Bơm vốn không chỉ phụ thuộc vào lãi suất thấp

Ngân hàng vẫn hưởng ứng giảm lãi suất

Xu hướng rời bỏ mốc LSHĐ 6% bắt đầu rộ lên sau khi Chính phủ đưa ra các chỉ đạo liên quan đến lãi suất. Tính đến ngày 5-3, đã có 12 NH điều chỉnh giảm LSHĐ với mức giảm từ 0,1-0,7%/năm ở hầu hết các kỳ hạn, chỉ còn 6 nhà băng đang duy trì mức LSHĐ từ 6-6,1%/năm đối với kỳ hạn từ 12 tháng trở lên. Trong đợt giảm LSHĐ lần này, các NH nước ngoài tại Việt Nam cũng tham gia như Hong Leong Việt Nam, NH liên doanh Indovina Bank (IVB)...

Tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 2-2025, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cũng chia sẻ, muốn tăng trưởng phải mở rộng đầu tư, và cần quan tâm hai vấn đề. Một là phải có nguồn vốn, hai là tăng khả năng hấp thụ vốn của DN và nhà đầu tư.

Vốn đầu tư tăng lên có nhiều nguồn như ngân sách, đầu tư tư nhân, thông qua hệ thống các NH, vốn nước ngoài... Riêng về ngành NH, để có hỗ trợ tăng trưởng kinh tế 8%, NHNN đặt mức tăng trưởng tín dụng năm nay khoảng 16%, tương ứng dư nợ đến cuối năm 2025 phải tăng thêm khoảng 2,5 triệu tỷ đồng.

Phó Thống đốc cũng cho rằng, muốn mở rộng đầu tư phải hạ lãi suất. Nhưng năm 2024 lãi vay đã hạ bình quân khoảng 1,1% so với cuối năm 2023. Với những NHTM có vốn nhà nước giữ vai trò chủ đạo, có nơi hạ xuống khoảng 1,6%, còn tính bình quân 4 NHTM có vốn nhà nước đã hạ 1,4%.

Tuy nhiên tranh thủ giai đoạn đầu năm sau Tết Âm lịch, lượng người gửi tiền vào nhiều, một số NH tăng mức LSHĐ ở một số kỳ hạn. Với các NH tăng LSHĐ trong thời gian vừa qua, NHNN đã chỉ đạo và các NH cũng đã kịp thời điều chỉnh giảm ngay.

Liên quan đến lãi vay, ngay tại cuộc họp với NHNN ngày 25-2, các NH cũng đưa ra nhiều cam kết về việc giảm lãi suất. Ông Lê Ngọc Lâm, Tổng giám đốc BIDV chia sẻ, dù đầu năm NH có tăng nhẹ LSHĐ đối với kỳ hạn trên 24 tháng, nhưng cam kết sẽ giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ DN và người dân.

Ông Phạm Toàn Vượng, Tổng giám đốc Agribank cho biết, chia sẻ khó khăn, hỗ trợ người dân, DN tiếp cận vốn, Agribank tiếp tục giảm sàn lãi suất cho vay từ 0,2-0,5%/năm trong tháng 2, triển khai các chương trình tín dụng ưu đãi quy mô lớn ngay từ đầu năm.

Trên thị trường những ngày gần đây, các gói tín dụng giá rẻ hỗ trợ DN cũng được tung ra ồ ạt, với lãi suất cho vay chỉ từ 6%/năm, thậm chí có nơi còn có mức lãi suất thấp hơn. Tín hiệu đó cộng với việc năm nay NHNN định hướng tăng tín dụng 16%, bơm ra khoảng 2,5 triệu tỷ đồng ra nền kinh tế, cho thấy ngành NH đang sẵn sàng mở van tín dụng để đưa vốn ra.

Nhưng quan trọng là tiếp cận vốn có dễ hơn?

Ghi nhận nỗ lực của ngành NH trong việc tìm giải pháp hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, song một chuyên gia tài chính cũng chia sẻ thẳng thắn, thông thường LSHĐ giảm cần độ trễ khoảng 3-6 tháng mới tác động lên lãi suất cho vay. Chưa kể, LSHĐ tuy tăng trở lại từ giữa năm 2024, nhưng mức tăng cũng không đáng kể, chỉ tăng 0,71%.

Đầu năm 2025, LSHĐ tiếp tục tăng, nhưng cũng chưa có NH nào chạm đến mức LSHĐ 7%/năm với các món tiền gửi thông thường. Vì LSHĐ vẫn còn ở mức thấp, nên dư địa giảm cũng hạn hẹp, nếu điều chỉnh giảm sâu LSHĐ, tiền gửi tìm đến kênh đầu tư khác có sinh lời cao hơn, vốn hỗ trợ cho tăng trưởng sẽ bị ảnh hưởng.

Do vậy, không thể kỳ vọng lãi vay sẽ giảm theo LSHĐ. Mặt khác, những món tiền còn trong kỳ hạn NH vẫn phải trả lãi cao theo các cam kết trước đó, thì đồng vốn của NH cũng chưa rẻ ngay trong lúc này.

Chuyên gia này cũng đặt vấn đề, hiện các NH ồ ạt tung ra các gói tín dụng ưu đãi, nhưng ai sẽ được tiếp cận? Lãi suất “quảng cáo” chỉ từ 6,2-6,5%/năm hoặc thậm chí thấp hơn, có dành cho tất cả không? Câu trả lời là sẽ có khách hàng có sức khỏe tốt được hưởng lãi suất thấp, khách hàng sức khỏe ít tốt hơn chịu lãi suất cao hơn, và cũng có khách hàng sức khỏe không tốt sẽ không duyệt vay theo đúng quy luật của thị trường.

Mặt khác về phía DN, tiếp cận vốn vẫn chưa phải là điều dễ dàng chứ chưa kể đến vốn rẻ. Đơn cử đại diện Hiệp hội Lương thực thực phẩm TPHCM chia sẻ, DN trong ngành chủ yếu là DN nhỏ và vừa, thậm chí là siêu nhỏ, khả năng tiếp cận vốn còn nhiều hạn chế, và mong NH có chính sách ưu đãi cho các DN trong ngành để tăng tính cạnh tranh trên thị trường.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam Đỗ Hà Nam, mong các NH tạo điều kiện để DN tiếp cận được vốn một cách linh hoạt, nhất là liên quan đến việc được thế chấp dòng tiền, hàng hóa, hợp đồng…

Tương tự, Hiệp hội DN TPHCM (HUBA) mới đây cho biết, theo kết quả khảo sát trong tháng 2, mặc dù có đến 69,5% số DN có doanh thu bán hàng tăng, nhưng số giảm cũng chiếm khá cao, tới 30,4%.

Do chi phí đầu vào (nguyên vật liệu, nhân công...) tăng cao nên có tới 39% số DN có lợi nhuận giảm, điều này phần nào ảnh hưởng đến niềm tin kinh doanh của một số doanh nhân. Theo đó, HUBA kiến nghị các NH cần tiếp tục gia hạn chính sách giảm lãi suất vay, cơ cấu lại các khoản nợ, giữ nguyên nhóm nợ theo Thông tư 02 của NHNN.

Qua nhiều câu chuyện từ NH và DN cũng thấy rằng, vấn đề lãi suất vay đắt hay rẻ không chỉ xuất phát từ LSHĐ cao hay thấp, mà còn do nhiều yếu tố khác quyết định. Nhiều NH lớn hiện nay có thể tiếp cận vốn từ nước ngoài với lãi suất 1,5-2,5%/năm, song họ vẫn giữ biên độ lợi nhuận 3-4,5%. Bởi có rất nhiều DN đang tiềm ẩn bên trong nhiều rủi ro, và kể cả NH cũng phải tìm kiếm lợi nhuận cao trong bối cảnh nợ xấu cũ còn cao và phải dự phòng rủi ro nợ xấu mới phát sinh, nên buộc phải tìm lợi nhuận cao để bù đắp.

Hơn nữa, chỉ có các DN nhỏ và vừa ở Việt Nam có “sức khỏe chưa tốt” mới mong được vay lãi suất thấp. Tuy nhiên, do khả năng trả nợ yếu, các NH chưa thể giảm lãi suất cho nhóm này nếu không thấy được sự chắc chắn về khả năng thu hồi vốn. Trong bối cảnh đó, muốn bơm vốn ra thị trường, có lẽ cần nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn cho khối DN nhỏ và vừa tiếp cận vốn, hơn là chỉ tập trung vào vấn đề lãi suất.

THIÊN MINH