Bốn người Rục ở Quảng Trị bước ra thế giới qua bộ phim đoạt giải Báo vàng Locarno

Theo đó, bộ phim giành giải Báo vàng ở hạng mục nhà làm phim đương đại tại Liên hoan phim quốc tế Locarno (Thụy Sĩ) lần thứ 78, năm 2025. Đây là giải thưởng cao nhất của hạng mục Filmmakers of the Present.

Bản giới thiệu phim Tóc Giấy và Nước tại Locarno

Bộ phim mang tên Tóc, Giấy và Nước... (Hair, Paper, Water…), do đạo diễn người Bỉ, Nicolas Graux và đạo diễn người Việt, Trương Minh Quý đồng biên kịch, đồng đạo diễn. Tác phẩm được quay hoàn toàn bằng phim nhựa 16mm, sử dụng máy quay Bolex cổ điển, thực hiện liên tục trong suốt ba năm.

Nhân vật xuất hiện trong phim là 4 thành viên người Rục, gồm: Cao Thị Hậu, Cao Thị Bát (xã Kim Điền); Cao Xuân Doanh, Cao Thị Hiệu (xã Kim Phú). Họ không phải diễn viên chuyên nghiệp, không đóng vai theo kịch bản, mà xuất hiện trước máy quay bằng chính đời sống thường nhật của mình. Những sinh hoạt gia đình, lao động, cử chỉ nhỏ và khoảnh khắc lặng lẽ được ghi lại như những mảnh ký ức sống, không có lời bình hay phỏng vấn trực diện.

Đạo diễn Trương Minh Quý và bà Hậu, tại liên hoan phim Doha

Người Rục là một nhóm dân tộc rất ít người, thuộc cộng đồng Chứt, sinh sống chủ yếu tại vùng núi tỉnh Quảng Trị (trước đây là tỉnh Quảng Bình). Nhóm này chỉ mới được tiếp xúc lần đầu vào năm 1959.

Theo thống kê đến tháng 4-2022, cộng đồng người Rục hiện chỉ còn khoảng 580 người, sống trong 144 hộ gia đình. Chính bối cảnh ấy khiến Tóc, Giấy và Nước… được nhìn nhận như một tư liệu điện ảnh hiếm hoi, ghi lại đời sống của một cộng đồng dân tộc ít người.

Bà Cao Thị Hậu

Bộ phim có buổi công chiếu toàn cầu tại Locarno vào tháng 8-2025 trong hạng mục Filmmakers of the Present Competition. Tại đây, hội đồng giám khảo đã trao Giải Báo vàng, hạng mục nhà làm phim đương đại cho tác phẩm, đánh dấu một trong những lần hiếm hoi một bộ phim quay tại Việt Nam, với nhân vật là người dân tộc thiểu số, giành giải cao nhất ở một liên hoan phim hạng A của châu Âu.

Sau Locarno, Tóc, Giấy và Nước… tiếp tục được mời trình chiếu và tranh giải tại nhiều liên hoan phim lớn. Phim góp mặt trong hạng mục chuyên biệt của Liên hoan phim quốc tế Busan lần thứ 30, ra mắt khán giả châu Á vào tháng 9-2025. Tác phẩm cũng được chọn vào chương trình Currents Selections của New York Film Festival, đánh dấu buổi công chiếu tại Hoa Kỳ cuối tháng 9-2025.

Căn nhà bà Hậu ở bản Lương Năng

Tại châu Âu, phim tiếp tục tranh giải trong hạng mục chính thức của các liên hoan phim khác nhau.

Bà Cao Thị Hậu là nhân vật chính trong bộ phim này đã được mời đi liên hoan phim quốc tế Doha ở Qatar hồi tháng 11-2025. Tại căn nhà nhỏ ở bản Lương Năng, xã Kim Điền, bà Hậu cho biết: "Rất tự hào khi văn hóa bản địa người Rục được làm phim và đạt giải".

MINH PHONG