Bộ trưởng TN&MT nói về việc khai thác khoáng sản không qua đấu giá

Đại biểu Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) cho biết, vấn đề đấu giá quyền khai thác khoáng sản là nguyên tắc cơ bản trong cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết trong thời gian qua thực hiện vấn đề này như thế nào và Bộ sẽ định hướng hoàn thiện chế định đấu giá quyền khai thác khoáng sản trong thời gian tới là gì?

Về nội dung này, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh nêu rõ, thực hiện luật vừa qua, chúng ta đã thực hiện đấu giá khai thác khoáng sản đối với 837 khu vực khoáng sản ở các mỏ. Vì khoáng sản là tài sản công chúng ta phải tăng cường việc đấu giá khoáng sản để đảm bảo góp phần vào ngân sách nhà nước cũng như là hiệu quả sử dụng của khoáng sản.

Đại biểu Trần Hữu Hậu.

Theo Bộ trưởng, Điều 22 Nghị định 158 quy định để đảm bảo được an ninh quốc gia, an ninh năng lượng như than, uranium, thorium, các mỏ đá vôi, đá sét đã là nguyên liệu xi măng được quy hoạch là nguồn nguyên liệu cho các dự án sản xuất xi măng, các mỏ nước khoáng được quy hoạch cho các dự án nghỉ dưỡng, du lịch để đảm bảo an ninh nguyên liệu cho các dự án chế biến sâu, các khu vực khoáng sản, vành đai biên giới, khu vực chiến lược về quốc phòng, an ninh để đảm bảo an ninh, quốc phòng, các mỏ khoáng sản đã được cấp phép thăm dò khoáng sản, giấy phép khoáng sản. Những loại hình như thế này chúng ta không đấu giá.

Bộ trưởng cũng cho biết, theo Nghị định 108 và vừa qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường căn cứ vào tình hình thực tế, thực hiện Nghị quyết số 10 của Bộ Chính trị và đã tham mưu luật về địa chất và khoáng sản, cố gắng quy định cụ thể điều kiện, tiêu chí trong luật và về thực hiện với quan điểm tăng cường đấu giá. Tuy nhiên, muốn đấu giá được, nhất là những khoáng loại 1 thì trong dự thảo có quy định cố gắng ưu tiên nguồn lực để điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản.

Tuy nhiên, theo đai biểu Hồ Thị Minh (Quảng Trị), việc quy định về đấu giá quyền khai thác khoáng sản chưa phù hợp, còn nhiều chồng chéo, mất thời gian và các quy định hướng dẫn về thuế tài nguyên, thuế xuất khẩu chưa thu hút, khuyến khích đầu tư vốn, công nghệ, thiết bị hiện đại, tiên tiến để khai thác, chế biến, thu hồi, sử dụng tổng hợp nhằm tiết kiệm tài nguyên khoáng sản và tạo ra các sản phẩm chất lượng góp phần để phát triển kinh tế - xã hội. Vậy Bộ trưởng có những giải pháp gì để giải quyết những vấn đề trên.

Ông Đặng Quốc Khánh nhấn mạnh, quan điểm chúng ta là tăng đấu giá khai thác và cố gắng để tăng thu nguồn ngân sách tối đa, sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên về khoáng sản. Giải quyết vấn đề này thế nào? Bộ Tài nguyên và Môi trường vừa qua đã đánh giá những bất cập trong việc đấu giá quyền khai thác, những nội dung của Luật Khoáng sản 2010 và những nội dung bất cập chúng tôi đánh giá tác động, hiện nay đang trình Quốc hội trong dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản, trong đó quy định rõ hơn về đấu giá khai thác quyền, tiêu chí, mức độ và để đảm bảo được minh bạch trong việc đấu giá quyền khai thác này và cố gắng thu tối đa nhất về nguồn ngân sách, trong đó các yêu cầu, các tiêu chí từ luật sẽ ban hành các nghị định hướng dẫn sau này.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh.

Tranh luận về nội dung này, đại biểu Trần Hữu Hậu (Tây Ninh) dẫn chứng, theo báo cáo tổng kết 13 năm thực hiện Luật Khoáng sản năm 2010 thì Bộ Tài nguyên và Môi trường đã cấp 440 giấy giấy phép khai thác nhưng chỉ có 10 khu vực thông qua đấu giá, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố cấp khoảng 3.000 giấy phép, trong đó chỉ có 827 khu vực thông qua đấu giá, mặc dù sau đấu giá giá tăng 20 đến 40% so với giá khởi điểm, như vậy tỷ lệ cấp phép khai thác không qua đấu giá là rất thấp dù hiệu quả cao hơn.

Đại biểu đặt câu hỏi, Bộ trưởng có chắc chắn rằng hàng ngàn khu vực khoáng sản cấp quyền khai thác không qua đấu giá hơn 10 năm qua là đúng theo quy định không?

Ngoài ra, theo đại biểu Hậu, Bộ trưởng cho biết sẽ thực hiện tối đa việc đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Xin phép cho tôi hỏi, một số doanh nghiệp nhà nước hiện đang nắm giữ một số khu vực đã hoàn thành việc thăm dò có đủ điều kiện đấu giá nhưng chưa thể đưa vào khai thác. Vậy chúng ta có thể thực hiện việc đấu giá các mỏ này để huy động nguồn lực xã hội vào khai thác, góp phần phát huy hiệu quả tài nguyên khoáng sản trong phát triển đất nước không?

Người đứng đầu ngành Tài nguyên và Môi trường nói lại, ở Nghị định 158 có 7 nội dung là không qua đấu giá.

Bộ trưởng lấy ví dụ, để đảm bảo an ninh về năng lượng thì chúng ta đang giao cho Tập đoàn Than - Khoáng sản để thực hiện về mỏ than, đấy là việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và chúng ta cấp phép và thẩm quyền của Bộ Tài nguyên và Môi trường hầu như cấp phép trong 7 nội dung của Nghị định 158, tức là cấp phép không qua đấu giá theo nghị định đã quy định.

“Chúng ta đã quy định các doanh nghiệp đã thăm dò thì chắc chắn là được ưu tiên thực hiện việc liên quan đến cấp phép để khai thác, tuy nhiên nếu doanh nghiệp thăm dò nhưng không làm nữa thì cũng phải báo cáo để nhà nước thu hồi khu vực đó và tôi cũng thấy rằng đấu giá là hợp lý”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh nêu rõ, sau 13 năm thực hiện Luật Khoáng sản, hiện nay chúng ta khẳng định rằng chính sách cấp quyền khai thác khoáng sản góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước và cũng như trách nhiệm đối với các chủ mỏ trong việc thực hiện các giấy phép khoáng sản. Tính đến năm 2023, tổng số tiền thu từ cấp quyền khai thác khoáng sản đạt trên 55.887 tỷ đồng, mỗi năm chúng ta thu khoảng 5.000 tỷ đồng và cũng thấy những bất cập gặp phải.

Hà Giang