Bộ Tư pháp Mỹ: TikTok thu thập quan điểm của người dùng về phá thai, kiểm soát súng, tôn giáo

Theo trang SCMP, các luật sư của chính phủ Mỹ đã viết trong một bản tóm tắt đệ trình lên tòa phúc thẩm liên bang tại Washington rằng TikTok và công ty mẹ ByteDance (có trụ sở tại thủ đô Bắc Kinh) đã sử dụng một hệ thống bộ công cụ web nội bộ có tên Lark để cho phép nhân viên TikTok trò chuyện trực tiếp với các kỹ sư ByteDance tại Trung Quốc.

Các nhân viên TikTok đã sử dụng Lark để gửi dữ liệu nhạy cảm về người dùng Mỹ. Thông tin đó được lưu trữ trên các máy chủ của Trung Quốc và nhân viên ByteDance tại quốc gia châu Á này có thể truy cập được, theo các quan chức liên bang Mỹ.

Một trong những công cụ tìm kiếm nội bộ của Lark cho phép ByteDance và nhân viên TikTok tại Mỹ lẫn Trung Quốc thu thập thông tin về nội dung hoặc biểu đạt của người dùng, gồm cả quan điểm về các chủ đề nhạy cảm, chẳng hạn phá thai hoặc tôn giáo. Năm ngoái, tờ Wall Street Journal đưa tin TikTok đã theo dõi những người dùng xem nội dung LGBTQ thông qua bảng điều khiển, mà công ty Trung Quốc cho biết đã xóa từ đó.

Đây là lần đầu tiên chính phủ Mỹ đưa ra lập luận quan trọng trong vụ kiện có thể ảnh hưởng đến tương lai của TikTok, nền tảng mạng xã hội rất phổ biến được hơn 170 triệu người Mỹ sử dụng. Theo luật do Tổng thống Joe Biden ký vào ngày 24.4, TikTok có thể phải đối mặt với lệnh cấm ở Mỹ trong vài tháng tới nếu không cắt đứt quan hệ với ByteDance. Biện pháp này được thông qua với sự ủng hộ của cả Hạ viện lẫn Thượng viện sau khi các nhà làm luật và quan chức chính quyền Biden bày tỏ lo ngại rằng chính phủ Trung Quốc có thể buộc ByteDance giao nộp dữ liệu người dùng Mỹ hoặc tác động đến dư luận theo hướng có lợi cho Bắc Kinh, bằng cách thao túng thuật toán đưa thông tin vào nguồn cấp dữ liệu của người dùng.

Bộ Tư pháp Mỹ đã cảnh báo gay gắt về khả năng chính phủ Trung Quốc "thao túng nội dung bí mật", nói rằng thuật toán có thể được thiết kế để định hình nội dung mà người dùng TikTok nhận được.

"Bằng cách chỉ đạo ByteDance hoặc TikTok thao túng thuật toán đó một cách bí mật, Trung Quốc có thể tiếp tục các hoạt động gây ảnh hưởng xấu hiện có và khuếch đại các nỗ lực nhằm làm suy yếu lòng tin vào nền dân chủ của chúng ta và làm trầm trọng thêm sự chia rẽ xã hội", bản tóm tắt của Bộ Tư pháp Mỹ nêu rõ.

Bộ Tư pháp Mỹ cho biết mối lo ngại này còn hơn cả lý thuyết, cáo buộc nhân viên TikTok và ByteDance tham gia vào một hoạt động gọi là "làm nóng", trong đó một số video được quảng cáo để nhận được lượt xem nhất định.

Dù khả năng này cho phép TikTok quản lý nội dung phổ biến và phát tán rộng rãi hơn, các quan chức Mỹ cho rằng nó cũng có thể được sử dụng cho các mục đích bất chính.

Trong tuyên bố về X, TikTok cho biết chính phủ Mỹ chưa bao giờ đưa ra bằng chứng về các tuyên bố của mình, đang thực hiện "các bước không bình thường mà không công khai thông tin rõ ràng" và tự tin sẽ họ thắng kiện.

Các quan chức Bộ Tư pháp Mỹ đề nghị tòa án cho phép trình bày một phiên bản của tài liệu pháp lý mà không công khai cho TikTok và ByteDance, nhằm bảo mật thông tin nhạy cảm.

Trong phiên bản đã biên tập của các tài liệu gửi tòa án, Bộ Tư pháp Mỹ cho biết TikTok có một công cụ khác được sử dụng để kiểm soát nội dung dựa trên các từ khóa cụ thể. Một số chính sách nhất định của công cụ này được áp dụng cho người dùng ByteDance ở Trung Quốc, nơi công ty vận hành một ứng dụng tương tự TikTok có tên là Douyin tuân theo các quy tắc kiểm duyệt nghiêm ngặt của Bắc Kinh.

Thế nhưng, các quan chức Bộ Tư pháp Mỹ cho biết các chính sách khác có thể đã được áp dụng cho người dùng TikTok bên ngoài Trung Quốc. TikTok đang tiến hành kiểm tra để xác định xem các chính sách liên quan có tồn tại và được áp dụng ở Mỹ vào khoảng năm 2022 hay không, theo thông tin từ các quan chức Bộ Tư pháp.

Chính phủ Mỹ chỉ ra việc chuyển dữ liệu qua Lark để giải thích lý do tại sao các quan chức liên bang không tin rằng Dự án Texas (kế hoạch 1,5 tỉ USD của TikTok để lưu trữ dữ liệu người dùng Mỹ trên các máy chủ do gã khổng lồ công nghệ Oracle sở hữu và bảo trì) là đủ để bảo vệ chống lại các mối lo ngại về an ninh quốc gia

Bộ Tư pháp Mỹ thúc giục tòa phúc thẩm liên bang bác bỏ đơn kiện của TikTok với luật có thể khiến ứng dụng này bị cấm tại Mỹ - Ảnh: Reuters

Trong đơn kiện pháp lý chống lại luật mới do ông Biden ký ban hành hồi tháng 4, TikTok đã dựa rất nhiều vào các lập luận rằng lệnh cấm tiềm tàng vi phạm Tu chính án thứ nhất vì cấm ứng dụng này tiếp tục phát ngôn trừ khi có chủ sở hữu mới thông qua quá trình thoái vốn phức tạp. Tu chính án thứ nhất là một trong những điều khoản quan trọng nhất của Hiến pháp Mỹ. Nó bảo vệ các quyền tự do cơ bản thiết yếu cho một xã hội dân chủ. Tu chính án này đã được sử dụng để bảo vệ nhiều loại hình ngôn luận, gồm cả bài phát biểu chính trị, tự do báo chí và biểu tình.

Ngoài ra, TikTok cũng lập luận rằng việc thoái vốn sẽ thay đổi cách thức giao tiếp trên nền tảng này. Lý do vì một nền tảng mạng xã hội mới sẽ thiếu thuật toán từng thúc đẩy thành công cho nó.

Trong phản hồi của mình, Bộ Tư pháp Mỹ lập luận rằng TikTok không đưa ra bất kỳ khiếu nại hợp lệ nào về quyền tự do ngôn luận, nói rằng luật này giải quyết các mối lo ngại về an ninh quốc gia mà không nhắm vào ngôn luận được bảo vệ. Cơ quan này lập luận rằng Trung Quốc cùng ByteDance, với tư cách là các thực thể nước ngoài, không được Tu chính án thứ nhất bảo vệ.

TikTok phản hồi rằng luật pháp Mỹ phân biệt đối xử về quan điểm, đưa ra ví dụ về các nhà làm luật chỉ trích nền tảng này vì cho rằng TikTok có xu hướng chống lại Israel trong bối cảnh cuộc chiến ở Gaza.

Các quan chức Bộ Tư pháp Mỹ phản đối lập luận đó, nói rằng luật đang được xem xét phản ánh mối lo ngại liên tục của họ rằng Trung Quốc có thể sử dụng công nghệ làm vũ khí chống lại an ninh quốc gia Mỹ. Đó là nỗi sợ mà họ cho rằng trở nên tồi tệ hơn do Trung Quốc yêu cầu các công ty trong nước phải chuyển giao dữ liệu nhạy cảm cho chính phủ khi cần. Các quan chức Bộ Tư pháp Mỹ nói rằng TikTok, theo cấu trúc hoạt động hiện tại của mình, buộc phải đáp ứng những yêu cầu đó.

Các cuộc tranh luận bằng miệng trong vụ án được lên lịch vào tháng 9 tới.

Theo các nguồn tin của Reuters, TikTok đang nghiên cứu bản sao thuật toán đề xuất video của mình cho 170 triệu người dùng ở Mỹ. Điều này có thể dẫn đến một phiên bản TikTok hoạt động độc lập với công ty mẹ ByteDance ở Trung Quốc và làm hài lòng các nhà làm luật Mỹ đang muốn cấm nó.

Reuters đưa tin ByteDance yêu cầu thực hiện việc phân tách mã nguồn vào cuối năm ngoái, trước khi dự luật yêu cầu tập đoàn Trung Quốc này phải bán các hoạt động của TikTok tại Mỹ bắt đầu thu hút sự chú ý tại Quốc hội trong năm nay. Tổng thống Joe Biden hôm 24.4 ký ban hành luật yêu cầu ByteDance thoái vốn khỏi các hoạt động của TikTok tại Mỹ trong 270 ngày nếu không ứng dụng này sẽ phải đối mặt với lệnh cấm.

Các nguồn tin giấu tên của Reuters cho biết sau khi mã nguồn được tách ra, động thái này có thể đặt nền móng cho việc ByteDance thoái vốn khỏi TikTok ở Mỹ, dù không có kế hoạch nào để thực hiện việc đó.

ByteDance trước đây cho biết không có kế hoạch bán TikTok ở Mỹ.

TikTok ban đầu từ chối bình luận. Song sau khi Reuters đăng tải thông tin nêu trên, TikTok phản hồi trong một bài viết trên mạng xã hội X rằng: "Câu chuyện của Reuters được xuất bản là sai lệch và không chính xác về mặt thực tế" nhưng không nêu rõ điều gì là không chính xác.

TikTok cũng đăng một đoạn trích trong vụ kiện chính phủ Mỹ: “Việc ‘thoái vốn đủ điều kiện’ theo yêu cầu của đạo luật để cho phép TikTok tiếp tục hoạt động tại Mỹ đơn giản là không thể thực hiện được: Không thể về mặt thương mại, công nghệ và pháp lý. Và chắc chắn không thể thực hiện được theo mốc thời gian 270 ngày mà đạo luật yêu cầu".

Người phát ngôn của Reuters tuyên bố: “Chúng tôi giữ nguyên thông tin (về việc TikTok đang nghiên cứu một bản sao thuật toán đề xuất video cho 170 triệu người dùng ở Mỹ) của mình”.

Sơn Vân