng. Ngày 7/9, Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett cho biết vẫn còn “nhiều quy định khác” có thể được viện dẫn để duy trì thuế. Một trong số đó là Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962, vốn từng được dùng để áp thuế lên ô tô, linh kiện, thép và nhôm nhập khẩu với lý do bảo vệ an ninh quốc gia. Điều khoản này cho phép tổng thống áp thuế sau khi có điều tra thương mại xác định hàng nhập khẩu đe dọa an ninh.

Ngoài ra, một số loại thuế mới không nằm trong diện tranh chấp, trong đó có việc Mỹ chính thức chấm dứt cơ chế de minimis - ưu đãi thuế và miễn kiểm tra hải quan với hàng nhập khẩu trị giá từ 800 USD trở xuống. Đây là động thái siết chặt kiểm soát hàng giá rẻ, chủ yếu từ Trung Quốc.

Việc phải hoàn trả hàng trăm tỷ USD thuế nhập khẩu không chỉ là gánh nặng cho ngân sách mà còn có thể làm lung lay chính sách thương mại trọng tâm của ông Trump trong nhiệm kỳ này. Các doanh nghiệp Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực nhập khẩu và bán lẻ, sẽ được hưởng lợi lớn nếu phán quyết có hiệu lực, trong khi nhiều ngành sản xuất nội địa có thể chịu áp lực cạnh tranh mạnh hơn.

Giới quan sát cho rằng dù kịch bản hoàn trả thuế chưa chắc xảy ra, nhưng quá trình pháp lý kéo dài đã tạo thêm bất ổn cho môi trường thương mại. “Nếu tòa tuyên thuế là bất hợp pháp, tác động sẽ không chỉ dừng ở khoản hoàn trả, mà còn ảnh hưởng tới uy tín và tính bền vững của chính sách thương mại Mỹ”, một chuyên gia nhận định.

Tòa Tối cao dự kiến sẽ đưa ra phán quyết vào mùa hè năm 2026. Cho tới thời điểm đó, mức thuế nhập khẩu gây tranh cãi vẫn được duy trì, đồng thời chính phủ Mỹ tiếp tục tìm kiếm cơ sở pháp lý khác để bảo vệ chính sách thuế.

Kim Ngân