BoJ nghiêng về lập trường ôn hòa, tập trung vào xu hướng lạm phát cơ bản ít được chú ý

BoJ nghiêng về lập trường ôn hòa, tập trung vào xu hướng lạm phát cơ bản ít được chú ý

Chỉ số lạm phát cơ bản - loại bỏ các yếu tố biến động như thực phẩm và nhiên liệu, tập trung vào tiêu dùng nội địa và tiền lương - hiện vẫn dưới mục tiêu 2% của BoJ, đối lập với lạm phát toàn phần đang ở mức cao nhất trong nhiều năm, gây bất bình trong công chúng và từng tạo áp lực buộc BoJ phải nâng lãi suất thêm.

Giới chuyên gia cho rằng lo ngại mới của BoJ về tiêu dùng nội địa và tăng trưởng toàn cầu đang làm phức tạp nỗ lực quản lý kỳ vọng lạm phát tại nền kinh tế đã từng mắc kẹt trong giảm phát suốt nhiều thập kỷ.

“Việc BoJ áp dụng cách tiếp cận chưa từng có tiền lệ, cùng với việc thiếu cơ sở lịch sử để neo kỳ vọng lạm phát, là lý do họ phải viện dẫn lạm phát cơ bản vốn rất mơ hồ”, chuyên gia kinh tế trưởng Nobuyasu Atago thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế Chứng khoán Rakuten, đồng thời là cựu quan chức BoJ, nhận định. “Điều đó khiến việc truyền đạt chính sách trở nên khó hiểu”, ông nói thêm.

Về mặt chính sách, Thống đốc BoJ Kazuo Ueda thừa nhận những khó khăn trong việc thiết lập lại kỳ vọng lạm phát và đo lường chính xác lạm phát cơ bản.

“Chúng tôi đã thành công trong việc tách kỳ vọng khỏi mức lãi suất 0%, nhưng vẫn chưa thể tái lập ở mức 2%. Đây là lý do chúng tôi vẫn duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng”, ông nói trong một bài phát biểu gần đây.

Thoạt nhìn, Nhật Bản đang đối mặt với vấn đề lạm phát, lý do khiến BoJ trở thành một trong số ít ngân hàng trung ương toàn cầu nâng lãi suất trong bối cảnh xu hướng cắt giảm đang phổ biến.

Theo số liệu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), trong nhóm G7, lạm phát toàn phần của Nhật Bản trong tháng 4 tăng 3,6% so với cùng kỳ, cao hơn mức 2,3% tại Mỹ và chỉ thấp hơn mức 4,1% của Anh.

Các chỉ số khác như lạm phát lõi - loại bỏ thực phẩm tươi sống, và “core-core” - loại cả nhiên liệu, cũng đã duy trì trên mức mục tiêu 2% của BoJ suốt gần ba năm qua.

Tuy nhiên, không có chỉ số nào duy nhất đo lường lạm phát cơ bản. BoJ sử dụng một loạt công cụ nội bộ như trung bình có trọng số và giá trị phổ biến nhất, cả hai hiện vẫn dưới ngưỡng mục tiêu 2%.

BoJ cũng theo dõi kỳ vọng lạm phát trung và dài hạn, hiện dao động trên 1,5% nhưng vẫn dưới 2%. Một biểu đồ kèm theo bài phát biểu gần đây còn đưa lạm phát giá dịch vụ ở mức 1,4% trong tháng 5 vào danh sách các chỉ báo cốt lõi.

Những diễn biến này, kết hợp với lo ngại về tác động kinh tế từ thuế quan của Mỹ, góp phần giải thích lý do BoJ phát tín hiệu tạm dừng chu kỳ nâng lãi suất sau khi đưa lên 0,5% hồi tháng 1.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điểm mơ hồ về điều thực sự khiến BoJ e dè.

“Với các hộ gia đình, điều quan trọng là giá thực phẩm và nhu yếu phẩm, chứ không phải khái niệm trừu tượng như lạm phát cơ bản”, một nguồn tin thân cận với BOJ nói và thêm rằng: “Ngay cả khi xem xét các chỉ báo khác nhau, lạm phát cơ bản đã khá gần mức 2%”.

BoJ kỳ vọng khoảng cách giữa lạm phát toàn phần và cơ bản sẽ thu hẹp nếu giá thực phẩm ổn định hơn và tiền lương duy trì đà tăng sẽ hỗ trợ tiêu dùng.

Ngân hàng trung ương này cũng nhấn mạnh sẽ tiếp tục nâng lãi suất nếu tin tưởng rằng lạm phát cơ bản có thể chạm ngưỡng 2%. Quyết định này sẽ dựa không chỉ vào biến động giá, mà còn vào triển vọng kinh tế và rủi ro liên quan.

Theo khảo sát của Reuters, phần lớn chuyên gia dự báo đợt nâng lãi suất tiếp theo của BoJ, dự kiến là 25 điểm cơ bản, sẽ diễn ra vào đầu năm 2026.

Thách thức hiện tại là cách BoJ truyền đạt lập trường chính sách thận trọng, đặc biệt trong bối cảnh giá thực phẩm trong nước tăng cao và xung đột Trung Đông vẫn âm ỉ có thể khiến dự báo lạm phát của họ bị điều chỉnh tăng trong cuộc họp chính sách ngày 30-31/7.

Vấn đề này cũng đang tạo ra chia rẽ trong nội bộ BoJ. Một số thành viên cảnh báo rằng định hướng quá ôn hòa có thể khiến ngân hàng trung ương phản ứng chậm trước rủi ro lạm phát.

“Tôi cho rằng cần tập trung vào kỳ vọng lạm phát của doanh nghiệp và hộ gia đình, những tác nhân thực sự thúc đẩy hoạt động kinh tế. Và kỳ vọng này đã tiệm cận mức 2%”, thành viên Hội đồng BoJ, ông Naoki Tamura, người ủng hộ chính sách thắt chặt hơn, phát biểu trong tuần này.

“Nếu rủi ro lạm phát gia tăng, BoJ có thể cần hành động dứt khoát với vai trò người đảm bảo ổn định giá cả”, ông nói thêm.

Đại Hùng