Bộ trưởng Tư pháp nêu 3 lý do tăng mức xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh báo cáo giải trình, tiếp thu một số nội dung. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Thay mặt Cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh trân trọng cảm ơn những ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các vị đại biểu Quốc hội. Nhiều ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội phát biểu là rất hợp lý, xác đáng, mang tính thực tiễn cao. Cơ quan chủ trì soạn thảo xin tiếp thu và tiếp tục chỉnh lý dự thảo Luật để báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoàn thiện trình Quốc hội xem xét thông qua.

Thay mặt Cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ trưởng giải trình, báo cáo làm rõ hơn một số nội dung lớn của dự thảo Luật.

Đối với nội dung liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản, Bộ trưởng nhấn mạnh, dự luật dự kiến thay đổi giới hạn mức tiền phạt được áp dụng thủ tục xử phạt không lập biên bản phạt tiền từ 250.000 đồng đối với cá nhân và 500.000 đồng đối với tổ chức lên mức phạt tiền 1 triệu đồng đối với cá nhân và 2 triệu đồng đối với tổ chức. Quy định này được sửa đổi bởi những lý do như sau:

Thứ nhất, để nhằm góp phần đơn giản hóa thủ tục xử phạt vi phạm hành chính cho cá nhân, tổ chức vi phạm. Theo đó, với thủ tục không lập biên bản thì việc ra quyết định xử phạt thực hiện nhanh chóng và thuận tiện hơn. Vì người vi phạm có thể nhận quyết định tại chỗ, tiết kiệm thời gian, không phải chờ đợi đi lại để nhận quyết định xử phạt.

Thứ hai, mức tăng nói trên vẫn bảo đảm đúng bản chất hành vi vi phạm nhỏ, thủ tục xử phạt đơn giản, bảo đảm tương thích với bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay và phù hợp với tình hình biến động thu nhập, giá cả so với năm 2012 là thời điểm ban hành quy định này.

Thứ ba, việc xử phạt không lập biên bản vẫn tuân thủ đầy đủ quy trình do pháp luật quy định. Ví dụ, người có thẩm quyền phải có đầy đủ căn cứ chứng minh hành vi vi phạm và phải ra quyết định xử phạt tại chỗ. Quyết định xử phạt phải thể hiện rõ căn cứ hành vi, mức phạt và cơ sở pháp lý áp dụng. Số tiền nộp phạt vẫn phải gửi đến Kho bạc Nhà nước để kiểm soát, đối chiếu. Cá nhân, tổ chức bị xử phạt hành chính vẫn có quyền khiếu nại, khởi kiện đối với quyết định xử lý vi phạm hành chính được ban hành theo thủ tục không lập biên bản theo quy định của pháp luật.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp lắng nghe các ý kiến phát biểu của đại biểu Quốc hội. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Một số đại biểu đề nghị cân nhắc không tăng lên gấp 4 lần (từ 250.000 lên 1 triệu), theo Bộ trưởng, số tuyệt đối cũng không phải lớn, nhưng Cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp tục tiếp thu ý kiến này để cân nhắc hoàn thiện về mức phạt đối với xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản.

Còn về phạm vi sửa đổi bổ sung dự thảo Luật, Bộ trưởng khẳng định, việc xây dựng dự thảo Luật lần này được thực hiện theo trình tự rút gọn với định hướng xuyên suốt là chỉ sửa đổi, bổ sung những quy định thực sự cấp bách nhằm tháo gỡ những vướng mắc, bất cập phát sinh từ thực tiễn. Nhất là các vấn đề liên quan đến sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý vi phạm hành chính và đơn giản hóa trình tự, thủ tục hành chính.

Những nội dung có thể làm ảnh hưởng, tác động lớn đến quyền và nghĩa vụ của các cá nhân, tổ chức hoặc thay đổi nguyên tắc đã được triển khai ổn định trên thực tiễn chưa được thực tiễn tổng kết, đánh giá kỹ lưỡng tác động nhiều chiều thì chưa đặt ra vấn đề sửa đổi trong lần này, kể cả những nội dung chính sách đã được đưa vào chương trình nhưng quá trình triển khai mà chưa được đánh giá đầy đủ tác động thì Cơ quan chủ trì soạn thảo cũng sẽ tiếp tục tổng kết và báo cáo cấp có thẩm quyền để sửa đổi toàn diện trong thời gian tới.

Đối với ý kiến của các đại biểu Quốc hội về thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính, Bộ trưởng cho biết, việc quy định thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong trường hợp do cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng chuyển đến là nhằm thực hiện theo kiến nghị của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Đồng thời, bảo đảm hiệu lực quản lý nhà nước, đặc biệt đối với các hành vi vi phạm có tính chất phức tạp, mức độ xâm hại đến trật tự quản lý nhà nước lớn, thời gian để xác minh, làm rõ hành vi vi phạm thì kéo dài. Thực tiễn có nhiều vụ việc phức tạp, cơ quan có thẩm quyền phải xác minh nhiều nơi, thậm chí phải trưng cầu giám định, kiểm tra để xác minh hành vi vi phạm dẫn đến sau khi xác định hành vi không có đủ căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chuyển hồ sơ đề nghị xử phạt vi phạm hành chính cho người có thẩm quyền xử phạt thì đã quá thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính theo pháp luật hiện hành, nên không thể xử lý hành vi vi phạm.

Do đó, để vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, vừa bảo đảm quyền lợi hợp pháp của tổ chức, cá nhân, dự thảo Luật đã quy định theo hướng: trường hợp xử phạt vi phạm hành chính đối với cá nhân, tổ chức do cơ quan tiến hành tố tụng chuyển đến thì thời hiệu xử phạt áp dụng theo quy định tại điểm a khoản này và được kéo dài thêm 1 năm, trừ vi phạm hành chính về thuế, về kế toán, kiểm toán độc lập thì thời hiệu được xác định theo quy định của các luật có liên quan.

Về xử lý vi phạm hành chính trên môi trường điện tử, dự thảo Luật đã có một điều là Điều 18a quy định nguyên tắc cho phép xử lý vi phạm hành chính trên môi trường điện tử nếu đáp ứng các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, thông tin và việc ứng dụng các loại công nghệ và quy trình xử lý như lập biên bản, gửi, nhận bằng phương thức điện tử, xác minh hành vi vi phạm không bị giới hạn trong Luật mà có thể triển khai ngay trong thực tế tùy thuộc vào điều kiện kỹ thuật của từng ngành, từng địa phương. Các nội dung chi tiết như điều kiện về hạ tầng cơ sở kỹ thuật, thông tin, quy trình xử phạt trên môi trường điện tử, các điều kiện, trách nhiệm sẽ được Chính phủ quy định tại Nghị định quy định chi tiết.

Quang cảnh phiên thảo luận hội trường về dự án Luật. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Về mức tiền phạt tối đa, Cơ quan chủ trì soạn thảo xin khẳng định rằng dự thảo Luật đang trình Quốc hội không đề xuất điều chỉnh tăng bất kỳ mức tiền phạt tối đa nào đối với bất kỳ lĩnh vực quản lý nhà nước nào được quy định tại Điều 24 của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Một số lĩnh vực có tác động trực tiếp, cũng là những vấn đề rất nóng như an toàn thực phẩm, hàng kém chất lượng, hàng giả... tuy có nhiều vi phạm nghiêm trọng nhưng hiện đã được quy định chi tiết trong các nghị định xử phạt của Chính phủ với mức phạt tương đối cao. Ví dụ, lĩnh vực an toàn thực phẩm đã được áp dụng nguyên tắc là phạt theo giá trị vi phạm có thể lên tới 7 lần giá trị hàng hóa vi phạm theo quy định tại khoản 3 Điều 6 Luật An toàn thực phẩm.

Hay một số nội dung khác, chẳng hạn như về dữ liệu thì hiện nay Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng đang được soạn thảo, trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 và cũng có những cách tính và mức phạt rất khác so với Luật Xử lý vi phạm hành chính như có thể phạt tới 10 lần khoản thu trái pháp luật từ hành vi mua bán dữ liệu cá nhân hoặc 5% doanh thu tiền trước đối với hành vi chuyển dữ liệu cá nhân ra nước ngoài trái phép.

“Đây là những lĩnh vực rất đặc thù và đã có những luật chuyên ngành có những quy định rất cụ thể và khác biệt với những nguyên tắc tại Luật Xử lý vi phạm hành chính, do vậy mặc dù là vấn đề rất nóng nhưng chúng tôi thấy cũng đã có những luật chuyên ngành và cũng có những nghị định đã quy định mức rất cao nên xin phép giải trình thêm với đại biểu Quốc hội như vậy”, Bộ trưởng nói rõ.

Về quy định thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, một số chức danh cụ thể hiện nay đã được quy định trong Luật hiện hành và thực hiện cũng không có vướng mắc. Còn những nội dung khác chủ yếu liên quan đến các chức danh bị ảnh hưởng khi sắp xếp tổ chức bộ máy và chính quyền địa phương 2 cấp, theo Bộ trưởng, dự thảo Luật đã dự liệu và có những nội dung quy định về thẩm quyền của thủ trưởng các cơ quan thuộc Bộ và Thủ trưởng những cơ quan thuộc Bộ được giao nhiệm vụ kiểm tra chuyên ngành...

Tiếp thu ý kiến các đại biểu, Cơ quan chủ trì soạn thảo bỏ chức danh Chánh Văn phòng; đối với nội dung về trưởng đoàn kiểm tra trong thời hạn kiểm tra, sẽ tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu để bảo đảm làm sao có được quy định về thẩm quyền xử phạt không bị vướng mắc, bảo đảm những điều kiện nhất định về thẩm quyền và khả năng của cán bộ ở các cấp khi triển khai thi hành Luật.

T.Uyên